عجیب‌ترین چیزهایی که در کیهان یافته‌ایم؛ از سیگنال‌های مرموز تا کهکشان فسیلی

فرادید| جای تردیدی در این واقعیت نیست که جهان جای عجیبی است. کافیست به بیرون نگاه کنید، انواع گیاهان و جانوران عجیب و غریب و خودرو را خواهید دید که روی توپی آبی‌رنگ از جنس سنگ نیمه‌مذاب روی یک پوسته‌ی نازک و سخت پوشیده از لایه‌ای از گازها می‌خزند.

به گزارش فرادید، با این حال، سیاره خود ما نماینده بخش کوچکی از پدیده‌های عجیب و غریبی است که می‌توان آن‌ها را در سراسر کیهان در کمین یافت. در این مطلب به برخی از عجیب‌ترین اجرام در فضا نگاهی میاندازیم. 

سیگنال‌های مرموز رادیویی 

از سال ۲۰۰۷، محققان سیگنال‌های رادیویی فوق‌قوی و فوق‌روشنی دریافت کرده‌اند که تنها چند میلی‌ثانیه دوام می‌آورند. این درخشش‌های معمایی، انفجارهای رادیویی سریع (FRB) نامیده می‌شوند و به نظر می‌رسد از میلیاردها سال نوری دورتر می‌آیند. اخیراً، دانشمندان موفق شدند یک FRB تکرارشونده را ضبط کنند که شش بار متوالی چشمک زده است؛ دومین سیگنال متوالی که تا به حال دیده شده و می‌تواند به آن‌ها در کشف این رمز و راز کمک کند. 

پاستای هسته‌ای

قوی‌ترین ماده در جهان از بقایای یک ستاره مرده شکل می‌گیرد. بر اساس شبیه‌سازی‌ها، پروتون‌ها و نوترون‌های موجود در پوسته چروکیده یک ستاره می‌توانند تحت فشار گرانشی دیوانه‌کننده‌ای قرار بگیرند، فشاری که آن‌ها را به‌صورت توده‌ی درهم‌تنیده‌ای از مواد شبیه به لینگوئینی می‌کند که می‌شکنند، اما تنها در صورتی که ۱۰ میلیارد برابر نیروی لازم برای خرد کردن فولاد به آن‌ها فشار اعمال شود. 

حلقه‌های هائومیا 

سیاره کوتوله هائومیا (Haumea) که در کمربند کویپر خارج از نپتون می‌چرخد، در حال حاضر غیرعادی است. این سیارک شکل عجیب درازی دارد، به علاوۀ دو قمر و یک روز که تنها ۴ ساعت به طول می‌انجامد. این سیارک سریع‌ترین جسم بزرگ منظومه شمسی نیز هست. اما سال ۲۰۱۷، هائومیا زمانی عجیب‌تر شد که ستاره‌شناسان عبور آن را از مقابل یک ستاره تماشا کردند و متوجه حلقه‌های بسیار نازکی شدند که به دور آن می‌چرخند و احتمالاً نتیجه یک برخورد در گذشته دور بوده‌اند. 

یک «ماه» که خودش «ماه» داشته باشد

چه چیزی بهتر از ماه؟ یک ماه در حال گردش به دور یک ماه که کاربران اینترنت آن را moonmoon (ماه‌ماه) لقب داده است. این ماه‌ها هنوز نظری (تئوری) هستند، اما محاسبات اخیر نشان داده است که هیچ چیز غیرممکنی در مورد شکل‌گیری آن‌ها وجود ندارد. شاید روزی ستاره‌شناسان یکی از آن‌ها را کشف کنند. 

کهشان بدون ماده تاریک؟ 

ماده تاریک (ماده ناشناخته‌ای که ۸۵ درصد کل ماده جهان را تشکیل می‌دهد) عجیب است. اما محققان حداقل در مورد یک چیز اطمینان دارند: ماده تاریک همه جا وجود دارد. بنابراین محققان نسبت به کهکشان عجیب و غریبی که ماه مارس ۲۰۱۸ مشاهده کردند، در تعجب و شگفتی هستند. به نظر می‌رسد این کهکشان به سختی می‌تواند حاوی ماده تاریک باشد.

عجیب‌ترین ستاره

وقتی تابتا بویاجیانِ ستاره‌شناس از دانشگاه ایالتی لوئیزیانا و همکارانش برای نخستین بار ستاره معروف به KIC ۸۴۶۲۸۵ را دیدند، گیج شدند. این جسم که ستاره تابی (Tabby) نامیده می‌شود، در فواصل نامنظم و برای مدت‌های زمانی عجیب، گاهی تا ۲۲ درصد، درخشندگی خود را کاهش می‌دهد. نظریه‌های مختلفی مطرح شدند، اما امروزه، بیشتر محققان بر این باورند که این ستاره توسط حلقه‌ای غیرعادی از غبار احاطه شده که سبب تاریکی آن می‌شود. 

