بزرگ‌ترین ناوهای هواپیمابر دنیا

قدیمی‌ترین ناوها از چوب ساخته شده بودند و برای حمل بالن‌های غول پیکر کاربرد داشتند. ناوهای امروزی بسیار پیشرفته‌اند و هر کدام در نوع خود یک پایگاه نظامی محسوب می‌شوند که گاهی برای تامین انرژی مورد نیازشان نیروگاه هسته‌ای دارند که به آنها اجازه می‌دهد مدت‌ها دور از آشیانه و بدون نیاز به سوخت گیری فعالیت کنند. در حال حاضر آمریکا بیشترین ناوهای هواپیمابر فعال را دارد.  

ناو آدمیرال

روسیه تنها دو ناو هواپیمابر دارد، یکی آدمیرال گورشف که به دلیل مشکلات اقتصادی استفاده از آن متوقف شد و دیگری آدمیرال کوزنتسف که پس از چندین سال خدمت به کشور چین فروخته شد. ناو آدمیرال کوزنتسف ۳۰۲ متر طول دارد و در سال ۱۹۸۲ در سن پترزبورگ روسیه طراحی و در اوکراین ساخته شد.

عرشه آن ۱۴ هزار و ۷۰۰ مترمربع مساحت دارد و باند پرواز آن مانند دیگر ناوها صاف نیست، بلکه مانند پیست‌های پرش اسکی هلالی شکل و سربالایی است و شیبی ۱۲ درجه‌ای دارد که باعث می‌شود هواپیماها هنگام بلند شدن و سرعت‌گیری در پایان باند، به سمت بالا پرت شده و به طور ناگهانی اوج بگیرند.

در ابتدا بنا بود این ناو با سیستم پیشرانه انرژی هسته‌ای و توربین‌های فشار توامان کار کند، اما در نهایت ساخت آن به دلایلی با هشت دیگ بخار و چهار توربین به پایان رسید که هریک ۳۷ مگاوات نیرو تولید می‌کند که چهار میله پروانه ثابت را به حرکت در می‌آورند و به جلو رانده می‌شوند.

حداکثر سرعت این ناو ۵۴ کیلومتر در ساعت و برد آن ۶۱۰۰ کیلومتر است. ناو آدمیرال کوزنتسف اولین بار در سال ۱۹۸۵ به آب انداخته شد و در سال ۱۹۹۰ کاملا عملیاتی شد. در سال ۱۹۹۵ دولت روسیه ناو آدمیرال کوزنتسف را برای جشن سیصدمین سالگرد ارتش دریایی روسیه به آب‌های دریای مدیترانه فرستاد و در سال ۲۰۰۰ نیز این ناو برای نجات زیر دریایی کورسک که در حال غرق شدن بود به آب‌های دریای بارنتز منتقل شد و سپس در چند سری تمرینات دریایی شرکت کرد.

در یکی از این تمرین‌ها در سال ۲۰۰۵ یک فروند از جنگنده‌های اس یو ۳۳ که روی عرشه قرار داشت، دچار سانحه شد و به درون آب‌های اقیانوس سقوط کرد.  

ناو یاماتو

ناوهای کلاس یاماتو دو عدد بودند به نام‌های یاماتو و موساشی متعلق به ارتش دریایی امپراتوری ژاپن که در دوره جنگ جهانی دوم ساخته شدند. این ناوها در ابتدا قرار بود کشتی‌های جنگی باشند که بعدها با طراحی‌های مبتکرانه به رزم ناوهای هواپیما بر تبدیل شدند.

آنها با ۲۶۳ متر طول، از بزرگ‌ترین ناوهای دوره خود به شمار می‌آمدند و قادر بودند ۷۳ هزار تن را جا به جا کنند. ناوهای یاماتو از قدرتمندترین رزمناوهای زمان خود هم بودند. بزرگ‌ترین توپخانه جنگی روی عرشه این ناوها قرار داشت که هر کدام به راحتی تا برد ۴۲ کیلومتر را هدف قرار می‌داد.

ناوهای یاماتو و موساشی چندین بار از طرف نیروهای ارتش آمریکا مورد حمله قرار گرفتند و سرانجام موساشی در اکتبر ۱۹۴۴ پس از حمله‌های مکرر در اقیانوس غرق شد و ناو یاماتو هم یک سال بعد در عملیات تن – گو به همان سرنوشت دچار شد و به زیر آب رفت.

