مسابقۀ 4 هزار ساله برای ساختن مرتفع‌ترین بناها؛ از مصر باستان تا دُبی

فرادید| از زمانی که انسان‌ها شروع به ساختن بناها کردند، این فعالیت هیچگاه متوقف نشده است. در طول هزاره‌ها، سازه‌ها با انگیزه‌های مختلفی بلندتر و بلندتر شدند: مذهب، سیاست، ملی‌گرایی، تجارت و هنر. 

به گزارش فرادید، مصریان باستان برای محافظت از اجساد مومیایی‌شده فراعنه‌، اهرام عظیمی ساختند. مسیحیان از نوآوری‌های مهندسی گوتیک مانند پشت‌بندهای حائل و قوس‌های طاق‌دار برای ساختن کلیساهایی استفاده کردند که تا انگار تا آسمان امتداد داشتند. آمریکایی‌ها مرکز تجارت جهانی را ساختند تا تجارت بین‌المللی را به نیویورک بیاورند. وقتی هم که آن مرکز خراب شد، آن‌ها یک جایگزین بلندتر ساختند.

در سرتاسر جهان، بسیاری از سازه‌های ساخت بشر، دست کم برای مدتی از افتخار داشتن عنوان بلندترین ساختمان جهان برخوردار بوده‌اند. در این مطلب، سیر زمانی رکوردداران ساخت و ساز از جیزۀ باستان تا دبی امروزی را می‌خوانید. 

هرم جیزه

مصر، حدود ۲۵۵۰ قبل از میلاد، ارتفاع: 137 متر

هرم بزرگ مصر که به نام خوفو نیز شناخته می‌شود و برای دفن فراعنه ساخته شده، بزرگترین هرم جیزه است. ما آن را به‌عنوان غولی به رنگ شن می‌شناسیم، اما این هرم در دوران شکوفایی خود، به دلیل پوشش سنگ آهک اصلی که به مرور زمان فرسایش یافت، به رنگ سفید درخشان بود. در دوران صدرنشینی طولانی این بنا در فهرست مرتفع‌ترین ساختمان‌ها (مجموعاً حدود چهار هزار سال)، تنها رقیبی که به ارتفاع آن نزدیک شد، فانوس دریایی اسکندریه بود که قبل از سقوط، حدود 106 متر ارتفاع داشت. 

کلیسای جامع لینکلن

انگلستان، ۱۵۴۸-۱۳۱۱، ارتفاع: 160 متر

ساخت این منظره گوتیک سه قرن طول کشید. پس از برافراشتن مناره مرکزی آن، کلیسای جامع از ارتفاع بالای تپه خود در لینکلن شایر بر آسمان حکومت می‌کرد.

با ساخت کلیسای جامع لینکلن، عنوان «بلندترین ساختمان جهان» وارد عصر کلیساهای مسیحی شد. سال ۱۵۴۸، پس از سقوط منار مخروطی لینکلن در طوفان سهمگین، کلیسای مریم مقدس در استرالساند، آلمان، با ارتفاع 15 متر عنوان بلندترین ساختمان جهان را به خود اختصاص داد. سپس، مناره سنت مری فروریخت و عنوان مربوطه به یک کلیسای فرانسوی رسید. 

کلیسای جامع بانوی ما در استراسبورگ

فرانسه، ۱۸۷۴-۱۶۴۷، ارتفاع: 141 متر

از میان کلیساهایی که پس از لینکلن رکورد ارتفاع را به خود اختصاص دادند، استراسبورگ بلندترین آن‌هاست. ویکتور هوگو آن را یک «شگفتی پرجزئیات» نامید، در حالی که گوته آن را به «درخت بسیار بلند و تناور خدا» تشبیه کرد. این کلیسای جامع در طول تاریخ طولانی خود، در جنگ‌های متعدد آسیب دید. موشک‌ها شبستان آن را در طول جنگ فرانسه و پروس در سال ۱۸۷۰ به آتش کشیدند. در طول جنگ جهانی اول، دو زنگ آن بخاطر جنس فلزشان برداشته شدند و در طول اشغال نازی‌ها در جنگ جهانی دوم، ارتش هیتلر شیشه‌های رنگی آن را دزدید. سال ۱۹۴۵، این پنجره‌ها دوباره در یک معدن نمک آلمانی کشف شدند. 

