شکار یک ستاره بدشانس!

پژوهشگران آمریکایی در بررسی‌های خود، بقایایی را از یک ستاره پرجرم کشف کرده‌اند که یک سیاه‌چاله کلان‌جرم آن را از هم پاشیده است.

به نقل از اسپیس، دانشمندان روز ۲۲ اوت اعلام کردند که احتمالا شواهدی را در مورد پرجرم‌ترین ستاره‌ای یافته‌اند که تاکنون توسط یک سیاه‌چاله از هم پاشیده است و به نظر می‌رسد غول بزرگی که متهم به این جنایت شده، به معنای واقعی کلمه قربانی ستاره‌ای خود را به تاریکی فضا پرتاب کرده است.

«جان میلر»(Jon Miller) پژوهشگر «دانشگاه میشیگان»(UMich) و سرپرست این پژوهش گفت: ما در حال مشاهده بقایای چیزی هستیم که قبلا یک ستاره بود. عناصر به‌جامانده، سرنخ‌هایی هستند که می‌توانیم دنبال کنیم تا بفهمیم چه نوع ستاره‌ای از بین رفته است.

بررسی‌ها گروه را به این باور رساندند که ستاره ویران‌شده زمانی حدود سه برابر جرم خورشید ما را داشته است. این بدان معناست که ستاره مورد نظر رقیب یک پدیده کیهانی درخشان موسوم به «باربی ترسناک»(Scary Barbie) که در اوایل سال جاری مشاهده شد، بوده است.

باربی ترسناک، نامی است که به یک رویداد احتمالی کیهانی داده شده است. در این رویداد، ستاره‌ای با جرم حیرت‌آور ۱۴ برابر خورشید ما توسط یک سیاه‌چاله محو شد. در هر حال، عدم قطعیت قابل توجهی در مورد پدیده باربی ترسناک وجود دارد.

رویدادی که اخیرا مورد بررسی قرار گرفته است، «ASASSN-۱۴li» نام دارد و بسیار رسمی‌تر از باربی ترسناک به نظر می‌رسد.

برخلاف باربی ترسناک، به لطف اطلاعات جدید به‌ دست‌ آمده از «رصدخانه پرتو ایکس چاندرا»(Chandra X-ray Observatory) ناسا و «ایکس‌ام‌ام-نیوتن»(XMM-Newton) آژانس فضایی اروپا، شواهد قابل توجهی دال بر اندازه جرم ASASSN-۱۴li وجود دارد اما برای روشن‌تر بودن موضوع باید گفت که ASASSN-۱۴li اولین بار در سال ۲۰۱۴ کشف شد.

«انریکو رامیرز روئیز»(Enrico Ramirez-Ruiz) پژوهشگر «دانشگاه کالیفرنیا، سانتا کروز»(UCSC) و از پژوهشگران این پروژه گفت: دیدن نابود شدن یک ستاره پرجرم توسط یک سیاه‌چاله کلان‌جرم، مسحورکننده است زیرا انتظار می‌رود ستارگان پرجرم به طور قابل توجهی کمتر از ستاره‌های کم‌جرم، رایج باشند.

«برنا موکلر»(Brenna Mockler) پژوهشگر «رصدخانه‌های کارنگی»(Carnegie Observatories) و «دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس»(UCLA) و از پژوهشگران این پروژه گفت: از این تلسکوپ‌های پرتو ایکس می‌توان به عنوان تجهیزات قانونی در فضا استفاده کرد.

رویدادهایی مانند ASASSN-۱۴li و باربی ترسناک که سیاه‌چاله‌ عامل وحشت یک ستاره را در بر دارند، «رویداد اختلال جزر و مد»(TDE) نامیده می‌شوند.

براساس بیانیه مطبوعاتی این گروه پژوهشی، زمانی که نیروهای گرانشی سیاه‌چاله با ستاره نگون‌بختی که خیلی نزدیک شده است برخورد می‌کنند، شعله‌ ساطع‌ شده از طول موج‌های فرابنفش و اشعه ایکس به بیرون فرستاده می‌شود. این شعله‌ور شدن همراه با گرم شدن زباله‌های ستاره اتفاق می‌افتد.

بنابراین، پژوهشگران از دو تجهیزات قوی خود برای مطالعه کردن طول موج‌هایی استفاده کردند که در رویدادهای اختلال جزر و مد ریشه ‌دارند و غلظت عناصر احاطه‌کننده سیاه‌چاله موجود در ASASSN-۱۴li را تعیین کردند که در فاصله ۲۸۰ میلیون سال نوری از زمین قرار گرفته است.

با انجام دادن این کار، آنها نسبت نیتروژن به کربن موجود در این جرم کیهانی را با جزئیات خیره‌کننده تحلیل کردند.

ماکلر توضیح داد: و مهم‌تر از همه این که به نظر می‌رسد نسبت مشاهده‌شده در این بررسی، با آنچه انتظار می‌رود در ستاره‌ای که جرم آن سه برابر خورشید است وجود داشته باشد، مطابقت دارد.

به همین دلیل، گروه استدلال کردند که آنچه مورد بررسی قرار داده‌اند، در واقع بقایای یک ستاره محکوم به فنا است که در چنگال یک سیاه‌چاله کلان‌جرم گرفتار شده است.

این یافته‌ها در تضاد با پژوهش منتشرشده در سال ۲۰۱۷ هستند که نشان می‌داد ستاره ASASSN-۱۴li جرمی حدود ۰.۶ برابر جرم خورشید ما را دارد.

در حقیقت، برخی از پژوهش‌های دیگر این گروه نشان می‌دهند که گاز احاطه‌کننده سیاه‌چاله ASASSN-۱۴li اصلا با یک ستاره مرتبط نیست، بلکه ناشی از مجموعه فوران‌هایی است که از فضای خالی بیرون می‌ریزند.

روئیز گفت: ASASSN-۱۴li هیجان‌انگیز است زیرا یکی از سخت‌ترین کارها در مورد اختلالات جزر و مدی این است که بتوانیم جرم ستاره بدشانس را اندازه‌گیری کنیم؛ همان طور که در این پژوهش انجام دادیم.

این پژوهش، در «The Astrophysical Journal Letters» به چاپ رسید.

منبع: ایسنا