تهدید جدی برای زمین؛ سوراخ لایه ازون به اندازه بی‌سابقه‌ای رسید

یک کارشناس هشدار داد که حفره لایه ازون زمین بر فراز قطب جنوب، تاثیرات نامطلوبی بر این سیاره و زندگی انسان خواهد داشت.

 به نقل از آناتولی، به گفته این کارشناس، این حفره یکی از بزرگترین حفره های ثبت شده است و تقریباً سه برابر برزیل است. لایه ازون به عنوان یک سپر طبیعی عمل می کند و به طور موثر تشعشعات مضر خورشیدی به ویژه اشعه ماوراء بنفش (UV) را فیلتر می کند.

تغییر اندازه حفره تحت تأثیر یک نوار باد قوی در اطراف قطب جنوب است که در نتیجه چرخش زمین و تفاوت دما ایجاد می شود. این نوار به عنوان یک مانع عمل می کند و توده های هوا را در عرض های جغرافیایی قطبی جدا می کند.

پروفسور «پریسا آریا»، کارشناس شیمی و علوم جوی و اقیانوسی در دانشگاه «مک گیل» گفت که چگونه برخی مواد و ترکیبات شیمیایی به طور کاتالیزوری ازون را تخریب و خطراتی برای سلامت انسان و محیط زیست ایجاد می کنند.

آریا گفت که مولکول های گازی و هالوژنه ساطع شده توسط انسان باعث کاهش قابل توجه ضخامت لایه ازون شده است و در نتیجه، توانایی لایه ازون برای فیلتر کردن تشعشعات شدید کاهش می‌یابد.

در سال ۱۹۸۷ میلادی و دو سال پس از کشف لایه ازون، سران کشورها و دولت‌ها گردهم آمدند تا پروتکل مونترال را درباره موادی که لایه ازون را تخریب می‌کنند، امضا کنند و استفاده از کلروفلوئوروکربن‌ها (CFCs) - مواد شیمیایی که لایه محافظ را تخریب می‌کنند - ممنوع کردند.

با وجود امضای پروتکل مونترال، آریا تاکید می‌کند که به روز رسانی پروتکل ها ضروری است.

او گفت: ما باید از این تحولات بیشتر آگاه باشیم و با توسعه بیشتر پروتکل اصلی مونترال تدابیر جدیدی بیاندیشیم.

آریا گفت که ازون نقش مهمی در تنظیم آب و هوا با به دام انداختن گرما ایفا می کند.

در همین حال، پیشرفت‌های علمی از جمله فناوری ماهواره‌ای و طیف‌سنج‌ها، امکان نظارت دقیق بر سطح ازون را فراهم می‌کنند.

این کارشناس روند ثابت بهبودی لایه ازون را تایید کرد اما خواستار نظارت بیشتر بر این روند نیز شد.

وی تاکید کرد که برخی از ترکیبات هالوژنه که هنوز ممنوع نشده اند و به عنوان مثال در آسیا به ویژه چین برای کشاورزی و سایر اهداف استفاده می شوند، منتشر می شوند و اثرات نامطلوبی روی کره زمین و انسان‌ها خواهند داشت.

او تاکید کرد که چندین جایگزین پایدار برای این ترکیبات وجود دارد با این حال، هوشیاری برای جلوگیری از انتشار مواد خطرناک بسیار مهم است.

آریا خواستار کاهش جدی انتشار گازهای گلخانه ای شد که بر تغییرات آب و هوایی، کیفیت هوا و سلامتی تأثیر می گذارد.

این کارشناس برای محافظت از لایه ازون خواستار انجام تلاش های هدفمند در شهرهایی شد که بخش قابل توجهی از آلاینده ها در آنها منتشر می شود. حمایت از شهرهای پاک تر، حمل و نقل پایدار و تغییر سبک زندگی در کاهش اثرات انسانی ضروری است.

همانطور که سازمان ملل می گوید، اگر می توانستیم کل لایه ازون را روی سطح مسطح آب‌های جهای پهن کنیم، کل ضخامت آن تنها حدود سه میلیمتر می‌شد و این همان چیزی است که از ما در برابر تشعشعات مضر فرابنفش محافظت می‌کند.

لایه ازون پرتوهای پرانرژی فرابنفش را جذب کرده و آن‌ها را به شکل پرتوهای فروسرخ درمی‌آورد و به سطح زمین می‌فرستد. ازون همچنین بر اثر واکنش‌های شیمیایی بین آلاینده‌های هوا و سایر انتشارات در جو پایین‌تر زمین یعنی تروپوسفر ایجاد می‌شود. در حالیکه ازون یک سپر محافظ در استراتوسفر برای ما فراهم می کند، تماس مستقیم در تروپوسفر می‌تواند برای گیاهان، حیوانات و انسان مضر باشد.

چرا اشعه فرابنفش (UV) برای ما مضر است؟

اغلب گفته می شود که ما به لایه ازون به منظور جلوگیری از اشعه فرابنفش نیاز داریم. می‌دانیم که اشعه‌های خورشید قدرت استریل کردن اشیا را دارند و این می‌تواند ویژگی خوبی باشد اما واقعیت مهم این است که اشعه فرابنفش می‌تواند باعث مرگ شود.

چه چیزی باعث تخریب لایه ازون می شود؟

تا حد زیادی، انسان ها از طریق استفاده از «مواد تخریب کننده ازون» (ODSs) باعث تخریب آن می شوند. گازهایی مانند کلروفلوئوروکربن‌ها (CFCs)، هالون‌ها، CH۳CCl۳ (متیل کلروفرم)، CCI۴ (تتراکلرید کربن)، هیدروکلرو فلوئوروکربن‌ها (HCFCs) و متیل برومید لایه ازون را تخریب می‌کنند. این مواد را می‌توان در یخچال‌ها، دستگاه‌های تهویه، آئروسل، حلال‌ها و آفت کش‌ها یافت.

آیا لایه ازون واقعا سوراخ است؟

پاسخ این سوال «خیر» است. از این پدیده که اغلب به آن سوراخ لایه ازون گفته می‌شود همچنین می توان به عنوان «رقیق شدن چشمگیر» ازون یاد کرد که در بهار در نیمکره جنوبی (اوت-اکتبر) ظاهر می‌شود. در نیمکره شمالی نیز حفره‌های کوچک و سایر تغییرات وجود دارد.

منبع: ایسنا