رکورد ارتفاع سال ۱۸۷۴ با تکمیل کلیسای سنت نیکلاس هامبورگ به ارتفاع147 متر به آن کلیسا رسید. سرانجام، سال ۱۸۸۰، کلیسای جامع 156 متری کلن آلمان آخرین کلیسایی بود که رکورد ارتفاع را داشت. 

بنای یادبود 

واشنگتن، ۱۸۸۹-۱۸۸۴، ارتفاع: 169 متر

در پایان رشته طولانی‌ترین ساختمان‌های مربوط به کلیسا، بنای یادبود واشنگتن به افتخار نخستین رئیس‌جمهور ایالات متحده ساخته شد. به دلیل مشکلات مالی که ساخت و ساز را متوقف کرد، این سازه در دو فاز و با سه نوع سنگ مرمر مختلف ساخته شد. سنگ‌ها به شکل‌های مختلف تغییر رنگ دادند و بازدیدکنندگان همچنان می‌توانند تضاد ملایم رنگ‌هایشان را ببینند. به شکل معجزه آسایی در ساخت این بنای تاریخی از هیچ ملاتی استفاده نشده است. این سازه تنها با وزن سنگ‌هایش و اصطکاک بین آن‌ها پشتیبانی می‌شود. 

برج ایفل در پاریس

فرانسه، ۱۹۲۹-۱۸۸۹، ارتفاع: 312 متر

الکساندر گوستاو ایفل نخستین طرح مشبک خود را در نمایشگاه جهانی ۱۸۸۹ ارائه کرد و در آغاز آن را «برج ۳۰۰ متری» نامید. اما ارتفاع آن دقیقاً ثابت نیست: از آنجا که آهن آن با تغییرات دما منبسط یا منقبض می‌شود، برج هر تابستان چند اینچ رشد می‌کند و در زمستان کوچک می‌شود. برای محافظت و حفظ یکپارچگی فلزات آن، ۱۹ بار با دست رنگ شده است. ایفل قبل از اینکه در سال ۱۹۶۸ به رنگ قهوه‌ای برج ایفل درآید، لایه‌هایی از قهوه‌ای مایل به قرمز، زرد و شاه بلوطی داشت. 

ساختمان کرایسلر

شهر نیویورک، ۱۹۳۱-۱۹۲۹، ارتفاع: 318 متر

والتر پی کرایسلر، خودروساز آمریکایی، طرح این سازه آرت دکو را در ذهن داشت. او ویلیام ون آلن معمار را مأمور طراحی بلندترین ساختمان جهان کرد و ساختمان کرایسلر در واقع بیش از یک سال جایگاه اول را به خود اختصاص داده بود. این برج که با گارگویل و فولاد کروم نیکل تزئین شده بود، میزبان نمایشگاه اتومبیل کرایسلر در دهه ۱۹۳۰ نیز بود. 

ساختمان اِمپایر اِستِیت

شهر نیویورک، ۱۹۷۰-۱۹۳۱، ارتفاع:381 متر

ساختمان کرایسلر نتوانست مدت زیادی دارنده عنوان بلندترین ساختمان جهان باشد. زمان آغاز کار، زمینِ ساختمان امپایر استیت انتخاب و حفاری شده بود و پس از ۱۳ ماه ساخت و ساز، این ساختمان تازه از همسایه خود پیشی گرفت. لابی آرت دکوی برج یک نقطه عطف تاریخی است، اما بیشتر بازدیدکنندگان برای تماشای منظره از بالا به این برج می‌آیند. این برج که یکی از برترین جاذبه‌های گردشگری آمریکا است، سالانه چهار میلیون بازدیدکننده و حدود ۲۵ صاعقه را جذب خود می‌کند. 

