حقوق یک خلبان جنگنده در کشورهای مختلف جهان + مزایا و مقایسه با خلبانان غیرنظامی

خلبان جنگنده بودن بی‌شک یکی از پرچالش‌ترین شغل‌ها در حوزه هوانوردی است؛ چرا که نیازمند قدرت جسمانی و ذهنی فوق‌العاده، دانش فنی بالا درباره سیستم‌های پیچیده، و درک دقیق از تاکتیک‌های نظامی است. بنابراین تعجبی ندارد که خلبان شدن در این حوزه، یکی از دشوارترین و انحصاری‌ترین مسیرهای شغلی محسوب می‌شود که تنها افراد معدودی از عهده آن برمی‌آیند.

مسیر تبدیل شدن به خلبان جنگنده، مسیری طولانی و سخت‌گیرانه است. به همین دلیل، منطقی است که دستمزد این افراد بسیار بالا باشد. هرچند پرواز با جنگنده‌ها به اندازه خلبان ارشد در خطوط هوایی بزرگ درآمدزا نیست، اما حقوق آن همچنان به‌مراتب بیشتر از بسیاری از مشاغل دیگر بوده و با افزایش رتبه و مسئولیت‌های پروازی بیشتر هم می‌شود. علاوه بر این، خلبانان جنگنده از مزایای قابل‌توجهی برخوردارند که مجموع دریافتی آن‌ها را افزایش می‌دهد.

حقوق خلبان جنگنده چقدر است؟

حقوق سالانه خلبان جنگنده بسته به کشوری که در آن خدمت می‌کند متفاوت است. بیایید ابتدا با نیروهای مسلح ایالات متحده آغاز کنیم، که بزرگ‌ترین ناوگان خلبانان جنگنده در جهان را دارد. خلبانان نظامی آمریکا حقوق پایه ثابتی دریافت می‌کنند که بر اساس رتبه نظامی‌شان تعیین می‌شود؛ از ستوان دوم (O-1) تا ژنرال (O-10). اما علاوه بر این حقوق پایه، مزایا و پاداش‌های متعددی نیز دریافت می‌کنند.

حال سؤال این است: میانگین درآمد یک خلبان جنگنده چقدر است؟

منابع مختلف ارقام متفاوتی ارائه می‌دهند؛ برخی کمتر از ۶ رقم (زیر ۱۰۰ هزار دلار) و برخی بالاتر. به عنوان مثال، سایت Aviation Job Search اعلام می‌کند که حقوق معمول یک خلبان جنگنده در آمریکا بین ۱۰۰٬۰۰۰ تا ۱۴۰٬۰۰۰ دلار در سال است، اما این عدد بیشتر مربوط به خلبانان باتجربه‌ای است که چندین سال در این شغل بوده‌اند.

اگر به جدول حقوق استاندارد ارتش آمریکا نگاه کنیم، حقوق پایه‌ی یک خلبان تازه‌کار در سطح O-1 حدود ۴۳٬۵۰۰ دلار است که این رقم شامل مزایا نیست. با احتساب مزایا، یک خلبان تازه‌کار جنگنده می‌تواند انتظار درآمدی بین ۶۰٬۰۰۰ تا ۸۰٬۰۰۰ دلار در سال را داشته باشد.

میانگین حقوق خلبان جنگنده در کشورهای مختلف

در مقایسه با ایالات متحده، میزان حقوق در برخی کشورهای توسعه‌یافته مانند کانادا و بریتانیا پایین‌تر به نظر می‌رسد. به‌عنوان نمونه، بر اساس داده‌های سایت Glassdoor، حقوق پایه یک خلبان در نیروی هوایی سلطنتی کانادا (RCAF) بین ۴۹٬۰۰۰ تا ۸۶٬۰۰۰ دلار کانادا (۳۶٬۰۰۰ تا ۶۳٬۰۰۰ دلار آمریکا) اعلام شده، اما خلبان جنگنده از این رقم بالاتر دریافت می‌کند.

همین وب‌سایت اعلام می‌کند که حقوق یک خلبان در نیروی هوایی سلطنتی بریتانیا (RAF) بین ۴۵٬۰۰۰ تا ۷۰٬۰۰۰ پوند (۵۸٬۵۰۰ تا ۹۱٬۰۰۰ دلار آمریکا) است، که مجدداً، یک خلبان جنگنده انتظار دستمزد بالاتری دارد.

