خورشید در حال بیدار شدن است!

دانشمندان می‌گویند پس از چندین دهه کاهش فعالیت خورشیدی، افزایش طوفان‌های خورشیدی در انتظار ماست و تعداد لکه‌های خورشیدی، شراره‌ها و فوران‌های تاج خورشیدی بار دیگر در حال افزایش است.

خورشید در ۱۷ سال گذشته به طور فزاینده‌ای فعال شده و فیزیک‌دانان خورشیدی را به این فکر انداخته که آیا ستاره ما به سمت یک رویداد بزرگ جدید از نوعی که آخرین بار در سال ۱۸۳۰ دیده شد، در حال حرکت است یا خیر.

به نقل از اسپیس، فعالیت خورشیدی از دهه ۱۹۸۰ به طور کلی شروع به کاهش یافتن کرد و در هر چرخه ۱۱ساله، میزان کمتری از لکه‌های خورشیدی، شراره‌ها و فوران‌های تاج خورشیدی مشاهده شد. فعالیت خورشیدی در سال ۲۰۰۸ به پایین‌ترین حد خود رسید که در آغاز چرخه ۲۴ خورشیدی، دوره آرامش به شمار می‌رفت. آن سال، ضعیف‌ترین فعالیت خورشیدی ثبت‌شده را داشت.

«جیمیس جاسینسکی»(Jamies Jasinski) پژوهشگر آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا گفت: همه نشانه‌ها حاکی از آن بود که خورشید وارد یک مرحله بلندمدت از فعالیت کم خود شده است. بنابراین، جای تعجب بود که دیدیم این روند معکوس شده است. خورشید به آرامی در حال بیدار شدن است.

جاسینسکی سرپرستی پژوهشی را بر عهده داشت که داده‌های حاصل از ماموریت‌های بررسی خورشید و باد خورشیدی را گردآوری می‌کرد. باد خورشیدی، جریانی از ذرات باردار است که از خورشید ساطع می‌شوند.

این پژوهش نشان داد که از سال ۲۰۰۸، همه شاخص‌ها در حال افزایش بوده‌اند. در میان آنها، سرعت باد خورشیدی ۶ درصد، چگالی باد خورشیدی ۲۶ درصد و دمای باد خورشیدی ۲۹ درصد افزایش یافته و جهش در قدرت میدان مغناطیسی میان‌سیاره‌ای که توسط باد خورشیدی حمل می‌شود، معادل حدود ۳۱ درصد رخ داده است. همه این موارد نشان‌دهنده افزایش فعالیت مغناطیسی در خورشید هستند.

در واقع با افزایش فعالیت خورشیدی، طوفان‌های ژئومغناطیسی بیشتری رخ می‌دهند که به ایجاد شفق‌های قطبی در آسمان زمین منجر می‌شوند. افزایش میزان خروج جرم از تاج خورشیدی و شراره‌های تابشی، خطر بیشتری را برای ماهواره‌ها، ایستگاه‌های فضایی و فضانوردان ایجاد می‌کند.

این که چرا خورشید مسیر خود را معکوس کرده، هنوز ناشناخته مانده؛ هرچند این مورد قبلاً هم اتفاق افتاده است.

بین سال‌های ۱۶۴۵ تا ۱۷۱۵، دوره‌ای وجود داشت که به عنوان «کمینه‌ ماندر»(Maunder Minimum) شناخته می‌شود و به نام «ادوارد ماندر»(Edward Maunder) ستاره‌شناس اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم نام‌گذاری شده است. ماندر برای اولین بار با مشاهده‌ چگونگی افزایش و کاهش تعداد لکه‌های خورشیدی، متوجه چرخه‌ ۱۱ساله خورشیدی شد.

او با بررسی سوابق تاریخی متوجه شد که بین سال‌های ۱۶۴۵ تا ۱۷۱۵، در مجموع بیش از ۵۰ لکه‌ خورشیدی روی خورشید وجود نداشته است. این تعداد، فوق‌العاده کم است و نشان می‌دهد که فعالیت مغناطیسی بسیار کمی از نوعی که باعث ایجاد شراره‌ها و فوران‌های تاج خورشیدی می‌شود، وجود دارد. برای مقایسه توجه داشته باشید که حداکثر فعالیت یک چرخه‌ خورشیدی معمولی در طول زمان می‌تواند بیش از ۱۰۰ لکه‌ خورشیدی داشته باشد. دوره‌ فعالیت کم دیگری نیز بین سال‌های ۱۷۹۰ تا ۱۸۳۰ رخ داده است.

جالب اینجاست که کمینه ماندر با دوره‌ای که به طور عامیانه به عنوان «عصر یخبندان کوچک» شناخته می‌شود، هم‌زمان بود. این دوره شاهد یک مجموعه زمستان‌های فوق‌العاده سرد در سراسر نیم‌کره شمالی بود که باعث شد «رودخانه تیمز»(River Thames) در لندن چندین بار کاملاً یخ بزند. اگرچه تلاش‌هایی برای مرتبط کردن عصر یخبندان کوچک با کمینه ماندر صورت گرفته اما عصر یخبندان کوچک پیش از شروع کمینه ماندر آغاز شده و برخی از پژوهشگران حتی معتقدند که از سال ۱۳۰۰ تا ۱۸۵۰ ادامه داشته است.

علت عصر یخبندان کوچک مشخص نیست اما فعالیت آتشفشانی که خاکستر آتشفشانی را به جو می‌برد و نور خورشید را مسدود می‌کند، یکی از محتمل‌ترین توضیحات است. از سوی دیگر، به نظر نمی‌رسد تغییرات فعالیت خورشیدی مانند کمینه ماندر، دوره بین ۱۷۹۰ تا ۱۸۳۰ و کاهش بین دهه‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۸ تأثیر زیادی را بر آب‌وهوای زمین گذاشته باشد و هر گونه خنک شدن تحت تأثیر اثرات گرمایش، بیشتر در اثر تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی هستند.

با وجود این، توضیح دوره‌هایی مانند کمینه ماندر و سال‌های منتهی به ۲۰۰۸ برای دانشمندان دشوار است. جاسینسکی گفت: اگرچه چرخه ۱۱ساله فعالیت مغناطیسی خورشید به خوبی درک شده است اما روندهای بلندمدت، بسیار کمتر قابل پیش‌بینی هستند و ما هنوز آنها را به طور کامل درک نکرده‌ایم.

این پژوهش در «Astrophysical Journal Letters» به چاپ رسید.

منبع: ایسنا