این نقشۀ گنج چگونه صدها نفر را در هلند «بیل به دست» کرد؟
آیا گنج جای دیگری غیر از جای افشاشده دفن شده بود، قبلاً برداشته شده بود یا کاملاً ساختگی بود؟ احتمال‌های متفاوتی دربارۀ سرنوشت این گنج مطرح شده است اما به هر حال صدها نفر با بیل‌های خودشان در یک سال گذشته به دنبال آن بوده‌اند.
فرادید| حقیقت گاهی می‌تواند عجیب‌تر از داستان باشد. نمونه بارز این مورد، جنون جستجوی غنایم جنگ جهانی دوم است که در ژانویه سال ۲۰۲۳ دهکده اومرن هلند را فرا گرفت.
به گزارش فرادید؛ آرشیو ملی هلند مانند همیشه، سال نو را با «روز مکاشفه» آغاز کرد؛ روزی که در آن پس از یک دوره محرمانه ۷۵ ساله، اسنادی که تاکنون در دسترس عموم نبودند، فاش می‌شوند.
در میان هزاران سند منتشرشده، یک نقشه گنج واقعی و دست‌نویس از اشیاء باارزشی وجود داشت که توسط سربازان آلمانی در پایان جنگ جهانی دوم پنهان شده بودند. نقطه‌ای که این غنایم دفن شده بودند با یک X واقعی مشخص شده بود، درست مانند فیلم‌ها!
صدها نفر شروع به حفر چاله در اومرن کردند، اما گنجی پیدا نشد
نتیجه به همان اندازه سینمایی بود: صدها گنج‌یاب و دیگر جویندگان ثروت به محل فرضی گنج رفتند و آنقدر چاله حفر کردند که شهردار محلی التماس کرد دست از این کار بردارند. در حال حاضر یک سال کامل از شروع این ماجرا گذشته اما این غنایم هنوز پیدا نشده‌اند.
برای دانستن اصل داستان باید به پاییز ۱۹۴۴ برگردیم، زمانی که متفقین عملیات مارکت گاردن را راه اندازی کردند، تلاشی ناموفق برای عبور از راین در هلند و از آنجا پیشروی به شمال آلمان که بعداً در فیلم جنگی کلاسیک «پلی در دوردست» به نمایش درآمد. در جریان جنگ، بمب متفقین ساختمان بانک در آرنهِم را ویران کرد و محتویات گاوصندوق بانک در خیابان پراکنده شد. چهار سرباز آلمانی تا آنجا که توانستند جمع‌آوری کردند: سکه‌های طلا، ساعت، جواهرات، الماس و سایر اشیاء قیمتی.
متفقین متحمل خسارات سنگین شدند و عقب‌نشینی کردند اما در آوریل ۱۹۴۵ دوباره به آرنهِم نزدیک شدند. با خطرناک‌تر شدن اوضاع، این چهار سرباز تصمیم گرفتند غنایم‌شان را دفن کنند.
سربازان در ویرانه‌های شهر بمباران‌شده هلند، اشیای قیمتی را از بانک ویران‌شده برداشتند و آنها را دفن کردند تا بعداً آنها را بردارند
آنها غنایم باارزش را در چهار جعبه مهمات بسته‌بندی کردند و آنها را مجاور ریشه‌های درخت صنوبر نزدیک اومرن، روستایی با ۷۰۰ نفر جمعیت در استان گِلدِرلَند، در ۲۵ کیلومتری شرق آرنهِم پنهان کردند. اما این بار، پیشروی متفقین غیرقابل بازگشت بود. این چهار غارتگر با بقیه ارتش آلمان، بدون برداشتن گنج عقب‌نشینی کردند.
اگر هِلموت اِس. یکی از چهار سرباز در بازگشت به خانه در برلین درباره این موضوع صحبت نمی‌کرد، هیچ‌کس از این موضوع باخبر نمیشد. (به دلیل قوانین حریم خصوصی اتحادیه اروپا، نام کامل سرباز توسط آرشیو ملی هلند فاش نشده است. از آنجا که او سال ۱۹۲۵ به دنیا آمده، احتمال زنده بودن او بسیار کم است.)
