سنگ‌ها و نگین‌های محبوب از دیدگاه اسلام کدامند؟

یکی از خصوصیات انسان‌ها، توجه به زیبایی است. انسان‌ها همواره به دنبال زیباتر شدن و بیشتر دیده‌شدن هستند. نکته قابل توجه اینجاست که آراسته بودن در دیدگاه اسلامی جایگاه خاصی دارد. حال چه بهتر است که با یک تیر دو نشان بزنیم! علاوه بر آراستگی، از خواص روحانی، استجابت دعا و رزق و روزی سنگ ها و گوهرهای قیمتی نیز بهره ببریم.

سنگ فیروزه

نقل است از حضرت محمد (ص) که می‌فرمایند: "خداوند به من خطاب کرد: ای پیغمبر! من حیا می‌کنم از این که بنده‌ای در دستش انگشتر فیروزه باشد و دستش را به دعا بلند کند و من دعای او را مستجاب نکرده و دست خالی برگردم."

حدیثی از امام موسی کاظم(ع) نقل شده است، که ایشان فرمودند: "فیروزه سنگی است که جبرئیل به رسول خدا (ص) هدیه نموده است و رسول خدا آن را به امیرمومنان علی (علیه السلام) بخشید."

امام جعفر صادق(ع) در مورد خواص فیروزه در روایات سخنانی فرموده اند. "فیروزه حاجات را برآورده کرده و باعث تسهیل در کارها می‌شود." "کسی که انگشتر فیروزه در دست کند، فقیر نمی‌شود و بی‌پول نمی‌ماند."

فیروزه نگینی نیمه شفاف یا مات است که از آبی تا سبز متغیر بوده و اغلب دارای رگه هایی از ماتریکس (بقایای سنگی است که در آن شکل گرفته است) می‌باشد که از میان آن عبور می‌کند. فیروزه بیش از 1000 سال است که در منطقه نیشابور ایران استخراج می‌شود. رنگ آبی تند و یکنواخت ارزشمند فیروزه‌های این منطقه، «آبی تخم مرغی رابین»، «آبی آسمانی» و «آبی ایرانی» نام دارد. متخصصان تجارت اکنون از این اصطلاحات برای توصیف فیروزه‌ای با این رنگ استفاده می‌کنند.

سنگ عقیق (اوپال)

رسول خدا (ص) فرمودند: (یا علی) همانا عقیق اولین کوهی است که به ربوبیت خدای متعال و نبوت من و وصی بودن تو و امامت فرزندانت و اختصاص داشتن بهشت به پیروان تو و اختصاص آتش به دشمنان تو شهادت داده است.

حضرت فاطمه(س): فرمودند "هر کس انگشتر عقیق در دست کند، همیشه خیر و خوبی می‌بیند."

اعتقاد بر این است که نام این سنگ، از هند سرچشمه گرفته است، جایی که در سانسکریت آن را آپالا، "سنگ قیمتی" می‌نامیدند. در روم باستان، این به اوپالوس تبدیل شد. بیشتر عقیق‌ها به دلیل تغییر رنگ‌هایشان در رنگ‌های رنگین‌کمان ارزشمند هستند - پدیده‌ای که به «بازی رنگ» معروف است. استرالیا بیشتر اوپال را در جهان تولید می کند. البته این سنگ در اتیوپی، مکزیک و برزیل نیز یافت می‌شود.

سنگ عقیق زرد و دعای شرف الشمس

حتما نام انگشتر شرف الشمس را شنیده‌اید، انگشتری با نگین عقیق زرد رنگ و بسیار زیبا که مزین به دعایی معروف و منسوب به امام اول شیعیان، حضرت علی (ع) است. این انگشتر مزین شده به دعای شرف الشمس، خواص بسیار زیادی دارد. از محافظت شخص در برابر بلاها گرفته تا در امان ماندن از شر و استجابت دعا و گره گشایی در کار، و بسیاری دیگر از خواص شرف الشمس هستند.

سنگ زمرد

نقل است از امام رضا(ع): "انگشتر زمرد در دست داشتن موجب می‌شود که فقر از بین برود و فرد توانگر شود."

از فراعنه مصر گرفته تا امپراتوران اینکا، خانواده‌های سلطنتی شیفته زمرد بودند. کلئوپاترا به زمرد علاقه بسیاری داشت و تاج خود را مزین به زمرد کرده بود. طبق نوشته‌ها، بزرگترین سنگ زمرد (که اکنون زمرد آتاهوالپا نامیده می‌شود) از آخرین امپراتور اینکا، آتاهوالپا توسط فرانسیسکو پیزارو گرفته شده است. کلمبیا بیش از 500 سال است که منبع مرغوب‌ترین زمردها بوده و زمردهای کلمبیایی معیاری هستند که سایر زمردها با آن اندازه‌گیری می‌شوند. همچنین زمرد را می‌توان در معادن برزیل نیز پیدا کرد.

