چرا پشه‌های نر ما را نیش نمی‌زنند؟
سالانه صدها هزارنفر در سرتاسر جهان به دلیل ابتلا به بیماری مالاریا و یا بیماری‌های دیگری که از طریق نیش پشه منتقل می‌شود، جان خود را از دست می‌دهند. خود پشه‌ها حشراتی هستند که قدمتشان به عصر دایناسورها برمی‌گردد.
تمام پشه‌هایی که ما را نیش می‌زنند، ماده هستند. پشه‌های ماده، اندام‌های خاصی برای نیش زدن در دهانشان دارند که پشه‌های نر فاقد آن هستند.
سالانه صدها هزارنفر در سرتاسر جهان به دلیل ابتلا به بیماری مالاریا و یا بیماری‌های دیگری که از طریق نیش پشه منتقل می‌شود، جان خود را از دست می‌دهند. خود پشه‌ها حشراتی هستند که قدمتشان به عصر دایناسورها برمی‌گردد.
اما جالب است بدانید که تمام پشه‌هایی که ما را نیش می‌زنند، ماده هستند. پشه‌های ماده، اندام‌های خاصی برای نیش زدن در دهانشان دارند که پشه‌های نر فاقد آن هستند.
پشه‌های نری که نیش می‌زدند
طبق اعلام محققانی که قدیمی‌ترین فسیل‌های شناخته شده از پشه‌ها را کشف کرده‌اند، همیشه این طور نبوده؛ فسیل کشف شده در منطقه حمانا در لبنان که مربوط به ۱۳۰ میلیون سال پیش و دوره کرتاسه است، قدیمی‌ترین فسیل کشف شده از پشه‌هاست که در آن دو پشه نر در قطعات کهربا گیر افتاده‌اند و در کمال تعجب این دو پشه دارای اندام‌های دهانی دراز ومکنده‌ای بودند که در حال حاضر فقط در پشه‌های ماده دیده می‌شود.
دنی آزار، دیرینه‌شناس موسسه زمین‌شناسی و دیرینه‌شناسی آکادمی علوم چین و دانشگاه لبنان که نویسنده اصلی مقاله منتشر شده در Current Biology است در این باره گفته:« مشخص است که این دو پشه خونخوار بوده‌اند. در نتیجه این یک کشف بزرگ در تاریخ تکامل پشه‌ها به شمار می‌رود.»
دو پشه فسیل شده که هر دو از یک گونه منقرض شده مشابه هستند، از نظر اندازه و ظاهر شبیه پشه‌های امروزی هستند؛ هرچند که اندام‌های دهانی‌شان که برای مکیدن خون مورد استفاده قرار می‌گرفته، کوتاه‌تر از اندام مکنده در پشه‌های ماده امروزی است.
آزار ادامه داد:« پشه‌ها بدنام‌ترین موجودات خونخواری هستند که خون انسان‌ها و اکثر مهره‌داران زمینی را می‌مکند و تعداد زیادی انگل و بیماری را به میزبان خود منتقل می‌کنند.
امروزه فقط پشه‌های ماده بارور شده، خون می‌مکند؛ چرا که برای رشد تخم‌هایشان به پروتئین نیاز دارند. پشه‌های نر و پشه‌های ماده بارور نشده، از شهد گیاهان تغذیه می‌کنند و برخی از پشه‌های نر اصلا تغذیه نمی‌کنند.»
البته در برخی از حشرات پرنده، مثل مگس تسه‌تسه، گونه نر خونخوار است ولی این در مورد پشه‌ها برعکس است. آندره نل، دیرینه‌شناس موزه ملی تاریخ طبیعی پاریس و یکی دیگر از نویسندگان این مطالعه گفته:« مشاهده این موضوع در دوره کرتاسه واقعا شگفت‌آور است.»
در این فسیل، آناتومی ظریف هر دو پشه به زیبایی حفظ شده و در آن به وضوح می‌توان آناتومی فک فوق‌العاده تیز و مثلثی شکل و ساختار کشیده آن با برآمدگی‌های دندان مانند را مشاهده کرد.
سیر تکاملی پشه‌ها
طبق گفته محققان، آنها حالا به این موضوع شک دارند که پشه‌ها در سیر تکاملی‌شان، از حشراتی که خونخوار نبودند، تبدیل به حشراتی خونخوار شده باشند. آنها فرض می‌کنند که اجزای دهانی پشه که برای دریافت وعده‌های غذایی حاوی خون تکامل یافته‌اند، قبلا برای سوراخ کردن گیاهان و دسترسی به مایعات مغذی آنها مورد استفاده قرار می‌گرفته.
این احتمال وجود دارد که تکامل گیاهان هم در ایجاد این تفاوت بین پشه‌های نر و ماده تاثیرگذار بوده. در زمانی که این دو پشه نر در شیره درخت گیر کرده و در نهایت تبدیل به کهربا شده‌اند، گیاهان گلدار برای اولین بار در دوره کرتاسه شروع به رشد کرده بودند.
آزار ادامه داد:« ما معتقدیم که در تمامی حشرات خونخوار، این ویژگی، در حقیقت تغییری از مکیدن مایع گیاهان به خونخواری بوده است.
این واقعیت که این گونه‌ها، اولین پشه‌های شناخته شده خونخوار نر هستند، بدان معناست که گونه‌های ابتدایی پشه‌ها، همگی خونخوار بوده‌اند (چه نر و چه ماده) و قابلیت خونخواری بعدها در گونه‌های نر از بین رفته؛ شاید دلیل آن ظهور گیاهان گلداری بوده که همزمان با شکل‌گیری این کهربای لبنانی بوده است.
در آن دوران حیوانات زیادی برای تامین خون موردنیاز این حشرات خونخوار وجود داشتند؛ از دایناسورها گرفته تا خزندگان پرنده به نام پتروسورها و دیگر خزندگان، پرندگان و پستانداران.
دردسرهای پشه‌ها برای انسان‌ها
به گفته محققان، گرچه این فسیل‌ها، قدیمی‌ترین فسیل‌های یافت شده از پشه‌ها هستند، اما احتمالا پشه‌ها میلیون‌ها سال قبل از این فسیل‌ها در کره زمین زندگی می‌کردند. آنها به این نکته اشاره می‌کنند که شواهد مولکولی حکایت از آن دارد که پشه‌ها در دوره ژوراسیک که ۲۰۰ میلیون سال قبل آغاز شده و تا ۱۴۵ میلیون سال پیش ادامه داشته، به وجود آمده‌اند.
بیش از ۳۵۰۰ گونه پشه در سراسر دنیا زندگی می‌کنند و در تمامی نواحی کره زمین به جز قطب جنوب یافت می‌شوند. برخی از آنها ناقل بیماری‌هایی مثل مالاریا، تب زرد، تب زیکا، دنگی و دیگر بیماری‌ها هستند.
طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، سالانه بیش از ۴۰۰ هزار نفر در اثر ابتلا به بیماری مالاریا که نوعی عفونت انگلی است جانشان را از دست می‌دهند که اکثر آنها کودکان زیر ۵ سال هستند.
نل ادامه داد:« از سوی دیگر، پشه‌ها به تصفیه آب حوضچه‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها کمک می‌کنند و در کل، این حشره اگرچه ممکن است مشکل‌ساز باشد، اما در مواقعی هم مفید و سودمند است.»
منبع: خبرآنلاین
