مجسمه هرکول چگونه کشف شد؟

بهمن ماه سال 1337، هنگامی که کارگران شرکت شوسه برای احداث راه جدید همدان به کرمانشاه در دامنه کوه بیستون مشغول خاکبرداری و خروج سنگ از پای کوه و تسطیح جاده بودند، در حین کار به مجسمه نسبتاً بزرگی برخورد کردند، مجسمه ای که بعدها معلوم شد ریشه و تاریخچه آن به دوران سلوکیان و پارتی ها می رسد.

در آن زمان هراکلس Heracles /هرکول Hercules یکی از محبوب ترین خدایان بوده که اغلب به صورت پیکره های گلی و سنگی نشان داده شده است. از معروفترین نمونه های پیکره هرکول در ایران که از سنگ تراشیده شده است را می توان در کنار شاهراه شرقی- غربی جاده بزرگ ابریشم یا جاده بزرگ خراسان در مجموعه میراث جهانی بیستون در حدود 30 کیلومتری کرمانشاه دید.

هرکول به صورت شخصی نیرومند با مو و ریش مجعد در حال استراحت بر روی پوست شیری نشان داده شده که بر سکویی به طول 2.20 متر به پهلوی چپ به طور نیم خیز به آرنج تکیه کرده و در دست چپ پیاله ای دارد که در نزدیک صورت نگه داشته و دست راستش برروی پای راست قرار گرفته و پای چپ را تکیه گاه پای دیگر کرده است.

زمان ساخت مجسمه سال 153 ق.م تعیین می شود این تاریخ با اواسط سلطنت مهرداد اول اشکانی ( اشک نهم 174-136 ق.م ) و اواخر حکومت سلوکیان در این منطقه از ایران منطبق است.

در زیر تنه هرکول نقش شیری دیده می شود که درازای آن از سر تا دم 200 سانتیمتر و بلندی دم آن 114 سانتیمتر است. طول مجسمه 1.47 متر که به طور برجسته از سنگ کوه تراشیده شده و از طرف پشت به کوه متصل است. در عقب مجسمه، نقوش و کتیبه‌ای به زبان یونانی قدیم بر روی سنگ نقش شده که نقوش آن شامل درخت زیتونی است که از شاخه آن کماندان و تیردانی آویزان شده است.

در کنار این درخت گرز مخروطی شکل گره داری حجاری شده که برجستگی آن نسبت به سایر نقوش بیشتر است. کتیبه را به خط یونانی قدیم در هفت سطر بر روی لوحی به ابعاد 33 * 43 سانتیمتر که نمای آن به شکل معابد یونانی ساخته شده نوشته اند.

متن این کتیبه که مربوط به نجات فرمانده سلوکی در جنگ با پارتیان است به این شرح است: «به سال 164 ماه پانه موی، هرکول فاتح درخشان هیاکینتوس پسر پانتیاکوس به سبب نجات کل امن (فرمانده لشکرش)- این مراسم برپا شد».

مجموعه میراث جهانی بیستون با داشتن کتیبه ارزشمند داریوش بزرگ و تندیس هرکول، ده ها اثر تاریخی دیگر و همچنین محوطه طبیعی زیبا هرساله پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است.