سفر به تهران قدیم؛ انارخوری شاه قاجار در نزدیکی دوازدیمون روستای کن

گستره خوش آب و هوای کن برای تهرانی‌ها به باغ‌ها و مزراع کشاورزی‌اش معروف است؛ همان باغ‌های انبوه، کوچه‌باغ‌های دلگشا و درختان کهنسالی که اکنون دیگر به نماد کن تبدیل شده است.

اگر از مزراع وسیع گندم، جو و انواع صیفی‌جات بگذریم که روزگاری کن را دربر گرفته بود، اکنون نیز مثل گذشته‌ کن در آغوش باغ‌های میوه‌ قرار دارد؛ از باغ‌های خرمالو که دوسوم از باغ‌های میوه ۴۸۰ هکتاری کن را به خود اختصاص داده، تا باغ‌های توت، هلوی متفاوت و خوش‌طعم روستای کشار، گیلاس مرغوب روستای سنگان و طالون و شاه‌توت روستای سولقان.

با توجه به وضعیت جغرافیایی کن، آب و هوای خوش و وجود زمین‌های حاصلخیز فراوان از گذشته تا امروز شمار زیادی از اهالی این گستره با کشاورزی و باغ‌داری روزگار می‌گذارنند. بنابراین کن باغ‌های معروف بسیاری داشته است؛ از جمله موسوم به باغ‌شاه که برخی می‌گفتند چون متعلق به یکی از شاهان بوده نامش را باغ‌شاه گذاشته‌اند و صحیح‌تر آن است که بگوییم به دلیل وسعت و تنوع محصولات، قدیمی‌ها آن را باغ‌شاه و یا به عبارتی شاه باغ‌های کن نامیده‌اند. این باغ که روزگاری شاه باغ‌های کن بود و اکنون یادگار زیادی از آن به جا نمانده در نزدیکی امامزاده محمد کن قرار دارد.

رد پای یکی دیگر از باغ‌های معروف کن را باید در خاطرات ناصرالدین‌شاه جست‌وجو کرد. سلطان صاحبقران در بخشی از سفرنامه‌اش به خراسان و سمنان می‌نویسد: «دیگر از میوه‌جات سمنان...انار شیرین است که خیلی وفور دارد، اما انار شیرین کن طهران از انار اینجا بهتر است...»

اشاره ناصرالدین‌شاه به باغ بزرگی در نزدیکی محدوده «دوازدیمون» و شانه به شانه آسیاب‌شاه است. باغی که پاتوق هر ساله شاه قاجار بود و در فصل پاییز و انارچینی حال و هوایی متفاوت داشت.

کن دره‌ای سرسبز دارد به اسم دره‌پستانک که خود کنی‌ها به آن درپستانک می‌گویند. دره‌ای که قرن‌ها پیش قبرستان کن بود و هنگامی که اهالی کن زمین‌ها را برای کاشت انواع درختان مثمر شخم زدند استخوان‌های فراوان در آن یافت شد. در پستانک پر از باغ‌های رنگارنگ از انواع میوه‌های رایج کن است اما از آنجایی که روزگاری درختان سنجد بسیار داشت نامش را پستانک گذاشتند چون کنی‌ها در گویش محلی به سنجد پستانک می‌گویند.

از دره پستانک که بگذریم نشانی دیگر باغ‌های وسیع کن را باید در دورکان یا به عبارتی باغ‌هایی که در دور کن قرار دارند جست‌وجو کنیم؛ همان باغ‌های سرسبز انار و سیب که در محدوده کوهپایه‌ای و کوهستانی کن واقع شده‌اند.

ردپای یکی دیگر از باغ‌های بزرگ و معروف کن را که اکنون آثار کمی از آن به جا مانده است باید در حوالی چهارراه شیدا تا محله سرآسیاب پیدا کرد. این محدوده به کوچه باغ‌پشته معروف است. چون چند دهه پیش باغ بزرگی در بلندای تپه بود و کنی‌ها آن را به همین دلیل باغ‌پشته نامیدند.

وقتی سخن از باغ‌های وسیع کن به میان می‌آید باید به باغات وقفی این گستره نیز اشاره کرد. کنی‌ها رسم داشتند زمین‌های کشاورزی و باغ‌های میوه خود را وقف کنند.

یکی از معروف‌ترین باغ‌های وقفی کن، باغ حاج‌باشی است که بخشی از آن در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار وقف امام حسین(ع) شد که متاسفانه بخش‌هایی از آن اکنون به اراضی بیابانی تبدیل شده است.

منبع: همشهری