عکس؛ مونالیزا زیر ذره‌بین؛ صاحب مونالیزا کیست و این شاهکار هنری چقدر می‌ارزد؟

مونالیزا، یک نقاشی‌ کوچک اما با شهرت جهانی است که سالانه میلیون‌ها نفر را به پاریس می‌کشاند و در فرهنگ پاپ هم حضوری پررنگ دارد. اما سوال اصلی همیشه یک چیز است: مالک واقعی این اثر کیست و چقدر می‌ارزد؟

بیایید حواشی آن را کنار بزنیم و به صورت شفاف سوالات مربوط به پیرامون این اثر هنری را پاسخ دهیم:

چه کسی مالک مونالیزا است؟

پاسخ کوتاه: دولت فرانسه. نه یک میلیاردر، نه یک اهداکننده موزه، و نه کلکسیونری مخفی با جت خصوصی. مونالیزا به‌عنوان دارایی ملی فرانسه در موزه لوور پاریس نگهداری می‌شود و این موزه آن را به نمایندگی از جمهوری فرانسه محافظت می‌کند.

این اتفاق چگونه رخ داد؟ لئوناردو داوینچی نقاشی را در دهه ۱۵۱۰ به فرانسه برد و پس از مرگ او در ۱۵۱۹، فرانسوا یکم، پادشاه فرانسه، آن را خریداری کرد. آنچه با یک خرید سلطنتی آغاز شد، پس از انقلاب فرانسه به اموال ملی تبدیل گشت. امروز، طبق قانون میراث فرهنگی فرانسه، این اثر غیرقابل فروش و انتقال به مجموعه خصوصی است.

موزه لوور مالکیت تجاری ندارد و صرفاً سرپرست اثر است. مالک واقعی، فرانسه است؛ و بس.

این موضوع همچنین توضیح می‌دهد چرا مونالیزا غیرقابل جابه‌جایی است. این نقاشی دیگر در سفر نیست و در پشت شیشه ضدگلوله و داخل یک محفظه ویژه با کنترل کامل دما نگهداری می‌شود؛ به‌عنوان یک گنجینه ملی.

اگر می‌خواهید آن را ببینید، باید به پاریس سفر کنید. نکته همین است: مونالیزا کالا نیست، بلکه میراث فرهنگی است.

ارزش مالی مونالیزا چقدر است؟

مونالیزا یک ارزش رسمی پایه دارد: در سال ۱۹۶۲ و پیش از برگزاری تور پرطرفدارش در آمریکا، ارزش بیمه‌ای آن ۱۰۰ میلیون دلار تعیین شد. کتاب رکوردهای جهانی گینس هنوز این تابلو را گران‌ترین بیمه‌ای که تا به حال برای یک نقاشی در نظر گرفته شده می‌داند.

اگر این رقم را با توجه به تورم به قیمت امروز حساب کنیم، ارزش آن تقریباً به یک میلیارد دلار نزدیک می‌شود، بسته به شاخص و سال مورد استفاده. برآوردها نشان می‌دهند که ارزش نقاشی بین حدود ۸۶۰ میلیون تا بیش از ۱.۱ میلیارد دلار است.

آیا می‌توان آن را به این قیمت فروخت؟

اگر روزی اجازه داده شود که مونالیزا به بازار آزاد ورود پیدا کند، هر رکورد حراجی‌ که به ثبت برسد، خرد و ناچیز خواهد بود. به منظور مقایسه، بالاترین قیمت رسمی گزارش شده برای یک نقاشی، ۴۵۰.۳ میلیون دلار برای سالواتور موندی است؛ اثری که به لئوناردو داوینچی نسبت داده شده (اگرچه این نسبت مورد مناقشه است).

مونالیزا فقط یک اثر از لئوناردو نیست؛ بلکه مشهورترین نقاشی روی زمین است. قدرت برند آن بی‌همتاست و قطعاً هر رکوردی را جا‌به‌جا می‌کند. اما حقیقت سخت این است: مونالیزا برای فروش نیست، بنابراین هر رقم دلاری که برای آن در نظر گرفته شود، صرفاً فرضی است.

به‌عنوان یک شاهکار دولتی و غیرقابل انتقال، ارزش بازار آن عملاً بی‌معناست. به همین دلیل، صحبت درباره بیمه امروزه بی‌فایده است؛ نقاشی از لوور خارج نمی‌شود، بنابراین بیمه سفر معمولی لازم نیست و مجموعه‌های دولتی روی محل، عملاً خودشان بیمه هستند.

کارشناسان چطور ارزش آن را درک می‌کنند؟

ارزش بیمه‌ای: عددی برای پوشش ریسک هنگام جابه‌جایی کارکنان. برای مونالیزا، همان رقم معروف ۱۰۰ میلیون دلار سال ۱۹۶۲ همچنان مرجع است.

ارزش بازار: قیمتی که کسی حاضر است در حراج بپردازد. برای مونالیزا، این ارزش تئوریک است و حتماً بیش از یک میلیارد دلار خواهد بود.

ارزش فرهنگی و اقتصادی: نکته اصلی همین است. این نقاشی تأثیر اقتصادی فوق‌العاده‌ای برای فرانسه و لوور دارد، بر گردشگری، اسپانسری و قدرت نرم جهانی تأثیر می‌گذارد. تعیین قیمت برای این ارزش تقریباً غیرممکن است.

همچنین یک تصور غلط و در عین حال رایج را باید کنار گذاشت: نمی‌توان ارزش مونالیزا را با جمع کردن هزینه مواد و دستمزد لئوناردو محاسبه کرد. این منطق فقط برای صنایع دستی است، نه نمادهای فرهنگی.

ارزش واقعی نقاشی از کمیابی، خالق اثر، وضعیت نگهداری، تحقیقات علمی، افسانه‌ها (از جمله سرقت ۱۹۱۱) و نقش محوری آن در حافظه جمعی ما ناشی می‌شود. از نظر مالی، تنها معیار تاریخی، همان ارزش بیمه‌ای ۱۰۰ میلیون دلاری ۱۹۶۲ است که تقریباً معادل یک میلیارد دلار امروز است.

واقعاً اگر روزی (که پیش نخواهد آمد) مونالیزا وارد بازار حراجی شود، بدانید که قیمت تعیین‌شده سقف بازار هنر را بازتعریف می‌کند. به عبارت دیگر: مالکیت آن با فرانسه است، روی کاغذ حدود یک میلیارد دلار ارزش دارد و از نظر واقعی، فاقد قیمت است.

منبع: روزیاتو