بحران کمبود تراشه؛ پاندمی دنیای تکنولوژی

از تاخیر در تحویل خودرو و کمبود تجهیزات و قطعات اولیه مورد نیاز برای تولید لوازم خانگی گرفته تا افزایش قیمت موبایل‌های هوشمند، نشانه‌های واضح بحرانی جهانی و بی‌سابقه از کمبود میکروتراشه‌های نیمه‌رسانا هستند که بسیاری از کسب‌وکار‌ها و حتی مصرف‌کنندگان را هم تحت تاثیر قرار داده است.

بحران کمبود تراشه نتیجه عوامل مختلفی است که مهم‌ترین آن‌ها تعطیلی کارخانه‌های خودروسازی به دنبال همه‌گیری کووید-۱۹ در سال گذشته و افزایش بی‌حساب و کتاب نیاز صنعت لوازم مصرفی الکترونیک به تامین تراشه به خاطر رشد تقاضای بازار بوده‌اند.

افزایش تقاضای کاربران و مصرف‌کنندگان برای خرید لپ‌تاپ، کنسول‌های بازی و دیگر محصولات الکترونیکی به کمبود موجودی کالا‌ها در بازار و سخت‌تر شدن روند تولید محصولات منجر شد.

این در حالی بود که میزان خرید خودرو در سال گذشته میلادی بسیار بیشتر از پیش‌بینی‌ها و انتظارات فعالان این صنعت در بهار سال گذشته بود و همین موضوع به سخت‌تر شدن فرآیند تامین قطعات اولیه دامن زد. علاوه بر تمام این‌ها، وضع تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌های بزرگ تکنولوژی چین هم باعث تشدید و بدتر شدن این شرایط شد.

با این اوصاف است که بحران کمبود تراشه‌های نیمه‌رسانا هر چند صنعت خودروسازی را بیشتر از صنایع دیگر درگیر کرده، اما حالا به بخش‌های دیگری از جمله لوازم مصرفی الکترونیک شامل موبایل‌های هوشمند، یخچال‌ها و مایکروفر‌ها هم رسیده است.

در واقع هر شرکتی که در فرآیند تولیدات خودش از تراشه‌های نیمه‌رسانا استفاده می‌کند، حالا تحت تاثیر این بحران قرار گرفته و کمبود تراشه ظرفیت و هزینه‌های تولید را بالا برده است و حتی ارزان‌ترین قطعات به‌کار رفته در میکروتراشه‌ها هم دچار افزایش قیمت شده‌اند.

در سال‌های اخیر و با نفوذ بیشتر تکنولوژی در صنعت خودرو، قطعات و تجهیزات الکترونیکی به‌کار رفته در خودرو‌ها هم بیشتر شده‌اند. با این اوصاف است که وابستگی صنعت خودروسازی به تراشه‌ها بیشتر شده است. این وابستگی حالا از مدیریت کامپیوتری موتور برای بهبود مصرف سوخت گرفته تا دستیار‌های هوشمند که قابلیت‌های متنوعی را در اختیار رانندگان قرار می‌دهند، متنوع و گسترده است.

این بحران بسیاری از شرکت‌های خودروسازی را مجبور به محدود کردن تولیداتشان کرده است و در این میان تولید خودرو‌های اقتصادی و سودآور بیشتر تحت‌تاثیر قرار گرفته‌اند. دو شرکت جنرال موتورز و فورد در میان بزرگ‌ترین شرکت‌های خودروسازی هستند که ظرفیت تولید خودشان را کاهش داده‌اند و در این مسیر به شرکت‌های دیگری مانند فولکس واگن، سوبارو، تویوتا و نیسان پیوسته‌اند.

براساس آمار ارائه شده از سوی موسسه تحقیقاتی IHS Markit، کمبود تراشه‌های نیمه‌رسانای مخصوص خودرو‌ها تولید حدود ۳/ ۱ میلیون خودروی سبک را در فصل اول سال جاری میلادی تحت تاثیر قرار داده است.

