سفر به تهران قدیم؛ فروش بره تودلی در تهران قدیم و جنجال در مجلس شورای ملی

یکی از مشاغل فصلی در تهران قدیم فروش بره‌ای بود که هنوز متولد نشده بود و با ذبح گوسفند مادر آن را بیرون می‌کشیدند و در بازار به خریداران خاص می‌فروختند.

شاید نام «بره تودلی» را کمتر شنیده باشیم. این واژه زمانی برای تهرانی‌های قدیم نامی آشنا و گاهی مشمئزکننده بود. در فرهنگ آشپزی ایرانی دیگر این خوراک فراموش شده است بره تودلی به جنین به دنیا نیامده گوسفند می‌گفتند که در فصل بهار با زاد و ولد گله‌های گوسفندی رایج بود.

قصاب‌ها گوسفند باردار را با قساوت ذبح می‌کردند و بره را از دل مادرش بیرون می‌کشیدند و برای فروش به اعیان نشینان پایتخت می فروختند. هنوز هم بعضی از قصاب‌های قدیمی و سنتی این کار را انجام می‌دهند.

کسانی که بره تودلی را کباب کرده و خورده‌اند می‌گویند یکی از لذیذترین خوردنی‌هاست ، ولی عجیب است که از همین لذیذترین خوراک، از تار و پود این ناکام‌ترین جنین جهان، بهترین «تارها» هم ساخته می‌شود!

قساوت کشتن یک جنین ناکام می‌شود آوای طرب، اهل فن می‌گویند اصل آن صدای شفاف «تار» به پوست همین بره تودلی برمی‌گردد.

بحث درباره بره تودلی زمانی یکی از مهم‌ترین و اعیانی‌ترین موضوعات مملکت بوده است، یک جلسه مجلس شورای ملی کلا به مسئله «بره‌کشی و بره تودلی» اختصاص یافته و لایحه «منع بره‌کشی و صدور پوست بره» در دوازدهم حمل ۱۳۰۱ شمسی، در مجلس چهارم، جلسه ۸۴ موضوع بحث داغ نمایندگان بود و جالب‌تر آنکه مرحوم آیت‌الله سیدحسن مدرس مخالف این لایحه بود، چون به نظر مدرس ممنوعیت بره‌کشی، باعث دخالت ماموران مالیه در زندگانی مردم می‌شد.

نصرالله حدادی، تهران شناس، در مورد این شغل خاص این گونه توضیح می دهد: «با فرا رسیدن بهار شغل فصلی‌ای راه می‌افتاد به نام «فروش بره تودلی». عده‌ای از قصاب‌ها گوسفندان باردار را سرمی‌بریدند و گوشت آن را کباب می‌کردند که به آن «شیشک» می‌گفتند و بسیار لذیذ بود. اما قسمت تلخ ماجرا این بود که بره تو شکم گوسفند را سالم در می‌آوردند و به قیمت گران می فروختند. این یکی از مشاغل اردیبهشت ماه بود که مشتری خاص خود را داشت و هر کسی حاضر نبود این غذا را بخورد.»

منبع: همشهری