«دستکن» جاذبه‌ی بکر زیرزمینی استان مرکزی

کشف راه‌های زیرزمینی دستکن در تفرش اواخر سال 91 با گزارش‌های مردمی مبنی بر رؤیت حفره‌های عمیق در چندین نقطه‌ی شهر انجام شد و در دستور کار قرار گرفت و با طرح این موضوع در کارگروه گردشگری شهرستان، دستور حفاری در 20 نقطه با حضور کارشناسان باستان‌شناسی صادر شد.

منطقه‌ی مرکزی، براساس گفته‌های مدیر روابط عمومی میراث فرهنگی استان مرکزی، شهرستان تفرش در مستندات و کتب به جا مانده از پیش از اسلام با عنوان «گبرش» به معنای زرتشتی نامیده می‌شده که با حاکمیت اعراب و زبان عربی در ایران به «طبرس» و پس از آن به «تفرش» تغییر نام داد.

شهرستان تفرش در گذشته مسیر جاده‌ی قدیم ابریشم بوده است و آثار طبیعی، تاریخی و گردشگری فراوانی را در خود جا داده است. یکی از بکرترین نقاط تاریخی این شهرستان شهر زیرزمینی دستکن است که به‌تازگی کشف شده و تحقیقات و بررسی‌های لازم در خصوص آن ادامه دارد.

از بررسی‌های باستان‌شناسان و محققان، چنین بر می‌آید که این شهر زیرزمینی با هدف ایجاد سرپناه و محافظ جان ساکنان شهر در زمان حملات دشمن ایجاد شده است.

این شهر زیرزمینی و دستکن‌ها بدون استفاده از مصالح انسان‌ساز و فقط با ابزارهای کندمان در قالب مسیرهای باریک ایجاد شده است.

ادامه‌ی روند اکتشافات منوط به تأمین بودجه

«قاسم فضلی» کارشناس مطالعاتی شهر زیرزمینی دستکن تفرش اظهار کرد: کشف این شهر زیرزمینی با کوره‌ها و دهلیزها می‌تواند یک موضوع مطالعاتی تاریخی باشد.

وی افزود: تاکنون کوره‌ها و دهلیزهایی با عمق چهار متر از سطح خیابان در محله‌ی ترخوران تفرش بررسی شد که می‌توان به عمق بیشتر از این مقدار نیز رسید البته هنوز کشف نشده است. دهلیزهایی با عمق هشت متر پائین‌تر از سطح خیابان نیز کشف شده است که می‌تواند بعنوان موضوع مطالعاتی ویژه‌ای در نظر گرفته شود.

کارشناس مطالعاتی شهر زیرزمینی دستکن تفرش با اشاره به اینکه ادامه‌ی کار به علت کمبود بودجه متوقف شده است و کار به کندی پیش می‌رود، برای تآمین اعتبار لازم برای ادامه کار ابراز امیدواری کرد و گفت: امید است که سال آینده مدیران این حوزه بودجه‌ی لازم برای پیشرفت کار را در اختیار قرار دهند چون کشف این شهر زیرزمینی سبب مطرح شدن استان مرکزی و تفرش می‌شود و می‌تواند به کانون گردشگری در استان بدل شود.

وی تصریح کرد: خوشبختانه چون دهلیزها و معابر زیرزمینی در تاریکی مطلق بوده و دسترسی به آن به آسانی میسر نبوده است از گزند آسیب‌ها و خسارات در امان مانده است و کشف آن نیز می‌تواند یکی از موضوعات جالب برای محققان در زمینه ایران‌شناسی باشد.

قدمت حقیقی شهر دستکن هنوز میسر نشده است

این کارشناس باستان‌شناسی خاورمیانه با تأکید بر اینکه هم‌اکنون در ابتدای کار هستیم و اظهار نظر مطلق در خصوص قدمت این شهر زیرزمینی به راحتی امکانپذیر نیست، افزود: بررسی‌ها تاکنون نشان داده که قدمت این شهر مربوط به قرن پنجم هجری قمری(حدود 1000 سال پیش) است اما، این امر را نمی‌توان بطور قطعی اعلام کرد و نیازمند کاوش‌های بیشتری هستیم.

وی افزود: در استان مرکزی نقاط دیگری داریم که این چنین پدیده‌های کندمانی و باستانی را در خود جا داده است و قابلیت تحقیق بسیار دارند، اما، می‌توان گمانه‌زنی کرد که قدمت شهر زیرزمینی دستکن در تفرش به دوره‌ی پیش از اسلام می‌رسد البته به مطالعات بیشتری نیاز است و این تعیین قدمت فقط در حد حدس و گمان است. البته این مطالعات منوط به تأمین بودجه و اعتبار مورد نیاز است.

برای سرمایه‌گذاران امتیاز ویژه‌ای در نظر گرفته شود

«بهروز اردلان‌راد»  نیز در خصوص شهر زیرزمینی دست‌کن در تفرش گفت: این شهر علاوه بر محل اقامت و سکونت، پناهگاه نیز هست هم‌چنین مراسم آئینی نیز در آن اجرا می‌شده است. اکتشافات در این محل هم‌چنان ادامه دارد و به علت حفر چاه‌های متعدد در اطراف آن موارد اصلاحی، و احیای آن نیز در حال انجام است.

صلاحی ادامه داد: شهر تفرش، بافت فرهنگی دارد و از این امر می‌توان در توسعه‌ی گردشگری استفاده کرد، علاوه بر اینکه این امر به شناسانده شدن شهرستان کمک می‌کند و سبب می‌شود که حداکثر بهره‌برداری از امکانات انجام شود.

منبع: ایسنا