مدیران تلویزیون! از خواب بیدار شوید

پژمان موسوی | در طول هفته‌های اخیر، مدیران سازمان صداوسیما در رده‌های مختلف، از جمله شخص ریاست این سازمان، مدعی شده‌اند ۸۰ درصد مردم ایران تلویزیون تماشا می‌کنند؛ البته این عدد نزد مدیران این سازمان فقط یک عدد نیست، بلکه آن‌ها از بیان این ۸۰ درصد این‌گونه نتیجه می‌گیرند که مردم به تلویزیون «اعتماد» دارند و این سازمان توانسته است «مرجعیت خبری» را در داخل کشور به دست بیاورد.

ما اصل را بر نیت درست مدیران این سازمان در ارائه این آمار می‌گذاریم و از آن‌ها چند پرسش داریم:
۱- مبنای این آمار چیست؟ بر اساس کدام نظرسنجی صورت‌گرفته است؟ روش این نظرسنجی چه بوده است؟ کدام مؤسسه معتبر این نظرسنجی را انجام داده است؟ جامعه آماری این نظرسنجی چند نفر بوده‌اند؟ چه کسانی این آمار را تحلیل و داده‌کاوی کرده‌اند؟

۲- اگر بپذیریم که ۸۰ درصد مردم ایران تلویزیون نگاه می‌کنند، خوب است مدیران ارشد این سازمان بفرمایند که این مردم روزی چند دقیقه تلویزیون تماشا می‌کنند؟ آیا کسی که فرضا روزی چند دقیقه تلویزیون، آن هم یک برنامه خاص را تماشا می‌کند هم جزء همین ۸۰ درصد به حساب می‌آید؟

۳- آیا تفکیکی بین اینکه این ۸۰ درصد کدام شبکه تلویزیونی را تماشا می‌کنند صورت گرفته است؟ با قطعیت نمی‌توان گفت، ولی به نظر می‌رسد بیش از نیمی از این ۸۰ درصد مخاطب شبکه ۳ هستند؛ مخاطب شبکه ۳ هم که نه، مخاطب پخش زنده مسابقات ورزشی، به‌ویژه رقابت‌های فوتبال داخلی و خارجی. الباقی هم خبر‌های ورزشی را می‌بینند و تفسیر برنامه‌های فوتبالی تلویزیون.

۴- همین شبکه ۳ سریال‌هایی دارد که به نظر می‌رسد بخشی از این ۸۰ درصد ادعایی مدیران، تنها بیننده آن‌ها هستند و نه‌تن‌ها خودش که تکرارش را هم بعضا تماشا می‌کنند! وضعیت در سایر شبکه‌ها هم مشابه است؛ بیشتر مخاطبان شبکه‌های دیگر هم یا بیننده سریال‌های تلویزیونی هستند یا برنامه‌های طنز و سرگرمی.

۵- مدیران سازمان صداوسیما خوب است توضیح دهند که برنامه‌های بخش‌های خبری، تفسیر‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی و سایر برنامه‌های مشابهی که حیات این سازمان به آن‌ها وابسته است، چنددرصد از این ۸۰ درصد را تشکیل می‌دهند؟ اگر اوضاع در این بخش «مطلوب» است، چرا مرجعیت خبری از داخل به خارج از کشور منتقل شده و دیگر رسانه‌های داخلی و به‌ویژه صداوسیما اعتباری نزد بخش زیادی از مردم ندارند؟

۶- چنانچه پخش زنده مسابقات ورزشی، تحلیل برنامه‌های ورزشی، برخی سریال‌ها و تعدادی از برنامه‌های طنز و سرگرمی را از آمار مخاطبان ۸۰ درصدی تلویزیون کسر کنیم، آمار واقعی برجای‌مانده دقیقا چند درصد مردم ایران می‌شود؟

۷- تلویزیون در ایران انحصاری است به این معنی که نه‌تن‌ها بخش خصوصی و فعالان رسانه‌ای بلکه حتی دولت مستقر هم شبکه‌ای تلویزیونی برای ارتباط با مردم در اختیار ندارد. در این رقابت نابرابر و در این فضای انحصاری، اصولا صحبت‌کردن از فلان درصد مخاطب هم شوخی است چه برسد به اینکه عدد دقیق بدهیم و بخواهیم آمارسازی کنیم.

۸- صداوسیما اگر می‌خواهد آمار بدهد، آماری از تعداد نیرو‌های انسانی خود که مستقیم یا غیرمستقیم در استخدام این سازمان هستند، رقم دقیق بودجه‌اش، تعداد برنامه‌سازانش و حقوق ماهانه‌ای که به پرسنل خود پرداخت می‌کند، ارائه دهد و آن‌گاه خروجی برنامه‌ها و بازتاب و تأثیرگذاری برنامه‌هایش روی افکار عمومی را اعلام کند.

۹- می‌گویند کسی را که خواب است می‌توان بیدار کرد، اما کسی که خودش را به خواب زده است، نه! مدیران صداوسیما بهتر است به‌جای این آمار‌ها که آن‌قدر تکرارش کرده‌اند انگار خودشان هم باورشان شده، واقعیت‌های جامعه را ببینند و سپهر رسانه‌ای کشور را آن‌گونه که هست تحلیل کنند.