آشنایی با خواص و کاربردهای گیاه سنفیتون

سنفیتون  یا هماور طبی یکی از گونه های  خانواده گاوزبان  است. در کتب طب سنتی با نام  آذان الحمار  آمده است. این گیاه از دیرباز برای درمان زخم های سطحی و کاهش التهاب رگ به رگ شدن ها و استخوان های شکسته مورد استفاده قرار می گرفته است.

«آلانتوین»، که برای درمان زخم ها خوب است ماده و ترکیب فعال ریشه ها و برگ های هماور است. گیاه و برگ هماور حاوی اسید «رزمارینیک» نیز است که به  کاهش التهاب  و درمان آسیب های وارده به عروق خونی ریه ها کمک می کند.

خصوصیات گیاهشناسی سنفیتون

هماور طبی یا سنفیتون یا آذان الحمار گیاهی پایا، گلدار و پر شاخه است که بلندی آن به 30 تا 90 سانتیمتر و گاه یک متر می رسد. ساقه ها راست، زاویه دار و پوشیده از تارهای زبر برگشته و خمیده بوده و گل ها سفید، زرد، صورتی و بنفش است که در بهار و در فاصله ماه های اردیبهشت تا اواخر تیر ظاهر می شوند.

با آنکه گل های این گیاه نوش فراوان ایجاد می کنند ولی تا فراخ شدن کامل جام گل، زنبور عسل نمی تواند از آن استفاده نماید.

برگ های پائین ساقه گیاه خیلی بزرگ بوده و گاهی به حدود یک متر طول می رسند. این برگ ها بیضی شکل بوده و دارای دمبرگ می باشند ولی برگ های قسمت بالایی ساقه بدون دمبرگ هستند.

خطر مصرف سنفیتون یا هماور طبی

سنفیتون یک گیاه دارویی بادوام و بومی اروپا و مناطق گرم آسیا است. ترکیبات گیاه فراورده های حاص از هماور از برگ ها یا سایر قسمت های بالای گیاه (نه ریشه آن) تهیه می شوند. البته از ریشه آن نیز می توان فراورده تهیه کرد، لیکن فراورده های حاصل از آن به احتمال زیاد سبب  مسمومیت  می شوند.

هماور حاوی «آلانتویین»، «اسید رزمارینیک» و «آلکالوئیدهای نوع پایرولیزیدین» است. برخی تصور می کنند که هماور گیاه مفیدی است، اما تحقیقات علمی نشان داده است که این گیاه می تواند خیلی سمی باشد.

اگر فراورده های هماور را مثل نوشیدنی ها مصرف کنید یا آن را به طرق دیگر برای مصارف داخلی بدن مورد استفاده قرار دهید، خود را با احتمال خطر مسمومیت مواجه می کنید. بعضی افراد حتی در اثر خوردن یا نوشیدن فراورده های حاصل از هماور برای اهداف درمانی تلف شده اند. بسیاری از گیاهان تیره هماور حاوی مواد سمی به نام آلکالوئیدهای پایرولیزیدین (PA) است، که برای کبد سمی است.

«اکی میدین» سمی ترین آلکالوئید پایرولیزیدین است که در هماور یافت می شود. هماور رایج (Symphytum officinale) معمولاً فاقد آلکالوئیدهای پایرولیزیدین سمی است (مگر بعضی اوقات).

برخی فراورده های هماور از سایر گونه های آن نظیر هماور تیغ دار (S.asperum) و هماور روسی (S.uplandicum) که به میزان خطرناکی دارای «اکی میدین» بالایی هستند، تهیه می شوند. ریشه تمامی گونه های گیاه هماور ده برابر بیشتر از برگ های آنها دارای مواد سمی است، لذا از مصرف ریشه این گیاه پرهیز کنید، مگر اینکه پزشک معالج از نزدیک بر روند مصرف آن نظارت کند.

روش تکثیر سنفیتون یا هماور طبی

ازدیاد این گیاهان از طریق  تقسیم بوته یا قلمه ریشه و یا ریشه جوش ها  صورت می گیرد. باید دقت کنید، بوته ای که جهت تکثیر انتخاب می کنید به اندازه کافی قوی باشد تا به خوبی پس از جدا شدن از گیاه مادری، مستقر شود.

خواص درمانی سنفیتون یا هماور طبی

این گیاه دارای  ویتامین های A , E و C  می باشد. برای التیام استخوان شکسته به صورت ضماد روی پوست بگذارید. برای سنگ کیسه صفرا از دمکرده برگ و گل آن ۲ گرم در ۱۰۰ سی‌سی آب جوش ۱۰ دقیقه صاف کرده روزی ۳ فنجان میل شود. خواب آور می باشد، هر شب از دمکرده برگ و گل آن مانند شماره ۳ استفاده شود. برای التیام زخم معده ۱۰ گرم ریشه گیاه را در ۱۵۰ سی سی آب به مدت ۲۴ ساعت بگذارید بماند سپس صاف نموده به سه مرحله میل شود.

برای قطع اسهال ۵ گرم ریشه خشک آذان الحمار را در۲۵۰ سی سی آب جوش دمکرده صاف نموده میل شود. برای درمان و التیام زخم ها، ترک و شقاق نوک پستان، ۱۰۰ گرم ریشه گیاه را در یک لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه جوشانده صاف نموده شستشو دهید.

برای  کاهش ورم حنجره و گلودرد  از دمکرده گل و برگ آن استفاده شود ۳ گرم در ۱۰۰ سی سی آب جوش به مدت ۱۵ دقیقه دم کرده میل شود.

• کسانی که کبد خسته دارند با احتیاط مصرف کنند.
• برای افراد سرطانی مصرف آن ممنوع می باشد.
• برای درمان تبخال از دمکرده آن میل شود و به صورت ضماد روی تبخال بگذارند.
• برای زخم ها می توان از گرد ریشه خشک شده و تمیز گیاه روی آنها پاشید.
• ضد کرم می باشد، به صورت دمکرده میل شود.
• دمکرده گل آن  مقوی قلب و رفع تپش قلب  است.
• برای درمان دانه های جلدی برگ های له شده آن را روی پوست بگذارید.
• برای درمان عدم دفع ادرار و درد ناحیه شکم از دمکرده آن استفاده شود.
• برای  درمان ورم سرمازدگی  ضماد آن را روی پوست بگذارید، ۵۰ گرم ریشه آن را در ۵۰۰ سی سی آب جوشانده به صورت مرهم روی پوست بگذارید.
• برای خونروی در فواصل قاعدگی از دمکرده آن استفاده شود.
• برای نرم شدن پوست های خشک و حساس ۲۵ گرم ریشه این گیاه را در یک لیتر آب به مدت ۱۵ دقیقه بجوشانید سپس صاف نموده دست ها را ماساژ دهید.
• مرهم آذان الحمار باعث به وجود آمدن گوشت تازه و ترمیم زخم می گردد.
• در قدیم از این گیاه برای بیماری سل به صورت دمکرده استفاده می کردند.

منبع: دلگرم