عکس یادگاری «خواجه‌های حرمسرا» در مسجد دامغان؛ ۱۷۰ سال قبل
این عکس یک یادگار ارزشمند از دوران قاجار است که جنبه‌ای فراموش‌شده از زندگی در آن دوره را به ما نشان می‌دهد.
فرادید| لوئیجی پِشه (Luigi Pesce) یکی از نخستین عکاسانی است که در ایران دوران ناصرالدین شاه به عکاسی پرداخت. پشه یک سرهنگ ایتالیایی بود که در اصل برای آموزش واحدهای پیاده‌نظام ارتش به ایران سفر کرده بود.
به گزارش فرادید؛ پشه در سال ۱۸۴۸ میلادی یعنی در نخستین سال سلطنت ناصرالدین شاه وارد ایران شد و ضمن ارائه آموزش‌های نظامی، به عکاسی نیز پرداخت. او در سال ۱۸۶۴ در تهران از دنیا رفت و در گورستان دولاب به خاک سپرده شد.
عکس‌های پشه از ایران در دهۀ ۱۸۵۰ میلادی یعنی حدود ۱۷۰سال قبل گرفته شده‌اند. یکی از عجیب‌ترین و جالب‌ترین عکس‌ها در این میان، عکسی است که در مسجد دامغان گرفته شده. پشه در دامغان از گروهی از صاحب‌منصبان درباری عکس گرفت که غیر از کلاه‌های بلند و لباس‌های نسبتا فاخرشان، صورت بی‌ریش و سبیلشان هم جلب توجه می‌کرد.
این افراد در واقع گروهی از «خواجگان» بودند؛ بردگان یا نوکران اخته‌ای که در دوران قاجار معمولا در دربار یا در خانه‌های اعیان و اشراف به عنوان اداره کنندۀ امور حرمسرا خدمت می‌کردند. بعضی از خواجه‌ها به واسطۀ جایگاه و نفوذی که داشتند گاهی به مراتبی نسبتا بالا در نظام اداری دربار ارتقا پیدا می‌کردند.
این تصویر نادر و بسیار قدیمی، یادگاری ارزشمند از ایران زمان قاجار است؛ این عکس جنبه‌ای از زندگی در ایران گذشته را به ما نشان می‌دهد که امروز تقریبا به کلی فراموش شده و شاید اغلب ما بسیار کم دربارۀ آن شنیده باشیم.