کارشناسان این موسسه معتقدند که بروز آتش‌سوزی در کارخانه تولید تراشه ژاپنی متعلق به شرکت Renesas Electronics که ۳۰ درصد بازار جهانی یونیت‌های میکروکنترلر به‌کار رفته در خودرو‌ها را در اختیار دارد، این وضعیت را بدتر و پیچیده‌تر کرده است.

این در حالی است که گویا حتی طبیعت هم سر سازگاری با صنعت تراشه‌سازی ندارد. زمستان شدید و سخت تگزاس باعث شد شرکت‌های Samsung Electronics، NXP Semiconductors و Infineon ناچار به تعطیلی موقت کارخانه‌هایشان شود.

این در حالی است که NXP و Infineon دو تامین‌کننده اصلی تراشه‌های موردنیاز خودرو‌ها به حساب می‌آیند و تحلیلگران انتظار دارند این اتفاق بحران کمبود تراشه را در این صنعت بیمار تشدید کند.

بیشترین فشار این بحران حالا در کارخانه‌های تولید تراشه‌های ۸ اینچی احساس می‌شود که اغلب آن‌ها متعلق به کشور‌های آسیایی هستند و این به معنای آن است که این شرکت‌ها برای تولید تراشه‌های کافی و حتی افزایش ظرفیت تولیدی خود آن هم برای بازاری که با افزایش تقاضا برای خرید گوشی‌های موبایل مبتنی بر ۵ G و همچنین لپ‌تاپ‌ها مواجه است، دچار مشکلات جدی شده است.

شرکت Qualcomm که تراشه‌هایش در گوشی‌های موبایل سامسونگ استفاده می‌شوند، یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های تراشه‌سازی دنیاست که حالا برای همراهی با تقاضای بازار چالش‌های بزرگی دارد. تامین‌کننده اصلی قطعات اولیه شرکت اپل یعنی فاکسکان هم درباره تاثیر کمبود تراشه بر زنجیره تامین قطعات اولیه به مشتریانش هشدار داده است.

درحال حاضر بیشتر حجم تولید تراشه در کشور‌های آسیایی متمرکز است که بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن دو شرکت TSMC و سامسونگ هستند که بر فرآیند تولید صد‌ها شرکت تراشه‌سازی مختلف تاثیرگذار هستند. شرکت‌های آمریکایی تولیدکننده تراشه‌های نیمه‌رسانا در حال حاضر ۴۷ درصد از فروش جهانی تراشه را در اختیار دارند، اما تنها ۱۲ درصد از تولید آن‌ها در خاک آمریکا انجام می‌شود.

میلیارد‌ها دلار برای ساخت کارخانه‌های تولید تراشه هزینه می‌شود و این کارخانه‌ها یک سال زمان برای فرآیند آزمایش کیفی ابزار‌ها و تجهیزات‌شان نیاز دارند. جو بایدن رئیس‌جمهور جدید آمریکا بودجه مورد نیاز برای راه‌اندازی کارخانه‌های تولید تراشه در این کشور را تا ۳۷میلیارد دلار افزایش داده است.

درحال‌حاضر قرار است چهار شرکت تولید تراشه در این کشور راه‌اندازی شود که دو تای آن‌ها که متعلق به شرکت بزرگ اینتل و یکی متعلق به TSMC هستند، در آریزونا واقع شده‌اند. یک کارخانه باقی مانده که متعلق به شرکت سامسونگ است نیز در تگزاس راه‌اندازی خواهد شد.

این درحالی است که چین هم زیرمجموعه‌های متنوع و زیادی را برای صنعت تراشه خود در نظر گرفته است و تلاش می‌کند با راه‌اندازی آنها، وابستگی خود را به کارخانه‌های آمریکایی و تکنولوژی این کشور کمتر کند.