اولین انسان «فضایی» کی به دنیا خواهد آمد؟

فرادید| به نظر می‌رسد اکتشاف فضایی در حال حاضر موضوع مورد علاقه‌ی همه است. ناسا با همکاری آژانس‌های فضایی کانادا، ژاپن و اروپا در حال کار روی برنامه Gateway برای ساخت ایستگاه فضایی انسانی در مدار ماه است و میلیاردرهای مختلف سرگرم برنامه‌ریزی برای ایجاد مستعمراتی در مریخ و زهره و راه‌اندازی شرکت‌های گردشگری فضایی هستند. 

به گزارش فرادید، به فرض موفق شدن آن‌ها، این پروژه‌ها نخستین گام‌های آزمایشی هستند که بشریت خارج از زمین به سوی فضا برمی‌دارد. 

اما اگر بقا میان ستارگان هدف بلندمدت چنین تلاش‌هایی باشد، مانعی وجود دارد که باید در کوتاه‌مدت بر آن غلبه کرد: تولیدمثل انسان. شکل گرفتن نطفه در فضا، چه با وسایل مصنوعی و چه به طور طبیعی، مملو از مشکلاتی است که مهم‌ترین آن‌ها تابش و جاذبه است. 

SpaceBorn United، یک شرکت مستقر در هلند در تلاش است تا این مشکل را حل کند. به این منظور، یک دستگاه IVF کوچک و انکوباتور جنین ساخته که آماده پرتاب برای ماموریت ارزیابی توانایی بشر برای تولیدمثل در فضا است. 

اواخر آگوست، این شرکت آزمایش سقوطی را از ارتفاع ۲۰ کیلومتری بالای زمین برای آزمایش تأثیر تشعشع بر مواد آلی انجام داد. 

هدف اصلی اِسپِیس‌بورن (SpaceBorn) چیست؟ 

قصد این دانشمندان این است که لقاح و رشد اولیه جنین را در فضا انجام دهند. اگر بخواهیم در فضا سکونتگاه‌های انسانی داشته باشیم، مثلاً در مریخ و اگر بخواهیم آن سکونتگاه‌ها را واقعاً مستقل کنیم، باید چالش تولیدمثل را رفع کنیم. 

هیچ کس نمی‌داند که آیا سطح جاذبه مریخ که بسیار کمتر از زمین است برای رشد سالم جنین کافی است یا خیر. بنابراین در آغاز فقط روی یادگیری اثرات جزئی جاذبه تمرکز شده است. انجام IVF در فضا در سطوح مختلف جاذبه به بینش‌های مهمی منجر می‌شود که می‌تواند موفقیت درمان‌های IVF را افزایش دهد.

تا چه حد به دستیابی به این هدف نزدیک هستیم؟ 

قدم منطقی بعدی برای IVF، بیوتکنولوژی در فضا است. تولید رحم‌های مصنوعی ممکن است به حل چالش تولیدمثل در فضا کمک کنند (در حال حاضر این رحم‌ها به جای استفاده در فضا، برای نوزادان نارس ساخته می‌شوند). 

در همین حال، یک تیم تحقیقاتی موفق شده است خارج از دنیای طبیعی، جنین موش را به مدت ۱۱ رشد دهد. هدف اسپیس بورن پنج روز است: ابتدا با موش و سپس با سلول‌ها و جنین انسانی.

البته نخستین قدم، استفاده از مدل‌های حیوانی مانند گامت (یاخته‌های زایشی) پستانداران و جنین است. اما در نهایت، باید به کار با گامت‌های انسانی روی بیاوریم. 

در پنج تا شش سال گذشته، روی نخستین مرحله تولیدمثل تمرکز شده و احتمالاً پنج تا شش سال آینده هم این کار ادامه خواهد داشت و شامل لقاح و رشد جنین اولیه می‌شود. 

مردم به ماموریت طولانی‌مدت زایمان در فضا علاقه‌مند هستند. اما جدول زمانی اسپیس بورن کمی بلندپروازانه است، بنابراین آن‌ها همچنان روی نخستین مرحله مشغول کار هستند. در نهایت، کسی باید در فضا زایمان کند اما هنوز بسیار زود است که حتی دربارۀ زمان‌بندی چنین پروژه‌ای تخمین بزنیم.

لقاح طبیعی در فضا از نظر اخلاقی و پزشکی ایده خوبی نیست. اما بخش گردشگری فضایی در حال بازگشایی و شتاب گرفتن است و مسلماً زوج‌هایی جذب آن خواهند شد که دوست دارند افتخار زایمان نخستین نوزاد در فضا نصیب‌شان شود.

برخی دیگر از شرکت‌ها در حال کار روی لقاح فضایی با تخم قورباغه، مگس میوه و گاهی‌اوقات پستانداران کوچک مانند موش هستند. اما هیچ کسی قصد ندارد این کار را با گامت‌ها و جنین‌های انسانی انجام دهد. بنابراین می‌توان تصور کرد که هنوز راه زیادی تا به دنیا آمدن اولین انسان در فضا باقی مانده است.