۲۰ میلیون دلار امروزی ارزش این غنایم است
داستان این سرباز مورد توجه موسسه هلندی Beheersinstituut قرار گرفت. این موسسه وظیفه مدیریت دارایی‌های ناپدیدشده‌ی افراد را در طول جنگ برعهده دارد. این موسسه بر اساس شهادت هِلموت، ارزش محتویات این غنایم را حدود ۲۰ میلیون دلار (به پول امروزی) تخمین زد و مکان آن را به لطف نقشه‌ای که هلموت ارائه کرد، تعیین کرد. روشن نیست آیا هلموت این نقشه را کشیده یا یکی از سه سرباز دیگر.
مؤسسه با استفاده از این نقشه، سه جستجو در سال‌های ۱۹۴۶ و ۱۹۴۷ انجام داد، از جمله با کمک فلزیاب‌های اولیه و در نهایت با کمک خود هلموت که به طور خاص برای این منظور از آلمان بازگردانده شد. اما در جستجوها چیزی جز خاک رس یافت نشد. این پرونده بدون نتیجه بسته شد. این نقشه نیز با برچسب محرمانه بایگانی شد تا از منافع صاحبان واقعی آن محافظت شود.
نظریه‌ها در مورد نقشۀ گنج هلند
پس غنایم چه شد؟ نظریه‌های مختلفی درباره آن مطرح شد. بر اساس یکی از این نظریه‌ها، احتمالاً هلموت مکان این رویداد را به اشتباه به یاد داشته است. او گفته است بمباران در اوت ۱۹۴۴ بانک را ویران کرد، اما متفقین در آن ماه، آرنهِم را بمباران نکردند. به همین دلیل، ممکن است هلموت در مورد مکان دقیق دفن گنج هم دچار اشتباه شده باشد.
یا شاید گنج همان جایی بود که نقشه می‌گفت، یعنی زیر صنوبر سوم، اما قبلاً یا توسط شاهدان عینی ناخواسته هنگام دفن اولیه یا به دلیل در معرض قرارگیری گنج در پی بمباران گسترده نیروهای متفقین در اومرن در پایان آوریل، پیدا شده است. شاید سربازان آمریکایی آن را پیدا کردند، چون آنها از تلاش‌های خود دولت هلند برای یافتن آن پس از جنگ، پی به احتمال دفن آن برده بودند.
آیا گنج به اشتباه جای دیگری بود، قبلاً پیدا شده بود یا کاملاً ساختگی بود؟
احتمال جالب دیگر این است که این غنایم بلافاصله پس از جنگ توسط یکی از سه متحد هلموت برداشته شدند. دو نفر از این چهار سرباز در آخرین روزهای جنگ کشته شدند، اما نفر سوم ناپدید شد که بنا بر گزارش‌ها، احتمالاً اوقات خوشی را سپری کرده است.
ناامیدکننده‌ترین گزینه این است که به هر دلیلی این داستان ساختگی باشد. شاید هلموت صرفاً قصد داشته خوش‌خدمتی کند تا از جانب متفقین حمایت شود. این حدس در برلین بمباران شده‌ای که توسط نیروهای شوروی هم اشغال شده بود غیرقابل‌تصور نیست. این به آن معناست که اصلاً هیچ گنجی در کار نبوده است.
با این حال، هیچ یک از اینها صدها جستجوگر گنج بیل به دست را دلسرد نکرد که از ابتدای سال ۲۰۲۳ چاله‌های عمیقی را در اومرن حفر کردند. به گفته منابع محلی، این جستجو به پایان رسیده که خبر خوبی است. جستجوگران به جای گنج، مشغول کشف یکی دیگر از میراث زیرزمینی جنگ جهانی دوم هستند: مهمات منفجرنشده.
خواه این مهمات وجود داشته باشد یا قبلاً برداشته شده باشد، گنج اومرن در روایات محلی باقی خواهد ماند و برخی به جستجوی آن ادامه خواهند داد. از این منظر، نقشه اومرن و شایعات مختلف دیگر در مورد غارت نازی‌ها فقط آخرین تجلی افسانه‌های قدیمی‌تر گنج دزدان دریایی هستند: داستان‌هایی که شاید از فرط خوب بودن، واقعی به نظر نرسند، اما به قدری جذاب هستند که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت.
مترجم: زهرا ذوالقدر
