رازی که «هوش مصنوعی» دربارۀ این نقاشی 500 ساله کشف کرد

فرادید| هوش مصنوعی (AI) را می‌توان برای دیدن جزئیات تصاویری که از چشم انسان دور می‌مانند، آموزش داد. اکنون یک ابزار هوش مصنوعی، چیز غیرمعمولی را در مورد یک چهره در نقاشی رافائل شناسایی کرده: بخشی از این نقاشی را رافائل نکشیده است.

به گزارش فرادید؛ چهره مورد بحث متعلق به سنت جوزف است که در سمت چپ بالای تابلوی معروف به مدونا دلا روزا (یا بانوی گل سرخ) دیده می‌شود. 

در واقع محققان مدت‌هاست بر سر اینکه آیا این نقاشی واقعاً اثر رافائل است یا خیر بحث کرده‌اند. نتیجه‌گیری درباره منشأ یک اثر هنری به شواهد مختلفی نیاز دارد، با این حال روش جدیدتر تحلیل مبتنی بر الگوریتم هوش مصنوعی به حمایت از کسانی آمده که فکر می‌کنند دست‌کم برخی از ضربات به دست هنرمند دیگری انجام شده است. 

محققان بریتانیایی و آمریکایی یک الگوریتم تجزیه و تحلیل سفارشی را بر اساس آثاری که می‌دانیم نتیجه روش ویژه‌ی قلموکاری این استاد ایتالیایی است، توسعه دادند. 

حسن اوگیل، ریاضیدان و دانشمند کامپیوتر از دانشگاه برادفورد در بریتانیا، ماه دسامبر، پس از انتشار یافته‌های محققان توضیح داد: «با استفاده از تجزیه و تحلیل ویژگی‌های عمیق، از تصاویر تأیید شده نقاشی‌های رافائل استفاده کردیم تا کامپیوتر را آموزش دهیم که سبک او را تا حد بسیار دقیقی تشخیص دهد، از ضربه‌های قلم مو گرفته تا پالت رنگ، سایه‌ها و هر جنبه‌ای از کار.» 

«کامپیوتر نسبت به چشم انسان، سطوح عمیق میکروسکوپی را می‌بیند.» 

فرآیندهای یادگیری ماشینی معمولاً باید با مجموعه وسیعی از نمونه‌ها آموزش داده شوند، چیزی که همیشه در مورد آثار یک هنرمند تک در دسترس نیست. تیم در این مورد، برنامه از پیش آموزش‌دیده‌ای را که Microsoft به نام ResNet50 توسعه داده بود، همراه با یک تکنیک یادگیری ماشینی سنتی به نام Support Vector را اصلاح کرد. 

قبلاً ثابت شده بود این روش در شناسایی نقاشی‌های رافائل دارای دقت ۹۸ درصدی است. معمولاً آموزش روی عکس‌های کامل داده می‌شود، اما این بار آموزش روی جزئیات صورت‌ها متمرکز بود.

مدونا، کودک و سنت جان همگی آثار خلق‌شده رافائل در نظر گرفته می‌شوند، اما در مورد سنت جوزف اینطور نیست. محققان خاطرنشان می‌کنند در بحث‌های قبلی درباره اصالت این نقاشی، تصور می‌شد صورت سنت جوزف به خوبی سایر چهره‌های موجود در قاب، کشیده نشده است. احتمالاً شخص دیگری در کشیدن صورت سنت جوزف نقش داشته است

اوگیل می‌گوید: «وقتی دلا روزا را به طور کلی آزمایش کردیم، نتایج قطعی نبود.» 

«بنابراین، تک‌تک قطعات را آزمایش کردیم. تایید شد بقیه تصویر رافائل کشیده، اما چهره جوزف به احتمال زیاد کار رافائل نیست.» 

جولیو رومانو، یکی از شاگردان رافائل، احتمالاً خالق چهره چهارم بوده است، اما این نتیجه‌گیری به هیچ وجه قطعی نیست. این نمونه دیگری از فناوری مدرن است که اسرار نقاشی‌های کلاسیک را آشکار می‌کند، این بار با هوش مصنوعی. 

به گفته کارشناسان، مدونا دلا روزا در سال‌های ۱۵۱۸ تا ۱۵۲۰ روی بوم نقاشی شده است. اواسط دهه ۱۸۰۰ بود که منتقدان هنری در این که کل این اثر، کار رافائل باشد، دچار تردید شدند. 

اکنون درستی این تردیدها تقریباً با قطعیت به اثبات رسیده است، اگرچه تیم تحقیقاتی پشت این مطالعه تأکید میکند که این هوش مصنوعی به جای اینکه جایگزین متخصصان هنری شود، در آینده به کمک آن‌ها خواهد آمد. 

اوگیل می‌گوید: «این موردی نیست که فکر کنیم هوش مصنوعی جای انسان‌ها را میگیرد. فرآیند احراز هویت یک اثر هنری شامل بررسی بسیاری از جنبه‌های آن می‌شود، از منشأ آن گرفته تا رنگدانه‌ها، وضعیت اثر و غیره.»

با این حال، از این نوع نرم‌افزار می‌توان به عنوان ابزاری برای کمک به این فرآیند استفاده کرد.

مترجم: زهرا ذوالقدر