اطلاعات زیادی از این ناوها در دسترس نیست، چرا که مراحل ساخت آنها کاملا به طور سری انجام گرفت و با اینکه سال ۱۹۳۷ ساخت آنها آغاز شد نیروهای آمریکایی تا سال ۱۹۴۲ از وجود آنها خبر نداشتند. پس از غرق شدن، هم افسران نیروی دریایی ژاپن تمام مدارک موجود، عکس‌ها و گزارش‌های مربوط به این ناوها را از بین بردند و تنها عکس‌های باقی مانده از این ناوها عکس‌هایی است که ارتش آمریکا طی عملیات‌های جنگی گرفته و ضبط کرده است.

بعدها به دستور آدولف هیتلر، ژنرالی آلمانی برای انجام تحقیقات به پایگاه نیروی دریایی ژاپن فرستاده شد و اطلاعات و طراحی‌های ارزشمندی از این کشتی‌های غول پیکر به دست آورد و مشخص شد که این دو ناو پرقدرت در سال ۱۹۳۷ ساخته و به آب انداخته شدند و تا سال ۱۹۴۰ تمرینات گوناگونی را پشت سر گذاشتند و سرانجام در سال ۱۹۴۲، طی جنگ جهانی دوم در نبرد میدوی دراقیانوس آرام عملیاتی شدند و ماموریت گرفتند.

اگرچه وجود چنین رزمناوهایی برای آمریکا یک شوک به حساب می‌آمد اما آمریکایی‌ها توانستند به راحتی عملیات دریایی ژاپن را که برای تسخیر جزایر میدوی صورت گرفته بود، متوقف کنند. ناوهای یاماتو و سوماشی تنها ناوهای امپراتوری ژاپن بودند و اگرچه زیر آب مدفون شدند و از بین رفتند اما همچنان در فرهنگ و داستان‌های فولکلور مردم ژاپن وجود دارند.  

ناوهای نیمیتز

ناوهای نیمیتز از ناوهای بزرگی هستند که قادرند تا ۱۰۰ هزار تن را حمل کنند. ارتش آمریکا ۱۱ عدد از این ناوها دارد که سوخت آنها با انرژی هسته‌ای تامین می‌شود و هنوز هم در حال فعالیت‌اند. این ناوها با ظاهری بیضی شکل و ۳۳۳ متر طول از بزرگ‌ترین ناوها در دنیا به شمار می‌روند.

در ناوهای نیمیتز به جای سیستم دیزلی ـ‌ الکتریکی که برای جلو راندن کشتی به کار می‌رود، از دو رآکتور هسته‌ای آب تحت فشار استفاده می‌شود که چهار پروانه کشتی را به حرکت در می‌آورند و قادرند نیرویی برابر ۲۶۰ هزار اسب بخار (۱۹۰ مگاوات) تولید کرده و با سرعتی معادل ۵۶ کیلومتر در ساعت حرکت کنند.

با توجه به استفاده از انرژی هسته‌ای، ناوها می‌توانند بیش از ۲۰ سال بدون سوخت گیری به فعالیت خود ادامه دهند و پیش‌بینی می‌شود تا ۵۰ سال در ارتش آمریکا باقی بمانند. در این صورت در طول خدمتشان فقط یک بار به سوخت گیری نیاز خواهند داشت.

اولین ناو نیمیتز در سال ۱۹۷۵ ماموریت رسمی گرفت و دهمین و آخرین ناو هم در سال ۲۰۰۹. ناوهای نیمیتز در جنگ‌های زیادی به کار برده شده‌اند، مانند عملیات پنجه عقاب یا عملیات طبس در ایران در سال۱۳۵۹ که شکست مفتضحانه‌ای را به آمریکا وارد کرد و همینطور جنگ خلیج فارس که در سال ۱۳۶۹ میان عراق و کویت در گرفت و آمریکا یک سال بعد یعنی سال ۱۳۷۰ با ائتلافی از کشورهای دیگر، ابتدا به کویت و بعد به عراق حمله کرد.

ناوهای نیمیتز در جنگ‌های اخیر عراق و افغانستان هم نقش مهمی داشته‌اند. تفاوت ناوهای نیمیتز با دیگر ناوها در طراحی آنهاست، رآکتورهای انرژی هسته‌ای در این ناوها طوری طراحی شده‌اند که فضای کمتری اشغال می‌کنند و قادرند ۹۰ درصد سوخت بیشتری با خود حمل کنند و بدنه مستحکم‌تری دارند و کمتر صدمه می‌بینند.

