470 هزار سال قبل (زمانی که هنوز انسان امروزی وجود نداشت) چه کسی این چوب‌ها را تراشید؟
باستان‌شناسان قدیمی‌ترین تیرهای چوبی شیارخورده شناخته‌شده در جهان را کشف کردند که قدمتشان به ۴۷۶.۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این کشف شگفت‌انگیزی است که حتی نظریه‌های تکامل انسان را به چالش می‌کشد.
فرادید| باستان‌شناسان در یک کشف شگفت‌انگیز در امتداد رودخانه کالامبو در زامبیا، سازه‌ای چوبی یافته‌اند که درک ما از رفتار انسان‌های اولیه را به چالش می‌کشد. این یافته باستانی، دو تیر چوبی به‌هم‌پیوسته است و می‌تواند مربوط به ۴۷۶.۰۰۰ سال پیش باشد، زمانی بسیار پیش از ظهور هومو ساپیِن‌ها (انسان‌های امروزی).
به گزارش فرادید، سال ۲۰۱۹، تیمی بین‌المللی از باستان‌شناسان یک حفاری نزدیک آبشار کالامبو در امتداد رودخانه کالامبو را آغاز کردند. آن‌ها دو تیر چوبی شیارخورده یافتند که به دلیل محیط غرقابی حفظ شده بودند و می‌توانستند پاسخ‌هایی به پرسش‌هایی درباره رفتارهای اجداد انسان ارائه دهند. این تیرها که قدمتشان به ۴۷۶.۰۰۰ سال پیش می‌رسد، تنها قطعات چوب باستانی نیستند، بلکه می‌توانند قدیمی‌ترین سازه چوبی شناخته‌شده در جهان باشند.
اهمیت این کشف بسیار زیاد است. باستان‌شناسان پیش از این گمان می‌کردند انسان‌های اولیه ممکن است از چوب استفاده کرده باشند، اما شواهد معمولاً قابل‌ردیابی نبودند، زیرا مواد ارگانیک با گذر زمان به سرعت فاسد می‌شدند.
دکتر لری بارهام، از نویسندگان مطالعه و باستان‌شناس دانشگاه لیورپول می‌گوید: «این یک کشف شگفت‌انگیز است. هرگز فکر نمی‌کردم پیش از هومو ساپین‌ها، انسان‌های منقرض‌شده نیز توانایی برنامه‌ریزی چنین چیزی را داشته باشند.»
به چالش کشیدن جدول زمانی تکامل انسان
این کشف درک ما از توانایی‌های اولیه انسان‌تباران را به چالش می‌کشد. پیش از این، قدیمی‌ترین سازه‌های چوبی شناخته‌شده تنها حدود ۹.۰۰۰ سال قدمت داشتند که بازه‌ای کمابیش اخیر در تاریخ بشر است. با این حال، این تیرها چندین هزار سال پیش از ظهور انسان امروزی وجود داشته‌اند. برنامه‌ریزی پیشرفته و مهارت لازم برای شیار دادن و قرار دادن تیرها در جای خود، به سطحی از پیچیدگی شناختی اشاره دارد که پیشتر تنها به انسان‌های مدرن نسبت داده می‌شد.
دکتر آنمیک میلکس، باستان‌شناس دانشگاه ردینگ، معتقد است این یافته بینش ارزشمندی درباره توانایی‌های انسان‌های اولیه ارائه می‌دهد: «این یافته پنجره‌ای مهم است برای درک توانایی‌هایی که این انسان‌ها داشته‌اند.»
او بر اهمیت این کشف تأکید می‌کند و می‌گوید این کشف گواه اینست که اجداد انسانی ما بسیار زودتر از آنچه گمان می‌کردیم، پیچیده و خلاق بوده‌اند.
آثار روی تیرها نشان می‌دهد با ابزارهای سنگی یافت‌شده در محل، بریده، خرد و تراشیده شده‌اند
چوب و آب: راز حفظ آثار
حفظ مصنوعات چوبی بسیار دشوار است، به ویژه در آب و هوایی که چوب به شکل طبیعی تجزیه می‌شود. اینکه این تیرهای باستانی صدها هزار سال باقی مانده‌اند، در اصل به شرایط محیطی ویژه مکان آبشار کالامبو برمی‌گردد. محیط غرقابی مانند جایی که تیرها پیدا شدند، نوعی محافظت طبیعی ایجاد کرده است. رطوبت و مواد معدنی موجود در رسوبات اطراف تیرها، محیطی محافظت‌کننده ایجاد کرده و اجازه داده این مواد شکننده باقی بمانند.
در واقع، کشف این تیرهای به‌هم‌پیوسته این احتمال را ایجاد می‌کند که انسان‌های اولیه بیشتر از آنچه پیشتر تصور می‌شد، به چوب وابسته بوده‌اند. میلکس دراین‌باره گفته: «فکر می‌کنم بیشتر گروه‌های انسان‌های اولیه به نحوی از چوب استفاده می‌کردند. فقط ما شواهد آن را نمی‌بینیم.»
اگر آثار چوبی مانند سنگ یا استخوان به خوبی حفظ می‌شدند، ممکن بود داده‌های بسیار بیشتری درباره زندگی روزمره و فناوری‌های جوامع ماقبل‌تاریخی داشتیم.
آبشار کالامبو، زامبیا: مکانی که تیرهای چوبی به‌هم‌پیوسته در آن کشف شدند
کاربرد تیرها
با اینکه کاربرد دقیق این تیرها هنوز فرضی است، یکی از نظریه‌های محتمل اینست که شاید بخشی از سکویی برای ماهیگیری یا فعالیت‌های دیگر که نیاز به سطحی بالاتر داشت، بوده‌اند. بارهام فرض می‌کند تیرها برای ایجاد سکویی روی زمین گل‌آلود استفاده شده‌اند که در محیط‌های آبی مانند آبشار کالامبو بسیار کاربردی بوده است.
کشف سایر مصنوعات چوبی مانند چوب‌های نوک‌تیز و گوه‌ها در این مکان، این ایده را تقویت می‌کند که انسان‌های اولیه از چوب تنها برای پناهگاه استفاده نمی‌کردند. پیچیدگی تیرهای شیارخورده نشان می‌دهد انسان‌های اولیه نه‌تنها از چوب برای شکار یا جمع‌آوری غذا استفاده می‌کردند، بلکه در حال برنامه‌ریزی و ساخت سازه‌ها نیز بوده‌اند.
ابزارهای چوبی اصلاح‌شده از محوطه BLB، آبشار کالامبو
آغاز دوره‌ای جدید در باستان‌شناسی
این کشف، توانایی ما برای درک استفاده انسان‌های اولیه از ابزار و ساختارها را تغییر می‌دهد. بیشتر سازه‌های چوبی اولیه به سرعت تجزیه می‌شوند و حتی آن‌هایی که از سنگ یا استخوان ساخته شده‌اند، شواهد محدودی به‌جای می‌گذارند. به همین دلیل، باستان‌شناسان همواره در فهم نقش چوب در زندگی انسان‌های باستانی دچار مشکل بوده‌اند.
بارهام می‌گوید: «این کشف نه‌تنها فهم ما از رفتار پیش از هومو ساپینس‌ها را تغییر می‌دهد، بلکه سبب می‌شود توانایی‌های انسان‌های اولیه را دوباره ارزیابی کنیم. دیگر درست نیست این اجداد را موجوداتی ابتدایی تصور کنیم. آن‌ها سازنده، برنامه‌ریز و اندیشمندانی پیشرفته بودند.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
