تصویربرداری پیشرفته از «قرآن آبی» یک متن پنهان را آشکار کرد
به نظر می‌رسد خطاط در نگارش اولیۀ خود دچار خطا شده و از آنجا که نسخه‌های قرآن می‌بایست با نهایت دقت و به طور کاملا صحیح کتابت شوند، متن اولیه با رنگ پوشانده شده و مجددا بر روی آن کتابت صورت گرفته است.
فرادید| محققان موزه ملی زایِد با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری چندطیفی، پرده از متنی برداشتند که زیر لایه‌ی تودرتویی از ورق طلا در صفحه‌ای از قرآن آبی پنهان شده بود. قرآن آبی یکی از شناخته‌شده‌ترین نسخه‌های خطی قرآن جهان است. متن موردنظر آیاتی از سورۀ مبارکۀ نساء است.
به گزارش فرادید، سوره نساء بر حقوق زنان، قانون ارث، مراقبت از یتیمان، قوانین ازدواج و دفاع از عدالت تمرکز دارد.
قرآن آبی نسخه‌ای از قرآن مربوط به سال‌های ۸۰۰ تا ۹۰۰ میلادی است. این نسخه خطی به خاطر رنگ صفحاتش که آبی یا نیلی متمایز است و همچنین تزئینات نقره‌ای و خط کوفی طلایی معروف است.
متن این آیات به خط کوفی نوشته شده است. مانند سایر قرآن‌های اولیه، خواندن خطوط این متن نیز دشوار است، چون حروف طوری نوشته شده‌اند که طول هر سطر یکسان باشد و علائم لازم برای تمایز بین حروف حذف شده‌اند.
این قرآن در اصل ۶۰۰ ورق داشته که هر کدام از پوست گوسفند درست شده بودند. برگ‌های این نسخه خطی از سال‌های اولیه قرن بیستم برای محققان شناخته‌شده بود، اما نخستین بار در دهه ۱۹۷۰ مورد توجه عمومی پژوهشگران قرار گرفت. کتابت این قرآن به ایران قرن نهم یا تونس نسبت داده شده و البته برخی محققان نیز احتمال داده‌اند این نسخه خطی در اسپانیای اموی، سیسیل یا عراق تولید شده باشد.
امروزه تنها حدود ۱۰۰ صفحه آن در کلکسیون‌های خصوصی و موزه‌ای در سراسر جهان یافت می‌شود که پنج مورد آن‌ها در موزه ملی زاید است.
در یک بررسی تازه که درباره این نسخه ارزشمند صورت گرفت، صفحات با استفاده از تصویربرداری چندطیفی بررسی شدند (تکنیکی که می‌تواند متون و تصاویری را که در طول زمان محو شده‌اند و دیگر برای چشم انسان قابل‌رؤیت نیستند، آشکار کند).
این بررسی نشان داد که قبلا تزیینات و کتابت صفحه به شکل دیگری بوده و بعدا روی آن را با رنگ آبی پوشانده‌اند و دوباره متن را بر روی آن کتابت کرده‌اند. این اتفاق ممکن است به جهت تصحیح اشتباهی که خطاط در کتابت قبلی انجام داده مربوط باشد. از آنجا که هزینه تولید نسخه خطی به قدری گران بوده که نمیشده آن را دوباره روی یک صفحه از جنس پوست گوسفند تازه رنگ‌شده به رنگ نیلی نوشت، متن قبلی را به شکلی استادانه پوشانده‌اند و دوباره عمل کتابت را انجام داده‌اند.
این نوع اقدامات جزئی در کتابت قرآن‌های خطی جنبه‌ای از تولید این نسخه‌ها است که پیش از این هرگز در مورد قرآن آبی به آن تأکید نشده بود و در نسخه‌های خطی اسلامی این عصر بسیار به ندرت دیده می‌شود.
مای المنصوری، متصدی موزه ملی زاید گفته: «تحقیقات نوآورانه موزه ملی زاید درباره قرآن آبی، اطلاعاتی درباره منشأ و تولید این نسخه خطی مهم ارائه کرده و بر نقش موزه در عرصه فرهنگی و فراتر از آن تأکید می‌کند.»
نورالایمان، متصدی دیگر موزه ملی زاید نیز گفته: «تصور می‌شود فقط یک نسخه از قرآن آبی وجود داشته باشد و حدود ۱۰۰ صفحه شناخته‌شده آن چندین دهه دانشمندان را مجذوب خود کرده است. فناوری پیشرفته‌ای که برای پرده برداشتن از این صفحه از نسخه خطی استفاده شده، به ارائه دیدگاه‌های بیشتر در مورد تولید این نسخه کمیاب از قرآن کمک کرده است.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
