رنج مردم شهر سوخته از سرطان استخوان

سرپرست کاوش شهر سوخته از یافته‌هایی جدیدی درخصوص یکی از قبر‌های این محوطه پیش از تاریخ خبر داد و گفت: بر اساس یافته‌های جدید مردم شهر سوخته، سرطان استخوان داشتند. همچنین در این محوطه قبر یک میمون با هدایای تدفین شناسایی شده است.

 شهر سوخته نام بقایای دولت‌شهری باستانی است که در استان سیستان و بلوچستان (شرق ایران) واقع شده و دوره آن را با دوره برنز و تمدن جیرفت همزمان می‌دانند. این محوطه باستانی هفدهمین اثر تاریخی ایران در فهرست یونسکو محسوب می‌شود که با برخورداری از قدمت ۵۰۰۰ ساله هم‌اکنون به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین شهر‌های باستانی دنیا شناخته می‌شود.

با توجه به آنکه ده‌ها سال است، باستان شناسان مشغول کاوش و حفاری در این شهر باستانی هستند، اما همچنان هر روز خبر‌های جدیدی از کشفیات باستان‌شناسان به گوش می‌رسد.

سیدمنصور سیدسجادی (سرپرست کاوش شهر سوخته) در این خصوص گفت: در حال حاضر از شهر سوخته مو‌ها و دندان‌های مردمان آن دوران را پیدا کرده‌ایم که برای آزمایش به دانشگاه نیوکاسل فرستادیم تا به لحاظ ژنتیکی مورد بررسی قرار گیرد. در این میان متوجه شدیم که مردمان پیش از تاریخ که در شهر سوخته زندگی می‌کردند، سرطان استخوان داشتند.

تدفین میمون در شهر سوخته

او با اشاره به قبری که سال گذشته در شهر سوخته پیدا شده است، گفت: درون این قبر، اسکلتی وجود داشت که کمی با سایر اسکلت‌هایی که تا آن زمان پیدا کرده بودیم، تفاوت داشت؛ از آنجا که در شهر سوخته کار بسیار زیاد است از این رو هنگام کشف چنین چیز‌هایی در همان مرحله نخست به بررسی آن پرداخته نمی‌شود بلکه مستندات آن ثبت و ضبط شده تا در فرصتی مناسب به تحقیق و بررسی آن پرداخته شود. از این رو در مرحله ثبت این استخوان‌ها، در دفتر ثبت نوشته شده بود که احتمالان این استخوان‌ها متعلق به یک کودک یا یک انسان معلول است.

سیدسجادی ادامه داد: بعد‌ها این اسکلت مورد بررسی قرار گرفت و متوجه شدیم که اصلاً این استخوان‌ها متعلق به آدم نیست. در واقع می‌توان گفت، کسی که در آن قبر به خاک سپرده شده بود انسان نبود. از یک جانور باستان‌شناس برای بررسی استخوان‌ها کمک گرفتیم و در نهایت متوجه شدیم که متعلق به یک میمون است. نکته جالب اینجاست که در این قبر با هدایای تدفین روبه رو بودیم. یک ظرف مخصوص مایعات که در آن زمان به عنوان یکی از هدایای تدفین در کنار متوفا دفن می‌شد. درواقع می‌توان گفت: این میمون، با تشریفات انسان‌ها خاک شده بود.

میمونی متفاوت

سرپرست کاوش شهر سوخته با اشاره به آنکه این نوع میمون در پوشش جانوری ایران وجود نداشته، از دومین نکته جالب این کشف پرده‌برداری کرد و گفت: این نوع میمون، از شرق هندوستان و چین به ایران آورده شده. اینجاست که می‌توانیم به سلسله ارتباطاتی که شهر سوخته آن زمان با شمال هندوستان داشت برسیم. در آن زمان از آنجا چوب آبنوس وارد می‌کردیم، ظروف سفالی تبادل می‌کردیم و اکنون شاهد آن هستیم که یک میمون از آن منطقه به ایران آمده.

