«بارورسازی ابرها» چیست؟ آیا این روش مقصر وقوع سیل در دبی بوده است؟

در روز سه شنبه، امارات متحده عربی با بارندگی زیادی به اندازه یک و نیم سال در یک روز مواجه شد و بخش زیادی از دبی زیر آب رفت.

اکنون، کارشناسان این سوال را مطرح کرده اند که آیا وقوع سیلی ناگهانی در یک شهر کویری ممکن است ناشی از مداخله آب و هوایی بوده باشد یا خیر.

از اوایل دهه ۱۹۹۰، امارات متحده عربی از تکنیکی به نام «بارورسازی ابرها» برای افزایش بارندگی سالانه خود و افزایش ذخایر آب آشامیدنی استفاده کرده است.

این تکنیک از طریق افزودن یخ خشک (دی اکسید کربن جامد)، یدید نقره، پودر نمک و غیره از هواپیماها به ابرها برای ایجاد باران عمل می‌کند.

کنترل آب و هوا ممکن است یک فناوری آینده‌نگرانه به نظر برسد، اما این تکنیک در واقع در دهه ۱۹۴۰ کشف شده است.

دانشمندان جنرال الکتریک دریافتند که آب خنک‌شده بین ۱۰- تا ۵- درجه سانتیگراد نمی تواند در برخی شرایط آزمایشگاهی بلورهای یخ تشکیل دهد. چراکه هیچ هسته ای برای تشکیل کریستال یخ وجود ندارد.

با این حال، زمانی که دانشمندان یدید نقره را به بخار آب اضافه کردند، متوجه تشکیل سریع بلورهای یخ شدند.

در طبیعت، ابرها با تشکیل بخار آب در اطراف هسته های طبیعی مانند باکتری ها یا گرد و غبار، باران یا برف تولید می کنند.

آنچه که دانشمندان کشف کرده بودند، روشی مصنوعی برای افزودن هسته به ابرها بود که می توانست بخار را به سرعت متراکم کند.

اگرچه این فناوری راه درازی را پیموده، اما بارورسازی مدرن ابرها نیز بر مبنای همان ایده‌های اولیه‌ای است که ۸۰ سال پیش مطرح شده بودند.

به گفته دکتر برایان توماس، کارشناس هیدرولوژی، بارش طبیعی چهار مرحله دارد.

در ابتدا، هوا سرد شده و بخار آب متراکم می‌شود و به شکل شبنم در می آید.

دوم اینکه بخار آب در اطراف یک هسته تراکم ابر (CCN) متراکم می شود.

در مرحله سوم، قطره‌ها بزرگتر می‌شوند تا زمانی که به اندازه کافی سنگین شده و سقوط کنند.

در نهایت، جو آب بیشتری را به ابرها می رساند تا جریان بارندگی حفظ شود.

بارورسازی ابرها در مرحله دوم عمل می کند. مواد شیمیایی در اتمسفر پراکنده می شوند تا به عنوان هسته تراکم ابر عمل کنند، در نتیجه فرآیند تشکیل باران آغاز می شود.

تا زمانی که بخار خنک در جو وجود داشته باشد و رطوبت بیشتری وارد شود، باران ادامه خواهد داشت.

هر ابری برای باروری مناسب نیست، بنابراین مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها در امارات (NCM) شبکه پیچیده ای از ایستگاه های هواشناسی را برای نظارت بر شرایط جوی ایجاد کرده است.

طبق برنامه افزایش باران امارات متحده عربی (UAEREP)، NCM یک شبکه ملی متشکل از ۸۶ ایستگاه خودکار هواشناسی (AWOS) برای پایش آب و هوا، شش رادار هواشناسی که کل امارات متحده عربی را پوشش داده و یک ایستگاه هوایی فوقانی ایجاد کرده است.

به محض اینکه ابرهای مناسب مشاهده شدند، هواپیماهای مخصوص بارورسازی ابرها مشغول به کار می شوند.

اگر شرایط مناسب باشد، خلبانان پودر ریز نمک را در ابرها آزاد می کنند.

در حالی که از یدید نقره در جاهای دیگر استفاده می شود، نمک در آب و هوای گرم به خوبی عمل کرده و نتایج مشابهی دارد.

سپس بخار آب در اطراف ذرات نمک متراکم شده و بزرگتر و سنگین تر می شود.

زمانی که قطرات آب به اندازه مشخصی رسیدند، بسته به شرایط آب و هوایی به صورت باران، برف یا تگرگ در می آیند.

اعتقاد بر این است که در امارات حدود هزار ساعت پرواز در هر سال به منظور بارورسازی ابرها انجام می شود تا بارندگی را به این روش افزایش دهد.

در برخی موارد، به جای پرواز هواپیماها به سمت ابرها، می توان با شلیک موشک هایی از زمین نیز بارورسازی را انجام داد.

در چین، از این تکنیک برای منحرف کردن بارندگی از رودخانه‌ها به عنوان بخشی از فعالیت هایی با هدف کاهش خشکسالی و جلوگیری از بارش باران در طول بازی‌های المپیک ۲۰۰۸ استفاده شده است.

بلافاصله پس از وقوع سیل در امارات، این سؤال مطرح شد که آیا بارورسازی ابرها عامل ایجاد این سیل بوده است یا خیر.

به گفته احمد حبیب، متخصص هواشناسی، حداقل از هفت هواپیمای بارور در روزهای یکشنبه و دوشنبه استفاده است.

با این حال، NCM به سرعت انجام هرگونه عملیات بارورسازی ابرها در آستانه بارش شدید را رد کرد.

به گفته عمر علیازیدی، معاون مدیر کل NCM،  یکی از اصول اولیه بارورسازی ابرها این است که باید ابرها را در مراحل اولیه قبل از بارندگی هدف قرار دهید، اگر رعد و برق شدید باشد، برای انجام هرگونه عملیات باروری خیلی دیر شده است.

با وجود استفاده مکرر امارات از روش بارورسازی ابرها، همچنان در میان برخی از کارشناسان تردید وجود دارد که آیا این روش می تواند بارندگی را تا این حد افزایش دهد یا خیر.

از صبح دوشنبه تا پایان روز سه‌شنبه، دبی شاهد بیش از ۱۵ سانتی‌متر بارندگی بوده است.

منبع: روزیاتو