ایده ساخت ناو نیمیتز در زمان جنگ ویتنام و به منظور پشتیبانی از نیروهای ارتش آمریکا مطرح شد و چند سال بعد، بین سال‌های ۱۹۶۸ تا ۲۰۰۶ ناوها یکی پس از دیگری ساخته شدند. طی سال‌ها، تغییراتی روی ناوها اعمال شد و امروز ناوهای نیمیتز می‌توانند در هر نوع عملیاتی از کاشتن مین در زمین و آب گرفته تا پرتاب موشک، کاربرد داشته باشند.

هزینه ساخت اولین ناوهای نیمیتز چهار و نیم میلیارد دلار و هزینه ساخت آخرین نمونه‌های آن ۶ میلیارد دلار گزارش شده است. ناوها در طول عمر خدمت‌شان دچار سانحه‌های زیادی می‌شوند. یکی از بدترین سانحه‌های ناو نیمیتز مربوط به سال ۲۰۰۸ است که سیگار کشیدن یکی از خدمه در منطقه‌ای ممنوعه از ناو، آتش‌سوزی عظیمی به پا کرد که ۳۷ نفر زخمی و خسارتی معادل ۷۰ میلیون دلار برجای گذاشت.  

یو اس اس اینترپرایز

اینترپرایز با ۳۴۲ متر طول از بزرگ‌ترین ناوهای هواپیمابر و همچنین از اولین ناوهایی است که با نیروی هسته‌ای، انرژی و سوخت مورد نیاز خود را تامین می‌کند. این ناو با   ۹۵ تن وزن، پس از ناوهای نیمیتز، از سنگین‌ترین ناوها به شمار می‌رود.

اینترپرایز در ابتدا تنها برای ۲۵ سال خدمت طراحی شده بود؛ اما به دلیل شرایط خوب نگهداری و تعمیر و مرمت‌های پی، در پی هنوز هم فعال است و در پنج دهه اخیر در تمام نبردهای مهم کاربرد داشته. با توجه به عمر رآکتورهای موجود در ناو پیش بینی می‌شود تنها تا سال ۲۰۱۴ یا ۲۰۱۵ فعال بماند؛ اما بنا به حکم سازمان ملی دفاع آمریکا که سال ۲۰۰۹ به دست باراک اوباما، رئیس‌جمهور این کشور امضا شد، ناو اینترپرایز در سال ۲۰۱۳ و پس از ۵۱ سال خدمت بازنشسته خواهد شد.

تاکنون بیش از ۲۵۰ هزار نیروی دریایی روی این ناو خدمت کرده‌اند. در سال ۱۹۶۹ ناو اینترپرایز دچار سانحه‌ای شد که سانحه پوئبلو نام گرفت. آمریکا، کشتی تحقیقاتی پوئبلو را به آب‌های نزدیک کره فرستاد. ناوهای گشتی کره شمالی کشتی پوئبلو را محاصره کردند و کشمکشی بین دو کشور آغاز شد.

کره شمالی ‌ادعا کرد کشتی بدون اجازه به آب‌های کره وارد شده ولی آمریکا مدعی بود پوئبلو در آب‌های بین‌المللی بوده و به مرزهای آبی کره تجاوز نکرده. پس از این جریان، اینترپرایز ماموریتی یک ماهه نزدیک به آب‌های کره دریافت کرد و در حالی که نزدیک به کره شمالی مستقر بود، با یک موشک ام کی ۳۲ زونی مورد اصابت قرار گرفت و به علت انفجار انبار مهمات روی عرشه، ناو اینترپرایز آتش گرفت. اگرچه آتش به سرعت مهار شد، ولی در این حادثه ۲۷ نفر جان خود را از دست دادند و ۳۱۴ نفر هم زخمی شدند. ناو اینترپرایز سپس به بندر پرل هاربر منتقل و در آنجا تعمیر شد.  

سری ناوهای میدوی

ناوهای بزرگ میدوی ۳۰۶ متر طول دارند و بین سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۹۲ در ارتش آمریکا خدمت می‌کردند. این ناوها گنجایش ۱۳۰ فروند هواپیمای جنگی را داشتند؛ یعنی نسبت به مدل‌های قبلی حدود ۳۰ تا ۴۰ هواپیما بیشتر. اگرچه این مزیتی به حساب می‌آمد؛ اما ناوهای سری میدوی یک سری مشکلات هم داشتند.