او خاطرنشان کرد: میمون در دنیای باستان هزاره سوم یک سنبل اشرافیت به حساب می‌آید. چنانکه در آسیای مرکزی، گورستانی پیدا شده که همه قبر‌ها دارای میمون هستند. از این رو پیدا شدن یک میمون در شهر سوخته دارای معانی خاصی می‌تواند باشد. به این معنا که این میمون دارای ارزش اجتماعی در آن زمان بود. در حال حاضر دست به یک سلسه بررسی‌هایی زده‌ایم تا متوجه شویم در کدام مناطق خاورمیانه، گوری که در آن میمون دفن شده باشد، پیدا می‌شود.

سیدسجادی با تاکید برآنکه در حال حاضر فقط یک قبر که در آن میمون دفن شده است در شهر سوخته پیدا شده، تصریح کرد: با توجه به آنکه هدایای تدفین در این قبر پیدا شد، می‌توان گفت: دنیای پس از مرگ را نیز برای این میمون نیز در نظر گرفته‌اند.

او یادآور شد: در شهر سوخته حدود ۱۰ نوع تدفین پیدا شده و قبری که میمون در آن پیدا شد از نوع نخستین تدفین‌ها و به صورت چاله ساده است.

نقش تجریدی از نگاه انسان به آفریدگار

سرپرست کاوش شهر سوخته با اشاره به دیگر یافته‌هایی که طی کاوش در این محوطه پیش از تاریخ بدست آمده‌اند، گفت: سال گذشته یک ظرف یا خمره پیدا کردیم که پلی کروم است، به این معنا که رنگارنگ است. در شهر سوخته این ظرف‌های رنگارنگ فقط در قبر خانم‌ها پیدا می‌شود. خمره‌ای که پیدا کردیم دو نکته جالب دارد؛ نخست آنکه شکل و فرم ظرف متعلق به شهر سوخته نیست و شبیه خمره‌هایی است که در منطقه خوزستان و بین‌النهرین پیدا شده‌اند. دوم آنکه نقوشی که روی این ظرف وجود دارد در شهر سوخته بی‌سابقه است و ما را به یاد نقوش شرق می‌اندازد.

او در توضیح نقوشی که روی این ظرف ترسیم شده، گفت: آنچه که در خصوص نقوش روی این ظرف مورد توجه است آن است که در میان این نقوش هندسی، نقش تجریدی و هندسی یک کوه را می‌بینیم که بالای آن یک ساختمان قرار دارد. بز‌ها از یک سمت کوه بالا می‌روند و از سمت دیگر کوه پایین می‌آیند. تمام این کوه و معبد روی دستان یک انسان تجریدی قرار دارد. می‌توان گفت: وزنه‌ای از اعتقادات روی دست‌های انسان است.

سیدسجادی یادآور شد: این تفکر جدید نیست بلکه در تفکرات یونانی و رومی نیز کره زمین روی شانه‌های اسطوره‌های انسانی قرار دارد. حتی در داستان‌های بومی ما کره زمین روی شاخ‌های گاو قرار می‌گیرد. این تفکر در پیش از تاریخ نیز وجود داشت. در داستان‌ها و معابد سومری نیز پلکانی وجود دارد که معبد اصلی در بالای آن قرار می‌گیرد.

او ادامه داد: معتقد هستیم، تصویری که در روی این ظرف نقش شده و انسانی که معبد روی دستان او قرار دارد بعد‌ها به تفکرات دیگر نیز وارد شده حتی امروز ما که خداپرست هستیم خدا را در بالا و در آسمان می‌بینیم، همیشه انسان از نظر اعتقادی سر به بالا می‌برده است.

نقشه شهر سوخته

سرپرست کاوش شهر سوخته همچنین از تهیه نقشه این محوطه پیش از تاریخ به روش‌های جدید خبر داد و گفت: سعی ما بر آن است تا نقشه شهر سوخته را بدون حفاری ترسیم کنیم. این کار از طریق عکسبرداری هوایی، توسط پهبادها، استفاده از ماهواره و اطلاعاتی که طی چند سال اخیر به دست آوردیم و آنچه که روی زمین با آن روبرو هستیم، انجام خواهد شد. در حال حاضر اطلاعات اولیه جمع‌آوری شده و از آنجا که این محوطه بسیار بزرگ است بررسی‌ها در آن زمانبر خواهد بود.

سیدسجادی اظهار کرد: پارچه، ظروف سفالی، مهر و... در شهر سوخته پیدا شده که البته در طی زمان با بررسی آن‌ها می‌توان به نتایج بیشتری دست یافت.