تصاویر؛ «ساختمان پاکت» اصفهان: در یک کلام ساده و زیبا؛ رتبه اول جایزه معمار، بخش مسکونی آپارتمانی
در دنیای امروز که آپارتمان‌نشینی، آسمان را از خانه‌ها گرفته است، "ساختمان مسکونی پاکت" در اصفهان، با الهام از معماری سنتی کویر مرکزی و حیاط‌های مرکزی، رویکردی نوآورانه در طراحی مسکن ارائه داده است. این پروژه با ایجاد فضایی نیمه‌عمومی و نیمه‌خصوصی، "آسمان" و حس آرامش را به ساکنان خود هدیه می‌دهد.
معمار در توضیح پروژه خود اینگونه آغاز می کند: ما در "پاکت" به خانواده مالک پروژه با کاراکتری منطبق بر فرهنگ عموم اهل اصفهان، "آسمان" را هدیه دادیم!
یکم: پاکت بودگی
“پاکت” با استفاده از الگوی خانه‌‌های با حیاط مرکزی، از ضلع شمال کاملا بسته است و از جنوب یک دیوار مشبک کامل (Wholeness) است. هیچ چیز نیست و همه چیز هست دقیقا مثل هر پاکتی دیگر!
در حالیکه تمام پلاک‌‌های بافت هم‌جوار چه جدیدترها و چه قدیمی‌ترها شلوغ‌اند و مملو از پنجره، ایوان، اجسام داخل ایوان و البته تزئیناتی مد روز زمان ساخت، “پاکت” یک جعبه بزرگ ساده و مشبک حامل زندگی و هزاران اتفاق روزمره است که صرفا به خواست خانواده آقای اکبری باز می‌شود. نوعی درون‌گرایی را مطرح می‌کند که یادآور معماری کویر مرکزی است. درون‌گرایی معاصری که برون‌گرایی معماری شهر امروز و بدون توجه به اقلیم و فرهنگ را نقد می‌کند. “پاکت” صفحه‌ای است ساکت در بافت که فرصت تامل می‌دهد.
دوم: خانه و شهر؛ متصل یا منفصل؟
اتصال کالبدی توده بنا‌‌های مسکونی با گذرهای شهر شلوغ امروز از یک سو و آرامش که نیاز ذاتی مفهوم خانه است از سویی دیگر، دوگانه‌ای را مطرح می‌کند که می‌تواند سوال اصلی طراحی هر پروژه مسکونی شهری باشد.
الگوی سیبه‌های درب‌دار از شهرسازی کویر مرکزی به عنوان یک فضای بینابینی ایده‌آل برای اتصال واحدهای همسایگی باهم و با شهر، پاسخ ما برای این دوگانه چالش‌برانگیز بوده است. راهکاری که امروز بدلیل مساله مالکیت و محدودیت منابع شهرداری‌ها در عرصه عمومی و بالا رفتن ارزش زمین و عدم توجیه اقتصادی در عرصه خصوصی کاملا به فراموشی سپرده شده است.
“پاکت” ساختار سیبه را از حالت افقی به عمودی تغییر داده و با اضافه کردن جعبه پلکان واحدهای آپارتمانی به آن ضمن توجیه اقتصادی، این فضای بینابینی را احیا کرده و از کارکردهای اصلی آن چون فیلتر هیاهوی شهر، تقویت ارتباط واحدهای همسایگی، اتصال مناسب عرصه عمومی و خصوصی و … بهره برده است.
سوم: خانه یا آپارتمان؟
خانواده مالک پروژه چیز زیادی نمی‌خواستند، یک آپارتمان می‌خواستند تا کنار هم اما مستقل زندگی کنند. مکانی که هر از گاهی صبح یا شام با باز کردن تنها یک پنجره بتوانند همدیگر را صدا بزنند و شاید به یک چای دورهم دعوت کنند. سایت با توجه به شرایط موقعیت مکانی ذاتا یک آپارتمان شهری بود. ما اما به یک خانه فکر می‌کردیم. همان خانه به دور حیاط مرکزی پدرسالار!
جذابیت دسترسی، تنوع فضایی، اتصال فضاها به حیاط‌های متنوع خصوصی در طبقات و… در عین محدودیت‌های پروژه‌های آپارتمانی شهری درون‌بافتی و قوانین معماری و شهرسازی اصفهان، کیفیات مکانی خانه‌ای را در ذهنمان ترسیم کرد که “پاکت” تجسم فیزیکی آن بود!
چهارم: حیاط و پله
“آسانسور همه کیفیات معمارانه پله را تحقیر می‌کند!” رم کولهاس
ضوابط معماری و شهرسازی در اصفهان با محدود کردن ارتفاع بازشوی بنا به گذر به ۱۷۰ سانتیمتر، در عمل ساختمان را به شهر و شهر را به ساختمان فیلتر کرده است و کیفیت نور و منظر را به شدت کاهش داده است.
“پاکت” اما با تعریف حیاط میانی شمالی و تراس‌های ایجاد شده در حدفاصل بنا و گذر و همچینی گشودگی آنها در جهت دیگر، ضمن بهرمندی از پاکت‌های فضایی متنوع باز، کیفیت نور و منظر و مقیاس بازشوها را بدون محدودیت و متناسب با نیاز فضا تامین کرده است. همین حیاط میانی شمالی نیز همچون سیبه مکانی است برای تعامل و برخوردهای اتفاقی.
پنجم: هنر مشبک
“پاکت” در ضلع جنوب از هنر سنتی مشبک (دستاورد دوره سلجوقی و صفوی برخاسته از هنر سنتی معماری شهر اصفهان) در قامتی نو بهره برده است تا ضمن تامین حداکثر گشودگی و حفظ محرمیت، نور تیز آفتاب تابستان اصفهان در ضلع جنوب نیز کنترل شود.
اطلاعات پروژه:
نام پروژه : ساختمان مسکونی پاکت
موقعیت پروژه : استان اصفهان
آدرس پروژه : اصفهان، چهارباغ خواجو
شرکت مشاور : معماران رویداد
معمار مسئول : مصطفی امیدبخش، زهرا آرمند
تیم طراحی : سارا غفوری، مهسا شیخ اکبری، سپیده غلامحسینی
گرافیک و پرزانته : علی گرجیان، مهسا اسماعیلی، اشکان بهجو، شاهین جعفری دانش، حانیه فارغ دفاعی
تاریخ آغاز پروژه : 1396
تاریخ پایان پروژه : 1399
مساحت زمین ( متر مربع ) : 543
مساحت زیر بنا ( متر مربع ) : 1230
دسته بندی کاربری : مسکونی
تیم اجرایی : محمدحسن ابطحی، علی نعمتی
عکاسی پروژه : آرش عاشوری نیا
جوایز کسب شده :
– رتبه اول جایزه معمار، بخش مسکونی آپارتمانی (دوره بیستم)، ۱۳۹۹
منبع: عصر ایران
