سفر به ایران قدیم؛ یادداشت‌های علم، چهارشنبه ۴ آذر ۱۳۴۹: چرا شاه از من خواست سفیر آمریکا را احضار کنم؟

اسدالله علم (۱ مرداد ۱۲۹۸ بیرجند – ۲۵ فروردین ۱۳۵۷ نیویورک)، یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی دوران محمدرضا شاه، وزیر دربار از ۱۳۴۵ تا ۱۳۵۶ و نخست‌وزیر ایران از سال ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۲ بود. 

چهارشنبه ۴ آذر ۱۳۴۹: باز هم از نیامدن باران خاطر شاهنشاه مکدر است. مختصری اوضاع جهان را عرض  کردم و گفتم: تمرکز قوای دریایی شوروی در اقیانوس هند ممکن است جنبه دفاعی  داشته باشد - بر علیه چین و زیر دریایی‌های آمریکایی که از آن جا ممکن است تمام  جنوب شوروی را با موشک تهدید کنند. فرمودند: درست است، پس برای شوروی و  آمریکا هر دو بهتر است که در مناطقی که امکان دارد - مثل خلیج فارس - هیچ کدام  نیایند. فرمایش خیلی صحیحی است.  

 

.... فرمودند: سفیر آمریکا را بخواه و به او بگو، اولاً موضوع خرید اسلحه ما به کجا  رسید؟ ثانیاً در تعلیم خلبانهای ما در آمریکا عده ما بسیار کم است - فقط ۸۱ نفر؛ ثالثاً حالا که قرار شده شرکتهای نفتی [اضافه برداشت] به ما اجازه بدهند، ما می توانیم نفت  بیشتری بفروشیم و هواپیماهای بیشتری بخریم. خوب است سفیر آمریکا به شرکت‌های  نفتی آمریکایی توصیه بکند موضوع [اضافه برداشت] را زودتر رو به راه بکنند که کار ما  شروع شود - در مذاکرات اخیر نفت قرار گذاشتیم در صورتی که... [اضافه برداشت] را در  بازارهای کنسرسیوم نفروشیم، همه شرکت‌ها به ما این اجازه را بدهند مشروط به این که  ظرفیت این کار موجود باشد.

 

بعد فرمودند: به او بگو اگر موضوع تعلیمات و اسلحه ارتش حل نشود، با آن که میل باطنی من این است با آمریکا طرف معامله باشم، ناچار به سراغ  کشورهای دیگر خواهم رفت. فرمودند: به او بگو، چه طور است مثل آلمان غربی ما خودمان در آمریکا یک [پایگاه] base بگیریم؟ مخارج آن را خودمان بر عهده بگیریم و هر قدر خواستیم در آن جا خلبان تربیت کنیم. فرمودند: طیارات اف_۵ موجود را به  عربستان سعودی می‌فروشیم، جای آن را باید [با] اف - ۲۱-۵- آخرین طیارات شکاری آمریکا پر کنیم. اف_۴ (فانتوم) به جای خود باقی میماند و دو اسکادران دیگر خواهیم خرید. خود اف ۲۱-۵ هم باید در سال ۱۹۷۵ تعویض شود و جای خود را به هواپیماهای مدرنتری بدهد.  

 

بعد از ظهر سفیر آمریکا را خواستم و مطالب را به او گفتم. همه را یادداشت و تصدیق  کرد. گفت: در خصوص فروش اسلحه به ایران اعتبارات ۱۹۷۴ (صد ملیون دلار) را زنده  کردم. آخرین ترانشی بود که معلق بود. ولی بقیه کارها را تصدیق دارم و انجام می‌دهم. به او گفتم شاهنشاه مایلند دو کشتی جنگی تیپ [ناوشکن] destroyer هم خریداری شود.  علت تشریف بردن شهبانو را به مسکو جویا شد. گفتم برای مشاهده [هنر و موسیقی] است....