سنگ یاقوت

امام رضا (ع) نقل کرده اند: "هر که انگشتری یاقوت زرد در دست کند فقیر نشود."
در حدیثی از حضرت علی بن موسی الرضا (ع) نیز آمده است که انگشتر یاقوت در دست کنید که پریشانی را زایل می‌کند.

در هند باستان، یاقوت را به دلیل کمیاب بودن، سختی (در رتبه دوم پس از الماس)، زیبایی و قدرت‌های به ظاهر عرفانی، "پادشاه سنگ های قیمتی" می نامیدند. یاقوت که مدتها آن را با خون نیروی حیات مرتبط می‌دانستند، نمادی از قدرت و انرژی جوانی در جواهرات هندی بود. یکی از قدیمی‌ترین منابع ثبت شده یاقوت‌های با کیفیت، میانمار است. این منطقه مکانی از سنگ مرمر فرسوده و معابد باستانی بودایی است.

سنگ دُر نجف

از امام صادق (ع) نقل است که فرمودند: دُر نجف که در نجف اشرف به دست می آید، و هر که آن را در دست کند به هر نظر کردنی در این نگین خداوند متعال ثواب زیارتی یا حجی یا عمره‌ای را در نامه عمل او بنویسد، ثوابش ثواب پیامبران و صالحان می‌باشد و اگر خداوند بر شیعیان رحم نمی‌کرد هر نگین از آن به قیمت بسیار زیادی می‌رسید. (وسائل ج5 ص403 – 404)

امام صادق (ع) خطاب به مفضل فرمود: دوست دارم که هر مومنی پنج انگشتر در دست کند: عقیق، فیروزه و یاقوت و حدید صینی و در نجف. مفضل پرسید: سرورم، خاصیت و فضیلت دست کردن انگشتر در نجف چیست؟ حضرت فرمود: هر کس انگشتر در نجف در دست کند و نگاه به آن کند، خداوند برای هر نگاهی که به این نگین می‌اندازد، ثواب یک زیارت (اعم از حج یا غیره) در نامه عمل او می‌نویسد که اجر و ثواب آن برابر با اجر و ثواب عمل پیامبران و صالحان است و اگر رحمت خداوند بر شیعیان نبود، قیمت هر دانه نگین در نجف به قدری گران می‌شد که کسی توانایی خرید آن را نداشت، لکن خداوند آن را بر شیعیان ارزان قرار داده و زیاد یافت می‌شود تا آن که همه شیعیان بتوانند از آن بهره ببرند.

تاریخچه دیگر سنگ‌های قیمتی

سنگ الماس

هند اولین مکانی بود که این سنگ جذب و قیمتی از رودخانه‌های آن جمع‌آوری شد. الماس در قرن چهارم قبل از میلاد مورد طمع خانواده سلطنتی و ثروتمندان قرار گرفت. بعدها، کاروان‌ها الماس‌های هندی را همراه خود به بازارهای قرون وسطایی ونیز آوردند. اولین حلقه نامزدی الماس ثبت شده توسط آرشیدوک ماکسیمیلیان اتریش در سال 1477 به نامزد خود، مری بورگوندی، داده شد. در اوایل دهه 1700، زمانی که ذخایر الماس هند رو به کاهش گذاشت، برزیل به عنوان یک منبع مهم مطرح شد. کشف الماس در نزدیکی کیمبرلی، آفریقای جنوبی، در اواخر دهه 1860، آغازگر بازار مدرن الماس بود.

سنگ مروارید

مرواریدها جواهرات ارزشمندی هستند که در داخل بافت نرم تنان زنده آب شور یا آب شیرین (صدف) رشد می‌کنند. مرواریدهای پرورشی با مداخله انسان تولید می‌شوند. در خاورمیانه مردم بر این باور بودند که این سنگ تولد دلربا، قطرات اشکی است که از بهشت افتاده است. چینی‌ها نیز تصور می‌کردند مروارید از مغز یک اژدها درآمده است. یکی از معروف‌ترین مرواریدهای طبیعی، مروارید 50.56 قیراطی La Peregrina است. این مروارید که به اندازه یک تخم کبوتر است، در دهه 1500 در خلیج پاناما کشف شد. بعدها نیز تبدیل به یک دارایی ارزشمند برای خانواده سلطنتی اروپا شد.