مرکز تجارت جهانی

برج دوقلو، شهر نیویورک، ۱۹۷۳-۱۹۷۰، ارتفاع: 416 متر (برج شمالی) 

دو برج مرکز تجارت جهانی چند نام داشتند: یک و دو، شمال و جنوب و دیوید و نلسون (به نام برادران راکفلر که از توسعه این سازه غول‌پیکر پشتیبانی کردند). دیوید با پیروی از پدربزرگ خود، جان دی. راکفلر، با مدیریت بندر نیویورک و نیوجرسی لابی کرد تا یک مرکز تجارت جهانی ایجاد کند و موجب رشد تجارت بین‌المللی در منهتن شود. اداره بندر پروژه را در دست گرفت و نلسون به عنوان فرماندار نیویورک، قانونی امضا کرد که ساخت و ساز آن را ممکن کند. برج‌های دوقلوی این بنا پس از تکمیل، ساختمان امپایر استیت را به میزان 30 متر پشت سر گذاشتند. 

برج ویلیس

شیکاگو، ۱۹۹۶-۱۹۷۳، ارتفاع: 441 متر

با تکمیل برج ویلیس، شهر بادگیر (Windy City) به سلطنت طولانی نیویورک به عنوان پایتخت بلندقامت جهان پایان داد. این ساختمان که برای فروشگاه بزرگ سیرز ساخته شد، ابتدا به عنوان برج سیرز شناخته می‌شد. در یک روز خوش آب و هوا، می‌توان چهار ایالت را از بلندای این برج دید: ایندیانا، ویسکانسین، میشیگان و البته ایلینوی. 

برج‌های پتروناس

کوالالامپور، مالزی، ۲۰۰۴-۱۹۹۶، ارتفاع:452 متر

این برج‌های دوقلو که برای دفتر مرکزی شرکت نفت پتروناس مالزی ساخته شدند، با یک پل دو طبقه در طبقات ۴۱ و ۴۲ خود به هم متصل می‌شوند. ساختمان با پایه‌ای تثبیت شده که ۴۰۰ فوت زیر زمین امتداد دارد. شکل جای‌گیری هر برج از یک ستاره هشت‌پر الهام گرفته شده که یک شکل سنتی اسلامی مالزیایی است. 

تایپه ۱۰۱

تایپه، تایوان، ۲۰۱۰-۲۰۰۴، ارتفاع: 508 متر

مرکز مالی تایپه در شب سال نوی سال ۲۰۰۴ با استقبال زیادی شروع به کار کرد و نخستین نمایش آتش بازی سالانه معروف خود را اجرا کرد. برای برخی افراد، طراحی این برج یادآور یک بتکده (یک برج سنتی طبقه‌بندی شده در شرق آسیا) است، اما معمار آن ظاهر ساختمان را بر پایه یک ساقه بامبو بنا کرده است. این برج که حالا با نام تایپه ۱۰۱ شناخته می‌شود، دارای یک رصدخانه سرپوشیده و روباز، یک مرکز خرید و رستوران‌های سطح بالاست. 

برج خلیفه

دبی، امارات متحده عربی، ۲۰۱۰ تا امروز، ارتفاع: 828 متر

این آسمان‌خراش فوق‌العاده بلند، تنها در شش سال با هزینه ساخت ۱.۵ میلیارد دلار ساخته شد. برج خلیفه به عنوان بلندترین ساختمان جهان، رکورد بلندترین عرشه دیدبانی، بلندترین چاه آسانسور و غیره را نیز داراست. از ۲۰۰ طبقه این برج پر زرق و برق، تنها ۱۶۰ طبقه آن قابل سکونت است. سایر طبقات پر از تکیه‌گاه‌های سازه‌ای هستند که برای افزایش ارتفاع ساختمان ساخته شدند. طبقات قابل‌دسترس این غول میزبان یک هتل پنج ستاره، دفاتر، رستوران‌ها و اقامتگاه‌های طراحی‌شده توسط جورجیو آرمانی است.

مترجم: زهرا ذوالقدر