خلبانان جنگنده چه مزایای دیگری دریافت می‌کنند؟

مانند سایر مشاغل نظامی، شغل خلبان جنگنده نیز مجموعه‌ای از مزایا و کمک‌هزینه‌ها را شامل می‌شود که باعث جذاب‌تر شدن بسته کلی حقوق و دستمزد این شغل در نیروهای هوایی می‌گردد. این مزایا می‌تواند شامل موارد ضروری مانند پرداخت اجاره، کمک‌هزینه غذا، خدمات درمانی و مزایای بازنشستگی باشد. هرچند برخی از این مزایا در مشاغل هوانوردی غیرنظامی نیز وجود دارد، اما در نظامی‌ها معمولاً سخاوتمندانه‌تر هستند، چرا که ماهیت این شغل بسیار دشوار و خطرناک است.

همچنین نوعی جبران خدمات مبتنی بر عملکرد نیز وجود دارد که می‌تواند مبلغ دریافتی ماهانه خلبان جنگنده را به‌طور قابل توجهی افزایش دهد. یکی از این موارد «پرداخت پرواز» است که در ارتش آمریکا به‌طور رسمی با عنوان Aviation Career Incentive Pay (ACIP) شناخته می‌شود و معمولاً بین ۱۵۰ تا ۱,۰۰۰ دلار در ماه بسته به ارشدیت خلبان پرداخت می‌شود. علاوه بر این، مزایای مرتبط با مأموریت‌های جنگی و اعزام‌ها نیز وجود دارند، مانند پرداخت‌های ویژه برای مأموریت‌های پرخطر یا وظایف تخصصی مثل آموزش.

انواع مزایای پرداختی برای خلبانان جنگنده

نکته مهم دیگر اینکه برخلاف بسیاری از خلبانان تجاری، خلبانان جنگنده معمولاً بدهی سنگینی بابت آموزش ندارند. علت این است که خلبانان نظامی معمولاً از طریق آکادمی‌های نظامی یا برنامه‌های آموزشی یارانه‌ای آموزش می‌بینند که آن‌ها را مقروض نمی‌کند. این در حالی است که بسیاری از خلبانان غیرنظامی باید دوره آموزش خود را با هزینه شخصی طی کنند که معمولاً بیش از ۱۰۰٬۰۰۰ دلار برای آن‌ها تمام می‌شود.

سختی‌های شغل خلبان جنگنده

خلبانی جنگنده تجربه‌ای بسیار دشوار، هم از لحاظ ذهنی و هم از نظر جسمی است؛ به همین دلیل خلبانان جنگنده باید پروتکل‌های سخت‌گیرانه‌ای در زمینه آموزش و آمادگی جسمانی را طی کنند. اگر فردی بتواند از فرآیند انتخابی با موفقیت عبور کند، وظایف روزانه‌ی پرچالشی در انتظار او خواهد بود؛ از جمله برنامه‌ریزی مأموریت، آماده‌سازی پیش از پرواز، تمرین‌های پروازی، و حتی جلسات شبیه‌سازی منظم.

در زمان اعزام به میدان نبرد، خلبانان باید انتظار ساعات کاری نامنظم و روزهای کاری طولانی را داشته باشند، به‌علاوه شجاعتی که برای پرواز در مناطق جنگی مورد نیاز است. با توجه به پیشرفت فنی فوق‌العاده جت‌های جنگی مدرن، خلبانان باید توانایی بالایی در پردازش داده‌ها و تصمیم‌گیری آنی داشته باشند؛ آن هم در حین پرواز با سرعت مافوق صوت.

با توجه به سرعت‌های خیره‌کننده‌ای که جت‌های جنگی می‌توانند به آن برسند، خلبانان باید توانایی تحمل نیروی گرانش بالا (G-force) را داشته باشند، در غیر این صورت ممکن است در حین پرواز بیهوش شوند؛ پدیده‌ای که به آن GLOC (از دست دادن هوشیاری ناشی از نیروی G) گفته می‌شود. این زمانی اتفاق می‌افتد که نیروی G آن‌قدر زیاد باشد که جریان خون به مغز را مسدود کند و در عرض چند ثانیه باعث بیهوشی خلبان شود.

