سرزمین سنگ‌نگاره‌های «سایمالوتاش»

«سایمالو تاش»، سنگ‌نگاره‌هایی از دوران باستان در قرقیزستان است که توسط یونسکو ثبت جهانی شده و شامل حدود ۱۰۰ هزار اثر است. تعدد آثار معماری مربوط به دوره‌های مختلف تاریخ یکی از اصلی‌ترین ویژگی‌های قرقیزستان است. یکی از آنها، آثار فرهنگی و تاریخی مجموعه سنگ‌نگاره‌های اقوام باستانی ساکن در قرقیزستان به نام «سایمالو تاش» است.

«سایمالوتاش» عنوان مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها در کشور قرقیزستان است که سالانه باستان‌شناسان زیادی را از سراسر جهان به این منطقه می‌کشاند. سایمالوتاش در ترجمه زبان قرقیزی به معنی «سنگ‌های پر نقش و نگار» است.

منطقه سایمالوتاش در ۱۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهرستان جلال‌آباد در امتداد کوه‌های آلاداغ و در ارتفاع ۳۰۰۰ تا ۳۴۵۰ متری از سطح دریا واقع شده است. این مکان یکی از مناطق صعب‌العبور کشور قرقیزستان است که پناهگاه آتش‌پرستان باستان و جزء بنا‌های جالب در تاریخ آسیای میانه بوده و ویژگی قابل توجه آن وجود سنگ‌نگاره‌هایی متعلق به هزاران سال قبل در این منطقه است.

به گفته باستان‌شناسان، طرح این سنگ‌ها در قرن هشتم به وجود آمده‌اند و اشعه خورشید باعث شده تا رنگ سنگ‌ها تغییر کند و نقاشی‌های روی آن زیباتر به نظر برسند. در روی سنگ‌ها نقش‌هایی نظیر تصاویر حیوانات، خورشید، چرخ‌دستی، چهره‌های حیوانات و مردم آزاد آن زمان، تصاویر شخم زدن و نظیر آن به تصویر کشیده شده است که با وجود نقش و نگار‌های زیاد، آن‌ها را منتسب به پرستش خورشید نشان می‌دهد.

برآورد‌ها حاکی از آن است که در این مکان حدود ۱۰۰ هزار نقاشی روی ۱۰ هزار سنگ وجود دارد. هنوز مشخص نیست که چه زمان و چگونه تصاویر تزیین شده‌اند و تاریخ بندی آن‌ها امکان‌پذیر نیست، با این حال ادعا می‌شود این آثار متعلق به هزار تا ۵ هزار سال قبل از میلاد مسیح است. تخمین زده می‌شود که تصاویر «سایمالوتاش» به صورت جمعی توسط قبایل مختلف ترسیم شده‌اند که همگی به خدای آسمان اعتقاد داشتند و در زمان‌های مشخصی از سال این مکان را دیدار می‌کردند؛ بنابراین قطعاً کشیدن ۱۰۰ هزار تصویر نمی‌توانسته توسط یک قبیله و در یک یا چند سال انجام شود.

دسته اول سنگ‌نگاره‌ها حدود ۱۰ هزار اثر دارد و مربوط به هزاره سوم تا پنجم قبل از میلاد است. دسته دوم تصویری مربوط به هزاره اول قبل از میلاد است. آثار این دوره به موضوعات شکار و اهلی کردن حیوانات اختصاص دارد. این آثار در سبک معروف «سکا» یی (ایرانیان کوچ‌تبار ساکن شرق دریای خزر) اجرا شده است. دسته دوم از آثار مربوط به هزاره اول است. تصاویر این دسته سوژه خاصی ندارند.

بیشتر آثار جلوه‌گر سنت‌های فرهنگی، اعتقادات و آداب و رسوم مردمان ساکن در این منطقه در مراحل اولیه تمدن باستانی است. در این سنگ نگاره‌ها ارتباط نزدیک انسان با طبیعت و جهان پیرامون منعکس شده است. بسیاری معتقدند که سنگ‌نگاره‌های سایمالوتاش جزء روشن‌ترین نگاره‌های آسیای مرکزی به شمار می‌روند.

به گفته رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در قرقیزستان، این منطقه تاریخی برای بازدید گردشگران، تنها در فصل تابستان (ماه اوت) باز است و گردشگران در این ماه برای رسیدن به این مکا، ن. سختی زیادی را با توجه به موقعیت مکانی آن پشت سر می‌گذارند، زیرا با توجه به شرایط آب و هوایی، تمام کوه‌ها پوشیده از برف است.

سالانه دانشمندان زیادی در سراسر جهان علاقمند بازدید از سنگ‌نگاره‌های سایمالوتاش هستند تا از این طریق اطلاعات باستانی مورد نظر خود را جمع‌آوری کنند.