(عکس) سفر به تهران قدیم؛ خودنمایی دولتمردان در تهران قدیم با کتیبه و سردر خانه

رجال تهرانی در گذشته بر سردر خانه‌هایشان کتیبه‌هایی با مضامین خاص همچون «انا فتحنا لک فتحا مبینا»، «نصر من اللّه و فتح قریب» و «ید الله فوق ایدیهم» نصب می‌کردند. این کتیبه‌ها به نوعی کتیبه‌هایی سیاسی به شمار می‌رفتند و صاحبان خانه با نصب آن می‌خواستند جایگاه و هدف بزرگشان را به رخ دیگران بکشند.

تهرانی‌ها اغلب از کتیبه‌هایی حاوی پیام‌های مذهبی و سیاسی با نقل آیاتی از قرآن مجید برای آراستن سردرخانه‌هایشان استفاده می‌کردند و تاکید ویژه در استفاده از آیات قرآنی نشان‌دهنده توجه آنها به اهمیت اسلام و دین است. مفاهیم این کتیبه‌ها، انسان را به پرستش خدای یکتا و ترس از عذاب و قهر خداوند دعوت می‌کند. برای مثال، کتیبه نصب شده از آیه شریفه «انا فتحنا لک فتحا مبینا» بر سردر خانه‌ای در محله عودلاجان این موضوع را تایید می‌کند.

علیرضا عسگری، پژوهشگر، درباره تفسیر و کاربرد این آیه در کتیبه‌ها می‌گوید: «سوره فتح پس از صلح حدیبیه بر پیامبر (ص) نازل شد و خیلی از مفسران منظور از فتح را همین صلح دانسته‌اند. همچنین پیامبر(ص) سوره فتح را بسیار دوست داشت و درباره فضائل آن، سخنان بسیاری فرموده است. به همین خاطر تهرانی‌های قدیم هم از این آیات الهی که نماد فتح، پیروزی، گشایش و نصرت الهی است، به عنوان مایه‌های موفقیت و برکت در کارها بهره می‌جستند. فلسفه نگارش آن بر سردر خانه‌ها این بود که وارد شوندگان به خانه، نگریستن و خواندن این آیه را به فال نیک می‌گرفتند و گشایش، پیروزی و بهروزی را از درگاه خداوند، برای اهل خانه طلب می‌کردند. از سوی دیگر هم رجال و سیاسیون آن دوران با نصب این آیه بر سردر خانه به حریفان و رقبای خود این پیام را انتقال می‌دادند که پیروزی از آن آنهاست. در واقع هدفشان نشان دادن بزرگی و قدرت خودشان بوده است.»

همچنین صاحبان خانه‌ها اعتقاد داشتند نصب آیه «نصر من الله و فتح قریب» (سوره فتح، آیه یک) راه سعادت و خیر را به اهل ایمان نشان می‌دهد. به همین دلیل کتیبه را از لحاظ موقعیت مکانی در جایی قرار می‌دادند که در بهترین موقعیت باشد و دیگر اینکه از هر طرف که بخواهند وارد فضای خانه شوند، قابل رویت باشد.

منبع: همشهری