حمید جبلی؛ مرد همه‌کاره سینما و هنر

حمید جبلی بازیگر، صداپیشه، نویسنده، کارگردان و مدرس بازیگری و فیلمنامه نویسی است که مخاطبان، بیشتر او را با خلق عروسک‌های «کلاه قرمزی» و «پسرخاله» به یاد می‌آورند.

جبلی در کنار «ایرج طهماسب» موفق‌ترین زوج هنری ایران را تشکیل دادند که نتیجه آن تولید مجموعه‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی پرفروش و پر مخاطب بوده است.

هیچ وقت به بازیگر کمدی به عنوان بازیگر خوب نگاه نمی‌شود، البته در دنیا هم همین‌طور است و جایزه به آن نمی‌دهند. کمتر کمدینی است که اسکار گرفته باشد. ذهن بیننده این‌گونه است که فکر می‌کند، چون این فیلم خنده‌دار است، پس خیلی سبک و سطحی است.

در صورتی که ما جدی‌ترین حرف‌ها را از یک آدمی مثل «چارلی چاپلین» شنیدیم. همیشه گفتیم این‌ها با مزه‌اند در صورتی که «دیکتاتور بزرگ» به نظرم سیاسی‌ترین فیلمی است که تاکنون ساخته شده است.

این سخنان حمید جبلی بازیگر، نویسنده و صدا پیشه‌ای است که درباره کمدین‌ها و نقش آن‌ها در سینما و ذهن مخاطبان ابراز کرده است. حمید جبلی دهم مهر۱۳۳۷ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. خودش در گفت و گویی درباره تولد، کودکی و خانواده اش گفته است:

من متولد ۱۳۳۷ تهران هستم. در میدان عشرت‌آباد سابق به دنیا آمده‌ام، همان جا مدرسه رفتم، دوره دبیرستان را هم در منطقه نارمک گذراندم. فرزند دوم خانواده خود هستم. خواهر بزرگتری داشتم که فوت کردند، برادر کوچکترم هم پزشک هستند.

الان هم خیلی از پدر و مادرم دور نشده‌ام و هنوز نزدیک آن‌ها زندگی می‌کنم. علاقه‌ام به سینما و بازیگری و در مجموع کار‌های هنری هم واقعا یادم نیست، چرا و از کجا شروع شد، اما از زمانی که یادم می‌آید یعنی حتی قبل از دبستان به شدت به این حرفه علاقه‌مند بودم. پدر من از مطبوعاتی‌های قدیم است.

الان با این که سن بالایی هم دارد همچنان فعالانه با چند نشریه همکاری می‌کند؛ با عنوان نویسنده و محقق سال‌های سال است که شعر می‌گوید. به همین خاطر من در یک فضای فرهنگی بزرگ شده‌ام. از همان دوران دبستان هم تئاتر‌های دبستانی کار می‌کردیم و بسیار زیاد به سینما می‌رفتیم.

حمید جبلی بصورت جدی فعالیت هنری خود را از ۱۳۵۱ خورشیدی وقتی ۱۴ ساله بود به همراه ایرج طهماسب از کانون پرورش فکری کودکان و نوجونان شروع کرد و از ۱۳۵۷ خورشیدی بصورت حرفه‌ای در تئاتر مشغول شد.

او نخستین بار در ۱۳۵۹خورشیدی با سریال «آدینه» برای کودکان وارد تلویزیون شد و در ۱۳۶۱ خورشیدی به عنوان عروسک گردان و صداپیشه شخصیت «کپل» مدرسه موش‌ها حضور داشت و با سریال «محله برو بیا» در ۱۳۶۱ خورشیدی کار جدی خود را شروع کرد.

در این سال‌ها حمید جبلی با هنرمندان بسیاری تجربه کار داشته است و در میان بازیگران ایرج طهماسب با ۹ مرتبه، فاطمه معتمدآریا با ۹ مرتبه، اکبر عبدی با ۸ مرتبه، حمیده خیرآبادی با ۸ مرتبه و میرصلاح حسینی با ۵ مرتبه بیشترین همکاری را با حمید جبلی داشته‌اند.

فاطمه معتمدآریا درباره همکاری با جبلی می‌گوید:من و آقای جبلی با هم قد کشیدیم، با هم سایز کفش هایمان تغییر کرد و همزمان ازدواج کردیم و باهم در تئاتر و سینما رشد کردیم. لحظه لحظه‌های روز‌ها و سال‌ها را باهم بلعیدم تا الان او شده حمـید جبـلی و ما افتخار می‌کنیم که دوست بچگی اش هستیم.

همکاری و دوستی حمید جبلی و ایرج طهماسب نیز آن‌ها را به عنوان موفق‌ترین و ماندگارترین زوج هنری در ایران تبدیل کرد که با «مجموعه کلاه قرمزی» همچنان باهم همکاری می‌کنند. جبلی، طهماسب و معتمدآریا در حدود ۱۰ فیلم، همکاری مشترک داشتند.