هایپریون بسیار الکتریکی

عنوان عجیب‌ترین ماه در منظومه شمسی می‌تواند به بسیاری از اجرام آسمانی برسد، اما یکی از عجیب‌ترین آن‌ها، هایپریون زحل است، یک سنگ نامنظم مانند سنگ پا که دارای دهانه‌های متعدد است. فضاپیمای کاسینی ناسا که بین سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ از منظومه زحل بازدید کرد نیز دریافت هایپریون با یک «ریزچه پرتوی» الکتریسیته ساکن که به خارج فضا جاری می‌شود، شارژ شده است. 

یک نوترینوی راهنما

نوترینوی تک و پرانرژی که ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۷ به زمین برخورد کرد، به خودی خود آنقدرها هم خارق‌العاده نبود. فیزیکدانان رصدخانه IceCube Neutrino در قطب جنوب حداقل یک بار در ماه نوترینوهایی با سطوح انرژی مشابه را مشاهده می‌کنند. اما این یکی خاص بود چون نخستین موردی بود که اطلاعات کافی در مورد منشأ خود داشت و به ستاره‌شناسان فرصت داد تلسکوپ‌ها را به سمتی که از آن آمده است نشانه بگیرند. آن‌ها دریافتند ۴ میلیارد سال پیش این نوترینو توسط یک ستاره دنباله‌دار شعله‌ور به زمین پرتاب شده است، سیاهچاله‌ای عظیم در مرکز کهکشانی که مواد اطراف را مصرف می‌کرده است. 

کهکشان فسیلی زنده

DGSAT I یک کهکشان فوق‌پراکنده UDG است، به این معنا که به بزرگی کهکشانی مانند کهکشان راه شیری است، اما ستاره‌های آن به قدری نازک پخش شده‌اند که این کهکشان تقریباً نامرئی است. اما زمانی که دانشمندان DGSAT ۱ شبح‌وار را سال ۲۰۱۶ دیدند، متوجه شدند کاملاً بر خلاف سایر UDGها که معمولاً به شکل خوشه یافت می‌شوند، تنها و منزوی است. ویژگی‌های این کهکشان حاکی از آنست که این جسم کم‌نور در دوران بسیار متفاوتی در جهان شکل گرفته است، یعنی ۱ میلیارد سال پس از انفجار بزرگ و به این ترتیب، DGSAT ۱ به یک فسیل زنده تبدیل شده است. 

تصویر کوازار دوتایی

اجسام عظیم نور را منحنی می‌کنند، به قدری که می‌توانند تصویر اشیاء پشت خود را مخدوش کنند. وقتی محققان از تلسکوپ فضایی هابل برای شناسایی یک دوراختر از کیهان اولیه استفاده کردند، از آن برای تخمین نرخ انبساط کیهان استفاده کردند و دریافتند که امروز سریعتر از آن زمان در حال انبساط است، یافته‌ای که با اندازه‌گیری‌های دیگر در تضاد است. اکنون فیزیکدانان باید بفهمند آیا نظریه‌های آن‌ها اشتباه است یا چیز عجیب دیگری در حال وقوع است.

جریان مادون قرمز از فضا

ستارگان نوترونی اجرام بسیار متراکمی هستند که پس از مرگ یک ستاره معمولی شکل گرفته‌اند. به طور معمول، آن‌ها امواج رادیویی یا تشعشعاتی با انرژی بالاتر مانند اشعه ایکس را ساطع می‌کنند، اما ماه سپتامبر ۲۰۱۸، اخترشناسان یک جریان طولانی نور مادون قرمز را از یک ستاره نوترونی در فاصله ۸۰۰ سال نوری از زمین یافتند، چیزی که پیش از این مشاهده نشده بود. محققان احتمال می‌دهند صفحه گرد و غبار پیرامون ستاره نوترونی می‌تواند سیگنال ایجاد کند، اما هنوز توضیح نهایی برای آن پیدا نشده است. 

سیاره بی‌ستاره با شفق‌های قطبی

سیاره‌های بی‌ستاره که در کهکشان حرکت می‌کنند، توسط نیروهای گرانشی از ستاره مادر خود دور شده‌اند. یکی از موارد خاص در این دسته، سیارۀ SIMP J۰۱۳۶۵۶۶۳+۰۹۳۳۴۷۳ است، جرمی به اندازه سیاره در فاصله ۲۰۰ سال نوری که میدان مغناطیسی آن بیش از ۲۰۰ برابر قوی‌تر از مشتری است. این میدان مغناطیسی به اندازه‌ای قوی است که می‌تواند شفق‌های چشمک‌زن در اتمسفر خود ایجاد کند که با تلسکوپ‌های رادیویی قابل‌مشاهده هستند.

مترجم: زهرا ذوالقدر