(عکس) شناسایی گونه‌های جانورانی جالب با استفاده از نقاشی‌های باستانی

یک «شاهکار» نقاشی در مصر باستان به گونه‌ای دقیق پرندگان در حال پرواز و یا نشسته در مردابی سرسبز را به تصویر کشیده است که محققان می‌توانند دقیقا بگویند که هنرمندان مصری بیش از ۳۳۰۰ سال پیش کدام گونه را نقاشی کرده‌اند.

این نقاشی در حدود یک قرن پیش بر روی دیوار‌های کاخ عمارنا، یکی از پایتخت‌های مصر باستان که در ۳۰۰ کیلومتری جنوب قاهره قرار دارد، کشف شد. اگرچه تحقیقات قبلی به بررسی حیات وحش موجود در این نقاشی دیواری پرداخته بودند، اما این مطالعه جدید اولین پژوهشی است که به بررسی هویت همه پرندگان می‌پردازد، که برخی از آن‌ها نشانه‌هایی غیرطبیعی دارند.

کریستوفر استیمپسون، محقق و دانشیار افتخاری در موزه تاریخ طبیعی دانشگاه آکسفورد و بری کمپ، یکی از نویسندگان مقاله و استاد بازنشسته مصری در دانشگاه کمبریج در تحقیقی که در تاریخ ۱۵ دسامبر در مجله Antiquity منتشر شد نوشتند: بسیاری از پرندگان به تصویر کشیده شده کبوتر‌های صخره‌ای (Columba livia) هستند، اما همچنین تصاویری از ماهی خورک ابلق (Ceryle rudis)، یک سنگ‌چشم پشت سرخ (Lanius collurio) و یک دم‌جنبانک سفید (Motacilla alba) نیز وجود دارد. این تیم یک رونوشت (کپی) از این اثر هنری را مطالعه کردند و از مقالات تحقیقاتی پرنده‌شناسی و طبقه‌بندی شده‌ای که قبلا منتشر شده بودند، برای شناسایی پرندگان استفاده کردند.

به گفته محققان، اتاقی که امروزه آن را «اتاق سبز» می‌نامند با تصاویری از نیلوفر‌های آبی، گیاهان پاپیروس و پرندگان نقاشی شده است. صحنه‌ای که ممکن است با هدف ایجاد فضایی آرامش‌بخش برای استراحت خانواده سلطنتی خلق شده باشد. استیمپسون و کمپ در این مطالعه نوشتند: «بسیار واقع‌بینانه است که بگوییم تاثیرات آرامش بخش این فضای طبیعی در آن زمان برای خاندان سلطنتی به همان اندازه که الان برای ما اهمیت دارد، مهم بوده است».

احتمالا مصریان باستان در اتاق‌هایشان گیاهان واقعی معطر را نگه می‌داشتند و در آنجا موسیقی می‌نواختند. محققان نوشتند: «اتاقی که صرفنظر از اندازه آن، با شاهکاری از هنر طبیعت‌گرایانه آراسته شده باشد و سرشار از عطر گیاهان تازه باشد و در آن نوای موسیقی طنین انداز شود، تجربه حس بسیار خوبی را برای افراد ایجاد می‌کند».

اتاق سبز

تقریبا بین سال‌های ۱۳۳۶ تا ۱۳۵۳ قبل از میلاد، فرعون آخناتون (پدر پادشاه توت‌عنخ‌آمون) بر مصر حکومت می‌کرد. او دین مصر را تغییر داد و پرستش آتون که تجسمی از قرص خورشید بود را ترویج داد. آخناتون پایتخت جدیدی به نام اختاتن (عمارنا) را بنا کرد و کاخ شمالی را در آنجا ساخت.

نقاشی‌های اتاق سبز که بین سال‌های ۱۹۲۳ تا ۱۹۲۵ توسط انجمن کاوشگران مصر حفاری و کشف شدند، بسیار شکننده بودند، و نینا دی گاریس دیویس، که یک مصرشناس است تصویر یا فاکسی‌میلی از آن‌ها را نقاشی کرد. این نقاشی‌ها از این جهت اهمیت یافته‌اند که تصویر دیگری از آن‌ها وجود ندارد.

کمپ در ایمیلی به لایو ساینس گفت: «تن‌ها راه حفاظت از این نقاشی‌ها این است که اتاق را دوباره در شن دفن کنیم. اما باستان‌شناسان از ترس اینکه مردم محلی آنجا را تخریب نکنند، ترجیح دادند که این کار را انجام ندهند، احتمالا این ترس کمی اغراق‌آمیز است».

محققان در مقاله خود نوشتند که در سال ۱۹۲۶ تلاشی برای حفظ پانل‌ها با مواد مستحکم‌کننده (ماده‌ای که برای تقویت آن بکار برده شد) انجام داده شده که نتیجه معکوس داشت، و باعث تغییر رنگ و تیره شدن نقاشی‌ها شد. این بدان معناست که محققان مجبور بودند برای شناسایی پرندگان به تصاویری که توسط دی‌گاریس دیویس کشیده شده بود اعتماد کنند.

محققان نوشتند: در حالی‌که ماهی‌خورک ابلق و کبوتر‌های صخره‌ای هنوز هم در طول سال در مصر یافت می‌شوند، اما سنگ چشم پشت سرخ و دم جنبانک سفید، پرندگان مهاجر هستند. سنگ‌چشم‌پشت‌سرخ پرنده مهاجری است که معمولا بین ماه‌های آگوست و نوامبر به مصر می‌آید، در حالی‌که دم‌جنبانک سفید، پرنده مهاجری است که بین ماه‌های اکتبر تا آوریل از مصر عبور می‌کند. در زمستان‌های سخت آن‌ها برای یافتن محصولات زراعی به زمین‌های کشاورزی می‌آیند.

در این شاهکار هنری تعدادی کبوتر صخره‌ای نقاشی شده‌اند، با اینکه این پرندگان، بومی مناطق باتلاقی مصر که پاپیروس در آن‌ها رشد می‌کنند نیستند، و در صخره‌های بیابانی زندگی می‌کنند، محتمل‌ترین توضیح این است که هنرمندان باستانی تصمیم گرفتند تا آن‌ها را نیز در تصاویر خود وارد کنند، تا صحنه‌ای که خلق کرده‌اند بهتر به نظر برسد. محققان در این‌باره نوشتند: «حضور آن‌ها در این تصاویر ممکن است به شکلی ساده برای تقویت حس طبیعت وحشی و رام‌نشده باشد».

جالب اینجاست که هنرمندان باستانی، سنگ‌چشم‌پشت‌سرخ و دم‌جنبانک سفید را با دم‌های مثلثی شکل کشیده‌اند، ولی در واقعیت دم آن‌ها مثلثی نیست. محققین بر این باورند که هنرمندان با این کار می‌خواستند نشان دهند که این دو گونه، پرندگان مهاجر بوده‌اند و فقط به طور فصلی به مصر می‌آمدند.

با وجود این علامت‌گذاری‌ها، هنرمندان کار خود را در خلق تصاویر واقعی از پرندگان و گیاهان به خوبی انجام داده‌اند. استیمپسون در ایمیلی به لایوساینس گفت: من فکر می‌کنم که تصاویر اتاق سبز از منظری وسیع‌تر درباره هنر مصر باستان، و به عنوان نمونه‌ای از مشاهده دقیق جهان طبیعی توسط مصریان بسیار قابل توجه هستند.