درباره اضطراب پس از زایمان
شاید درباره افسردگی پس از زایمان شنیده باشد، اما مشکلات سلامت روانی پس از زایمان به آن ختم نمی‌شود و یک عارضه شایع دیگر در این دوره اضطراب پس از زایمان است.
افسردگی و اضطراب در حول و حوش زایمان و پس از زایمان بسیار شایع هستند و بررسی‌ها شیوع آنها را حدود ۱۰ درصد برآورد کرده‌اند.
اضطراب پس از زایمان فقط مادران را گرفتار نمی‌کند، یک بازبینی اخیرا منتشرشده در «ژورنال بیماری روان‌تنی زنان و زایمان» نشان می‌دهد که ده درصد پدران هم گرفتار این عارضه می‌شوند.
دوره پس از زایمان یا postpartum به دوره بلافاصله پس از زایمان یا تولد نوزاد گفته می‌شود. اضطراب پس از زایمان ممکن است در هر زمانی از دوران بارداری گرفته تا یک سال پس از زایمان آغاز شود.
اضطراب پس از زایمان با نگرانی عادی از لحاظ شدت علائمش متفاوت است. این عارضه با بروز ترس‌های غیرمنطقی مشخص می‌شود که فراتر از نگرانی‌های طبیعی است که والدین برای سلامت و رفاه کودکانشان دارند. برای مثال، فرد ممکن است دچار افکار بی‌پایه و تکراری در این باره شود که شخصی یا چیزی قصد آسیب رساندن به او یا نوزادش را دارد.
علل و عوامل خطرساز گوناگونی برای اضطراب پس از زایمان شناخته شده است، از جمله:
- تغییرات در هورمون‌ها: کاهش هورمون‌ها در زنان پس از بارداری کنترل کردن استرس را برای بدن مشکل‌تر می‌کند.
- افزوده شدن به عوامل تنش‌زا در زندگی، مثلا اشکالات در دادن شیر مادر به نوزاد یا مشکلات در حین بارداری و زایمان
- فرسودگی مربوط به بار مسئولیت‌های مراقبت از نوزاد
- کمبود خواب که وضعیت شایعی در تازه پدرومادرها است
- دچار بودن به برخی از بیماری‌ها مانند تاریخچه اختلالات خورد و خوراک (بی‌اشتهایی و پراشتهایی عصبی)، اضطراب یا افسردگی
- رویدادهای زندگی که میزان خطر دچار شدن به اضطراب را افزایش می‌دهند سقط جنین خودبخودی قبلی یا از دست دادن کودک.
- عوامل سبک زندگی مانند مراقبت از چندین کودک در یک زمان یا داشتن کودک دچار مشکلات سلامت.
ممکن است همیشه انتظاراتی که فرد از چگونگی مادر شدن دارد با آنچه در واقعیت رخ می‌دهد، مطابقت نداشته باشد و این هم یک عامل دخیل در ایجاد اضطراب پس از زایمان است.
برخی از علائم اضطراب پس از زایمان با افسردگی پس از زایمان مشابهت دارد از جمله تحریک‌پذیری، ناتوانی در رسیدن به حالت آرمیدگی یا ریلیکسیشن و مشکل در به خواب رفتن و یا در خواب ماندن.
سایر علائم شایع اضطراب پس از زایمان شامل تنگی نفس، تپش قلب یا افزایش سرعت ضربان قلب، بیقراری، تهوع و کاهش اشتها، افکار غیرمنطقی یا شتاب‌گرفته به خصوص افکار ترسناک، اشکال در تمرکز، دوری‌گزینی اجتماعی، مشکلات تسلط بر خود، رفتارهای بیش از حد محتاطانه
همچنین گاهی اضطراب پس از زایمان به صورت نوعی اختلال اضطرابی به نام «اختلال وسواسی- اجباری» (OCD) بروز می‌کند
روش‌های گوناگونی برای درمان اضطراب پس از زایمان به کار می‌رود.
- روان‌درمانی: معمولا از رفتاردرمانی شناختی برای درمان انواع متفاوت اضطراب از جمله اضطراب پس از زایمان و OCD استفاده می‌شود. روانشناس یا مشاور به فرد کمک می‌کند که افکار، عواطف ورفتارهایش را بشناسد و به او برای تغییر دادن آنها کمک می‌کند.
- داروها: داروهای گوناگونی برای کمک به کنترل و بهبود علائم جسمی، رفتاری و عاطفی در این عارضه به کار می‌روند، از جمله داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین - اپی‌نفرین (SNRI) و داروی ضد افسردگی میرتازاپین.
- حمایت اجتماعی: گروههای حمایتی مربوط به دوره پس از زایمان به صورت مجازی یا واقعی وجود دارند که زنان می‌توانند در آنها افکار واحساساتشان را افراد دیگری که مشکل مشابه آنها را دارند، در میان بگذارند و همین کار می‌تواند باعث آرامش‌شان شود.
- در آغوش گرفتن نوزاد که باعث آزاد شدن هورمون تقویت‌کننده خلق و خوی اوکسی‌توسین می‌شود.
- انجام ورزش‌هایی که شیوه‌های تنفسی آرامش‌بخش در آنها وجود دارد مانند یوگا
- از شیر گرفتن تدریجی کودک که به حفظ میزان هورمون‌ها کمک می‌کند و مانع از اُفت سریع آنها می‌شود.
- انجام دادند هر کاری امکان خواب بیشتر را فراهم کند.
به طور کلی اگر در دوره پس از زایمان دچار نگرانی‌هایی شدید که نمی‌توانید ذهنتان را از آنها رها کنید و این نگرانی‌ها مانع از زندگی عادی شما شده است یا مرتبا از رخ دادن وقایع بد برای خودتان یا نوزادتان هراس دارید یا نمی‌توانید بخوابید، باید حتما از کمک افراد متخصص برای رهایی از این اضطراب‌ها استفاده کنید.
منبع: همشهری