سنگ زبرجد

زبرجد نوعی جواهر سبز مایل به زرد از ماده معدنی الیوین است. در طول تاریخ، زبرجد اغلب با جواهرات دیگری مانند توپاز و زمرد اشتباه گرفته شده است. زیارتگاه سه پادشاه مقدس در کلیسای جامع کلن آلمان با 200 قیراط جواهرات تزئین شده است که گمان می‌رود زمرد هستند اما در واقع زبرجد سنگ ماه مرداد هستند. برخی از مورخان حتی حدس می زنند که مجموعه زمرد معروف کلئوپاترا ممکن است از زبرجد تشکیل شده باشد. اگرچه منبع زبرجدهای کنونی، چین، میانمار، ویتنام و غیره هستند، برخی از آنها با شهاب سنگ‌ها به سطح کره زمین رسیده‌اند.

سنگ یاقوت کبود

نخبگان یونان و روم باستان معتقد بودند که یاقوت کبود صاحبان خود را از آسیب و حسادت محافظت می‌کند. روحانیون قرون وسطی یاقوت کبود در جواهرات خود استفاده می‌کردند، زیرا نماد بهشت ​​بود. ایرانیان باستان بر این باور بودند که زمین در واقع روی یک یاقوت کبود غول پیکر قرار گرفته که آسمان را آبی می‌کند. از معروف‌ترین سنگ‌های یاقوت‌ کبود، یاقوت کبود راکفلراست، به وزن 62.02 قیراط که در میانمار کشف شد. کشمیر، میانمار و سریلانکا سه منبع مهم تاریخی برای سنگ یاقوت کبود هستند.

سنگ لاجورد

این سنگ بخاطر رنگ آبی سیر آن، و قابلیت پودر شدن و کنده‌کاری روی آن از هزاران سال پیش در جهان خواهان زیادی داشته‌ است. در آثار به دست آمده از دوره‌های پیش از تاریخ در ایران استفاده لاجورد بسیار معمول بوده‌ است. در یافته‌های هزاره چهارم پیش از میلاد مردم سرزمین سیلک از سنگ لاجورد در ساختن آئینه و سنجاق و جواهر مهارت‌های بیشتری یافتند و در ساخت آلات و ادوات زینتی از سنگ‌های عقیق و فیروزه و مهرهای لاجورد به کار بردند. استخراج این سنگ بیش از ۲۵۰۰ سال در ایران باستان و در محل افغانستان امروزی رواج داشته است.

سنگ گارنت

نام "گارنت" از واژه لاتین قرون وسطایی granatus به معنای "انار" به دلیل شباهت رنگ قرمز گرفته شده است. گارنت از عصر برنز به عنوان سنگ‌های قیمتی استفاده می شده است. گردنبندهایی که با گارنت‌های قرمز تزئین شده بودند، فرعون‌های مصر باستان را زینت می‌دادند. حاز گارنت برای مهر زدن مومی که اسناد مهم را مهروموم می‌کرد، استفاده می‌شد. روحانیون و اشراف قرون وسطی از گارنت قرمز را استفاده می‌کردند. گارنت‌ها از مناطق و کشورهای مختلف می‌آیند. بوهمیا منبع اصلی گارنت‌های پیروپ قرمز بود که در دوران ویکتوریا بسیار محبوب بود. امروزه، قاره آفریقا بخش عمده‌ای از گارنت جهان را تامین می‌کند.

سنگ آمیتیست

نام آمتیست از واژه یونانی amethystos گرفته شده که به معنای "داروی مستی" است، فایده‌ای که مدت‌ها به سنگ تولد بهمنی‌ها نسبت داده می‌شد. به دلیل رنگ شراب مانند آن، اساطیر یونان اولیه این گوهر را با باکوس، خدای شراب، مرتبط می‌کردند. همچنین اعتقاد بر این بود که آمتیست، در جنگ و امور تجاری فرد هوشیار و سریع نگه می‌دارد. روسیه تا قرن نوزدهم منبع اصلی آمتیست بود. پس از آن ذخایر بزرگی در برزیل یافت شد. امروزه مهمترین منابع آمتیست در آفریقا و آمریکای جنوبی است.

سنگ آکوامارین

نام آکوامارین از نام لاتین آب دریا گرفته شده است. از نمونه‌های معروف آکوامارین، می توان به یک آکوامارین مستطیل شکل آبی تیره به وزن 1298 قیراط اشاره کرد، که در سال 1936، دولت برزیل به بانوی اول النور روزولت هدیه داد. ایالت میناس گرایس برزیل در دو قرن گذشته منبع مهمی از آکوامارین بوده است.