کشف یک «تقویم» سنگی دو هزار ساله؛ چه چیزی روی آن ثبت شده؟

فرادید| دو قطعه‌ی جدید از فاستی اوستینسه (Fasti Ostienses)، تقویم مرمری رومی باستان منقوش به اخبار، دادرسی‌ها و وقایع امپراتوری در حفاری‌های Ostia Antica، بندر اصلی روم باستان، پیدا شده‌اند. در این دو قطعه، جزئیاتی از سلطنت امپراتور هادریان ثبت شده است. 

به گزارش فرادید، فاستی (Fasti) در رمِ جمهوری‌خواه به‌عنوان نوعی تقویم سالانه‌ شکل گرفت؛ این تقویم روزهایی را معین می‌کرد که الزامات مذهبی انجام امور مدنی، قانونی و سیاسی را  در آن‌ها مجاز یا ممنوع کرده بودند. این تقویم‌ها تابلوهای اعلانات مرمری بزرگی بودند که اساساً با نوشته‌های حکاکی و نقاشی شده در مکان‌های عمومی نصب می‌شدند. 

فاستی اوستینسه توسط کاهنان معبد ولکان نگهداری می‌شد که صدها سال آمار جاری را حفظ کرده بودند. نخستین قطعه تقویم مربوط به سالهای ۴۹ تا ۴۴ قبل از میلاد است. آخرین مورد وقایع مربوط به سال ۱۷۵ پس از میلاد را پوشش می‌دهد، فهرستی از کنسول‌های رم، مهم‌ترین قاضیان محلی اوستیا، رویدادهای مربوط به امپراتور، مرگ افراد شهیر، وقف معابد جدید و گماشتن کشیشان جدید ولکان. 

در زمان سلسله‌ی سِوِران (۱۹۳-۲۳۵ پس از میلاد)، فاستی از رونق افتاد و اوستیا نیز با گل‌آلود شدن بندر در قرن سوم افول کرد. تهاجمات بربرها در قرن پنجم منجر به متروک شدن شهر شد و به مرور زمان از سازه‌های آن به عنوان منابع مصالح ساختمانی استفاده شد. تقویم سنگ مرمر بزرگ نیز شکسته شد. 

قطعات تازه کشف‌شده در پورتا مارینا کشف شد، منطقه‌ای از شهر که در آن، قطعات دیگری از فاستی اوستینسه در کاوش‌های ۱۹۴۱-۱۹۴۰ و ۷۲-۱۹۶۹ کشف شده بودند. سایت باستانی‌ای که تقویم در آن کشف شده، متشکل از یک بنای مستطیلی بزرگ با رواق‌هایی در سه ضلع و یک تالار در سمت چهارم است که با اُپوس سِکتایل (خاتم‌کاری مرمر رنگارنگ) سنگفرش شده است. فاستی‌ها روی سطوح منحنیِ ستون‌های این بنا حک شده‌اند. 

یکی از دو قطعه تازه کشف‌شده که به گفته کارشناسان، کاملاً با قطعه دیگری که قبلاً در این مکان پیدا شده بود، مطابقت دارد، مربوط به ۱۲۸ پس از میلاد مسیح و زمان سلطنت هادریان است. این کتیبه به رویدادهایی اشاره دارد که آن سال رخ دادند، از جمله ۱۰ ژانویه، زمانی که هادریان عنوان pater patriae یا پدر کشورش را دریافت کرد و همسرش، سابینا عنوان آگوستا (Augusta). بر اساس این کتیبه، هادریان این مناسبت را با اهداء پول به مردم جشن گرفت. 

تاریخ دیگر، ۱۱ آوریل همان سال، به سفر هادریان به آفریقا قبل از بازگشت به رم بین جولای و آگوست اشاره دارد. او پیش از سفر بعدی به آتن، احتمالاً در ۱۱ آگوست، ساختمانی را در رم وقف کرد که به عقیده کارشناسان می‌تواند پانتئون یا معبد ونوس و روما باشد. این یازدهمین سالگرد امپراتوری او بود.

مترجم: زهرا ذوالقدر