قسمت پایینی و داخلی ناوها بسیار کوچک و شلوغ بود. بدنه فوقانی ناو به طرز غیر عادی پایین و نزدیک به سطح آب بود و زمانی که دریا پر موج و توفانی می‌شد، مشکلات زیادی برای ناو ایجاد می‌کرد؛ چرا که مقدار زیادی آب به روی عرشه می‌آمد و بلند شدن و فرود آمدن هواپیماها را با مشکل رو به رو می‌کرد.

ناوهای میدوی سه عدد بودند که هر سه درجنگ ویتنام به کار برده شدند و سرانجام یکی از آنها در سال ۱۹۷۷ بازنشسته شد و دو تای دیگر در سال ۱۹۹۰ پس از عملیات توفان صحرا و حمله آمریکا به عراق پس از جنگ خلیج فارس از ارتش کنار گذاشته شدند. این ناوها سرانجام در سال ۱۹۹۵ به موزه‌ای تبدیل شدند و به همراه تعدادی از هواپیماهایشان در معرض دید عموم قرار گرفتند.  

یو اس اس فورستال

مجموعه ناوهای فورستال ناوهای چهارگانه و بزرگی هستند که با طول ۳۲۵ متر قادرند حدود ۶۰‌هزار تن بار را جابه جا کنند. ناوهای فورستال در سال ۱۹۵۰ برای ارتش آمریکا طراحی و ساخته شدند. اولین ماموریت این ناو در سال ۱۹۵۵ بود و آخرین ماموریت در سال ۱۹۹۸. ۴۰۰۰ خدمه و نیروی دریایی بر روی عرشه این کشتی می‌توانند خدمت کنند.

نیرویی برابر ۲۸۰ هزار اسب بخار تولید و با سرعتی معادل ۶۳ کیلومتر در ساعت به جلو حرکت می‌کند. ناوهای فورستال از اولین ناوهایی بودند که عرشه پروازشان زاویه‌دار ساخته شد و این امر امکان برخاستن و فرود آمدن چندین هواپیما را به طور همزمان ممکن ‌می‌کرد، همچنین این ناوها برای اولین بار آسانسورهای بالابر در کنار عرشه داشتند که به کمک آنها می‌توانستند هواپیماها را از پایگاه شان به سمت عرشه بالا ببرند.

نسبت به ناوهای سری قبل یعنی ناوهای میدوی، سری فورستال حدودا ۲۰ متر بلندتر و ۶ متر عریض ترند و همین باعث می‌شود فرود آمدن هواپیماها حتی در شرایط بد آب و هوایی امن‌تر و با ثبات‌تر صورت بگیرد. یکی از ماموریت‌های مهم این ناوها در سال ۱۹۵۶ بود که در بحران کانال سوئز برای پشتیبانی ازنیروهای آمریکایی وارد آب‌های مدیترانه شدند.

فورستال بارها دچار سانحه شد، در سال ۱۹۷۸ ترکیدگی در لوله‌های پمپ موتور، سیلی عظیم را در کشتی بزرگ به راه انداخت که تا اتاق آذوقه‌ها پیش رفت و تمام محصولات و ذخایر غذایی کشتی را نابود کرد. برای مهار سیل، غواصان وارد عمل شدند و کارکنان کشتی تا رسیدن کمک و در شرایط بد جنگی مجبور به تحمل گرسنگی شدند.

ولی بدترین حادثه‌ای که برای ناو فورستال رخ داد در سال ۱۹۶۷ بود. فورستال برای انجام ماموریتی به آب‌های ویتنام فرستاده شد. جان اس مک کین که در آن زمان روی عرشه خدمت می‌کرد و به اسارت ویتنامی‌ها در آمد، می‌گوید این بدترین سانحه‌ای بود که در طول خدمت روی عرشه دچارش شده بودند.

ساعت ۱۰ و ۵۰ دقیقه صبح پس از شنیدن صدای هولناکی، دو فروند از هواپیماهای دشمن با مخزن سوخت فورستال برخورد کردند و انفجاری عظیم رخ داد که در آن ۱۳۲ نفر جان خود را از دست دادند و ۶۲ نفر زخمی شدند. وسعت حادثه به قدری بود که تمام تیترهای اصلی روزنامه‌ها را برای مدتی طولانی از آن خود کرد. در سال ۲۰۰۶ هر چهار ناو از این سری از ‌فهرست ارتش آمریکا حذف شدند. گفته می‌شود دو عدد از این ناوها غرق شدند و یکی از دور خدمت کنار گذاشته شد و دیگری در سال ۱۹۹۸ به موزه کشتیرانی آمریکا اهدا شد.