«‌بی‌بی‌ سه‌شنبه»؛ یک سفره کاملاً زنانه؛ خوردن این نذری مردان را کور می‌کرد!

در دنیای مردانه قاجارها جای کوچکی برای فعالیت‌های اجتماعی و مذهبی بانوان تهران وجود داشت که خانم‌ها دور هم جمع شوند، نماز، قرآن و... بخوانند و درباره دین، واجبات و شرعیات آن کسب اطلاع کنند و همچنین دورهمی ساده‌ای داشته باشند، جلسات دعا و روضه بود و نذر سفره «بی‌بی سه‌شنبه‌» یکی از آنها بود.

برپایی جلسات مذهبی در تهران قدیم فضایی بود برای اینکه زن‌ها چند ساعتی را فارغ از مسئولیت‌های سنگین خانه‌داری کنار هم جمع شوند، نماز، قرآن و... بخوانند و در باره دین، واجبات و شرعیات آن کسب اطلاع کنند و همچنین دورهمی ساده‌ای داشته باشند تا دسته‌جمعی علاوه بر تازه کردن دیدارها و درددل کردن‌، یک کار خداپسندانه هم برای رفع مشکلات زندگی خود و دوستان و آشنایان انجام دهند.

نذر سفره «‌بی‌بی‌ سه‌شنبه» یکی از این نذرهای پرطرفدار و گره‌گشا در میان بانوان تهران قدیم بود؛ نذری که هیچ مردی و همچنین زن بارداری اجازه خوردن نذورات سفره را نداشت.

در باره نحوه اجرای این نذر مونس‌الدوله، ندیمه دربار ناصرالدین‌شاه، در کتاب خاطراتش نوشته است: «در تهران دوران ناصری که نذر سفره بی‌بی‌ سه‌شنبه، بی‌بی‌ حور و بی‌بی‌ نور در میان زنان به‌شدت رواج داشت، زن روضه‌خوان بالای سفره می‌نشست و یک مجلس روضه می‌خواند و خانم‌ها اطراف سفره گریه می‌کردند و آنگاه که روضه تمام می‌شد، خوردنی‌های درون سفره را قسمت می‌کردند.»

به گفته تهران‌شناسان، در زمان اجرای این نذر مراسمی مثل جمع شدن بانوان دور دیگ کاچی و تعریف کردن قصه و روایت‌های دینی و مذهبی قبل از خوردن کاچی و نذر و نیت کردن برای قبولی حاجات از دیگر آیین‌های این سفره نذری بود. در واقع این مراسم مذهبی جالب و پرطرفدار با توجه به آیین و آدابی که داشت، باید شرکت‌کنندگان حساسیت‌هایی در زمینه طبخ و پخت کاچی به خرج می دادند؛ شبیه مراسم تعزیه یا شبیه‌خوانی.

برای مثال میهمانان حتما باید زن می‌بودند و حتی هیچ پسربچه‌ای اجازه حضور در این مراسم را نداشت. خوردن کاچی و محتویات سفره برای زنان باردار به دلیل اینکه شاید فرزندش پسر باشد و مردان ممنوع بود. باور عامه این بود که مردان اگر از خوراکی و کاچی مراسم بخورند بینایی‌شان را از دست می‌دهند.

منبع: همشهری