صداپیشگی یکی دیگر از هنر‌های ماندگار جبلی است که خلاقیت او را در قالب بازیگر، خواننده و صداپیشه به منصه ظهور گذاشت. صدای جبلی روی بسیاری از عروسک‌ها به ویژه "کپل" و "کلاه قرمزی" ماندگار و پرطرفدار شد. توضیح بیشتر اینکه صحبت او به جای کلاه قرمزی و پسرخاله به این ۲ عروسک جلوه‌ای ماندگار بخشید.

شاید اگر جبلی با صدای خودش هم به جای کلاه قرمزی صحبت می‌کرد، بعد از مدتی این صدا برای تماشاگر جا می‌افتاد. در مورد کلاه قرمزی باید گفت، او کلمات را اشتباه تلفظ می‌کرد و در مجموع نوع شخصیت‌پردازی او برای همین جذاب است.

صدایش هم هماهنگ با ظاهرش بود و اصلا بعد از آشنایی با این عروسک است که صدایش هم جذاب می‌شود. پس جذابیت کلاه قرمزی در شخصیت اوست که البته به وسیله جبلی و طهماسب ساخته شده است. کلاه قرمزی و پسرخاله از ماندگارترین کاراکتر‌های عروسکی تلویزیون و اوج خلاقیت زوج جبلی و طهماسب به شمار می‌آید.

صدای پسرخاله با صدای اصلی جبلی خیلی تفاوت نمی‌کند. حتی در فیلم "خواب سفید" خیلی‌ها می‌پرسیدند چرا "رضا" شبیه "پسر خاله" حرف می‌زند؟ پس لحن پسرخاله دلیل اصلی جذابیت او نیست، شخصیت این عروسک جذاب است، مثل کسی می‌ماند که ما دوستش داریم؛ حالا بامزه هم حرف می‌زند.

کلاه‌قرمزی در سریال تلویزیونی، در خیلی از لحظات، بد و نامفهوم صحبت می‌کرد و این نامفهومی خیلی وقت‌ها در زندگی روزمره ما کلافه کننده است. اما چون شخصیت جذابی داشت، نوع گویش، با شخصیت و حرکت او با هم ترکیب و وارد یک موقعیت می‌شوند که آن موقعیت مهم است. این عروسک با همکاری جبلی، دنیا فنی‌زاده و ایرج طهماسب به وجود آمده است.

نمی‌توان درباره جبلی نوشت و درباره همکاری و دوستی سالیان طولانی او با ایرج طهماسب سخن نگفت. به قول خودشان از کودکی در کلاس‌های کانون پرورش فکری بازی کردند و آموختند و تجربه کردند. این آموخته‌ها را همراه با فرمول‌های کمدی عامل موفقیت در کارهای‌شان می‌دانند.

به هر حال این ترکیبی است که تا به امروز در جذب مخاطب به آن‌ها کمک کرده و فیلم هایشان را در ردیف رکورد‌های فروش سینمای ایران قرار داده است.

حمید جبلی تا به حال افتخارات فراوانی در جشنواره‌ها کسب کرده است. حمید جبلی در ۱۳۶۹ خورشیدی در ۳۲ سالگی برای فیلم سایه خیال به کارگردانی حسین دلیر در نهمین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین نقش دوم مرد نامزد شد.

همچنین حمید جبلی در ۱۳۶۶ خورشیدی در ۲۹ سالگی برای فیلم شیرک به کارگردانی داریوش مهرجویی توانست در ششمین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین نقش دوم مرد نامزد شود.

همچنین جبلی در ۱۳۷۴ در ۳۷ سالگی برای فیلم مرد آفتابی به کارگردانی همایون اسعدیان موفق شد تا در چهاردهمین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین نقش اول مرد نامزد شود.

همچنین حمید جبلی در ۱۳۸۰ خورشیدی در ۴۳ سالگی برای فیلم خواب سفید در بیستمین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ، نامزد جایزه سیمرغ بلورین نقش اول مرد شد.

گربه آوازه خوان (کامبوزیا پرتوی، ۱۳۶۹)، دیگه چه خبر؟ (تهمینه میلانی، ۱۳۷۰)، دلشدگان (علی حاتمی، ۱۳۷۰)، یک مرد یک خرس (مسعود جعفری جوزانی، ۱۳۷۱)، کلاه قرمزی و پسرخاله (ایرج طهماسب، ۱۳۷۳)، خواب سفید (کارگردان و بازیگر، ۱۳۷۹)، دختر شیرینی فروش (ایرج طهماسب، ۱۳۸۰)، کلاه قرمزی و سروناز (ایرج طهماسب، ۱۳۸۱)، زیر درخت هلو (ایرج طهماسب، ۱۳۸۴)، شهر موش‌ها (محمدعلی طالبی؛ مرضیه برومند، ۱۳۶۳)، مادر (علی حاتمی، ۱۳۶۸) از جمله معروف‌ترین فیلم‌هایی بودند که با نقش آفرینی حمید جبلی همراه شده است.