مقایسه درآمد خلبانان جنگنده با خلبانان خطوط هوایی تجاری

خلبانان نظامی نباید انتظار داشته باشند که در دوران خدمت خود به سطح درآمدی خلبانان خطوط هوایی تجاری برسند؛ به‌ویژه در مراحل پایانی دوران خدمت‌شان. این تفاوت درآمد دلایل منطقی دارد، به‌خصوص اینکه خلبانان تجاری مسئول جان صدها نفر در داخل هواپیما هستند. هرچند حقوق سالانه در صنعت هوانوردی تجاری در ابتدا پایین‌تر است، اما خلبانان خطوط هوایی به‌سرعت در مسیر افزایش حقوق پیش می‌روند و در مراحل ارشد کاری خود ممکن است درآمدی دست‌کم سه برابر یک خلبان نظامی داشته باشند.

از این‌رو، برای بسیاری این سوال پیش می‌آید که چرا یک خلبان جوان باید شغل نظامی را به‌جای پروازهای تجاری انتخاب کند؟ پاسخ در انگیزه‌ها نهفته است. بر اساس اظهارات بسیاری از خلبانان نظامی در فضای آنلاین، شایع‌ترین دلیل، احساس وظیفه و لذت خدمت به کشور است؛ ارزشی که برای آن‌ها از کسب درآمد سطح بالا مهم‌تر است.

جدول زیر، میزان متوسط درآمد خلبانان تجاری در شرکت‌های بزرگ هواپیمایی ایالات متحده را نشان می‌دهد (بر اساس اطلاعات مدرسه هوانوردی ATP):

از نگاه صرفاً مالی، بسیاری از خلبانان نظامی در نهایت به حرفه تجاری روی می‌آورند، و در میانه یا اواخر دوران کاری خود می‌توانند به درآمد بالاتری دست پیدا کنند. با این حال، تجربه‌ی پرواز با پیشرفته‌ترین و هیجان‌انگیزترین هواپیماهای جنگی دنیا، چیزی است که هیچ دستمزدی نمی‌تواند جای آن را بگیرد.

چطور می‌توان خلبان جنگنده شد؟

شغل خلبانی جنگنده یکی از گزینشی‌ترین و دشوارترین موقعیت‌ها در ارتش محسوب می‌شود. مسیر رسیدن به این شغل، طولانی و طاقت‌فرساست. حداقل شرایط اولیه برای در نظر گرفتن متقاضی شامل مدرک کارشناسی و رعایت الزامات جسمانی مانند بینایی عالی، قد مناسب و نداشتن بیماری‌های جدی است. در ارتش ایالات متحده، تمام خلبانان جنگنده باید به‌عنوان افسر رسمی فعالیت خود را آغاز کنند؛ که این مسیر از طریق یکی از گزینه‌های زیر ممکن است:

آکادمی نظامی

برنامه Reserve Officer Training Corps (ROTC)

مدرسه آموزش افسران (OTS)

پس از آن، داوطلبان باید آزمون‌های انتخابی سختگیرانه‌ای را با موفقیت پشت سر بگذارند تا وارد دوره‌ی آموزش مقدماتی خلبانی (UPT) شوند. این دوره بین یک تا دو سال طول می‌کشد و با آموزش پرواز پایه آغاز شده و سپس به آموزش با هواپیمای جت آموزشی منتهی می‌شود. پس از پایان دوره، بر اساس عملکرد فرد، او به یک مسیر تخصصی هدایت می‌شود که شغل خلبانی جنگنده، رقابتی‌ترین و پرطرفدارترین مسیر در میان آن‌هاست.

با اختصاص یافتن به این مسیر، خلبان معمولاً باید یک سال دیگر آموزش تخصصی را پشت سر بگذارد. این آموزش شامل یادگیری دقیق سیستم‌های تسلیحاتی، تاکتیک‌ها، و آشنایی کامل با نوع خاصی از هواپیما می‌شود. در نهایت، فرد به یک اسکادران (گروه عملیاتی) اختصاص می‌یابد تا در تمرینات «آماده‌به‌مأموریت» شرکت کند. پس از این مرحله، خلبان به‌طور رسمی و کامل به‌عنوان خلبان جنگنده عملیاتی شناخته می‌شود.

نکته مهم اینجاست که تبدیل شدن به خلبان جنگنده، یک تعهد بلندمدت محسوب می‌شود. معمولاً از فرد انتظار می‌رود که بین ۸ تا ۱۰ سال خدمت فعال انجام دهد. دلیل این موضوع، هزینه هنگفتی است که ارتش برای آموزش هر خلبان جنگنده صرف می‌کند—رقمی بین ۵ تا ۱۰ میلیون دلار برای هر نفر.

منبع: روزیاتو