تاثیر عجیب «استامینوفن» که از آن بی‌خبر بودیم
یکی از پرمصرف‌ترین داروها در ایالات متحده و رایج‌ترین مسکن مصرفی در سراسر جهان، ممکن است نتایجی فراتر از رفع سردرد داشته باشد؛ نتایجی که ممکن است اصلا مطلوب نباشند.
فرادید| بر اساس مطالعه‌ی سال ۲۰۲۰ که تغییرات رفتاری افراد را تحت تأثیر داروهای رایج بدون نسخه بررسی می‌کرد، استامینوفن که به نام پاراستامول نیز شناخته می‌شود، ممکن است منجر به رفتارهای خطرپذیر شود. بالدوین وِی، عصب‌شناس از دانشگاه ایالتی اوهایو، هنگام انتشار این یافته‌ها توضیح داد: «به نظر می‌رسد استامینوفن سبب می‌شود افراد در مواجهه با فعالیت‌های مخاطره‌آمیز، احساسات منفی کمتری داشته باشند یا به بیان دیگر، احساس ترس نکنند».
به گزارش فرادید؛ «با توجه به اینکه تقریباً ۲۵ درصد از جمعیت ایالات متحده هر هفته استامینوفن مصرف می‌کنند، کاهش درک خطر و افزایش ریسک‌پذیری می‌تواند اثرات مهمی بر جامعه داشته باشد.»
این یافته‌ها به تحقیقات فزاینده‌ای اضافه می‌شود که همگی نشان می‌دهند اثرات استامینوفن فقط به کاهش درد محدود نمی‌شود و به فرآیندهای روانشناختی، کاهش قدرت پذیرش افراد نسبت به حس آزردگی، تجربه کاهش همدلی و حتی کاهش عملکردهای شناختی منجر می‌شود.
به روشی مشابه، این تحقیق نشان می‌دهد توانایی عاطفی افراد برای درک و ارزیابی خطرات ممکن است با مصرف استامینوفن تغییر کند یا مختل شود.
این اثرات ممکن است خفیف باشند و در حال حاضر فرضی در نظر گرفته شوند، اما ارزش توجه دارند، چون استامینوفن یکی از رایج‌ترین داروهای مسکن در دنیا است که در بیش از ۶۰۰ نوع مختلف داروی عمدتا بدون نسخه یافت می‌شود.
در مجموعه‌ای از آزمایش‌ها که شامل بیش از ۵۰۰ دانشجو به عنوان شرکت‌کننده میشد، وِی و تیمش سنجیدند که چگونه یک دوز ۱۰۰۰ میلی‌گرمی استامینوفن (حداکثر دوز منفرد توصیه‌شده برای بزرگسالان) که به‌طور تصادفی به شرکت‌کنندگان تخصیص داده شد، بر رفتار ریسک‌پذیر آن‌ها اثر گذاشت. نتیجه با دارونماهایی که به‌طور تصادفی به یک گروه کنترل داده شد، مقایسه شد.
در هر یک از آزمایش‌ها، شرکت‌کنندگان باید یک بادکنک بادنشده را روی صفحه کامپیوتر باد می‌کردند و هر باد کردن، برای آن‌ها پولی خیالی به ارمغان می‌آورد. دستورات این بود که تا حد امکان با باد کردن بادکنک، پول خیالی به دست آورند، اما مطمئن شوند بادکنک نترکد، که در این صورت پول‌هایشان را از دست می‌دهند.
نتایج نشان داد شرکت‌کنندگانی که استامینوفن مصرف کرده بودند، در مقایسه با گروه دارونمای محتاط‌تر و محافظه‌کارتر، در طول تمرین به‌طور قابل‌توجهی ریسک‌پذیری بیشتری از خود نشان دادند. به طور کلی، کسانی که استامینوفن مصرف کرده بودند، بادکنکهای خود را بیشتر از گروه کنترل باد کردند و البته ترکاندند.
وِی گفت: «اگر ریسک‌گریز باشید، ممکن است چند بار باد کنید و سپس تصمیم بگیرید پولتان را نقد کنید چون می‌ترسید بادکنک بترکد و پولتان را از دست بدهید. اما برای کسانی که استامینوفن مصرف می‌کنند، هر چقدر هم بادکنک بزرگ شود، آن‌ها اضطراب کمتری دارند و در مورد بزرگ شدن بادکنک و احتمال ترکیدن آن، احساسات منفی کمتری پیدا می‌کنند.»
علاوه بر شبیه‌سازی بادکنک، شرکت‌کنندگان در طول دو آزمایش، نظرسنجی‌هایی را هم پر کردند و سطح خطری را که در سناریوهای فرضی مختلف احساس می‌کردند، ارزیابی کردند، مثلاً شرط‌بندی درآمد یک روز در یک رویداد ورزشی، سقوط آزاد از روی پل بلند یا رانندگی بدون کمربند ایمنی. در یکی از بررسی‌ها، مصرف استامینوفن در مقایسه با گروه کنترل، خطر درک‌شده را کاهش داد، اگرچه در بررسی مشابه دیگر، همان اثر مشاهده نشد.
در حالی که آزمایشاتی مانند این لزوماً نشان‌دهنده تأثیر استامینوفن بر افراد در سناریوهای واقعی نیستند، اما بر اساس میانگین نتایج آزمایش‌های مختلف، تیم به این نتیجه رسید که رابطه معناداری میان مصرف استامینوفن و انتخاب خطر بیشتر وجود دارد، حتی اگر اثر مشاهده‌شده اندک به نظر برسد!
محققان دریافتند اثرات آشکار دارو بر رفتار ریسک‌پذیر را می‌توان از طریق انواع دیگر فرآیندهای روانی، از قبیل کاهش اضطراب، تفسیر کرد: «ممکن است با افزایش اندازه بادکنک، افرادی که دارونما مصرف می‌کنند، نسبت به انفجار احتمالی احساس اضطراب بیشتری پیدا کنند. وقتی اضطراب بیش از حد شود، آزمایش متوقف می‌شود. استامینوفن ممکن است این اضطراب را کاهش دهد، اما منجر به ریسک‌پذیری بیشتر می‌شود.»
بررسی چنین توضیحات جایگزین روانشناختی برای این پدیده و همچنین بررسی مکانیسم‌های بیولوژیکی مسئول اثرات استامینوفن بر انتخاب افراد در موقعیت‌هایی مانند این، باید در تحقیقات آینده بررسی شود. با وجود تأثیر بالقوه اثر استامینوفن بر درک خطر افراد، این دارو همچنان یکی از مهم‌ترین و پرمصرف‌ترین داروهای جهان است که توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک داروی ضروری در نظر گرفته می‌شود.
وِی گفت: «ما برای درک اثرات استامینوفن و سایر داروهای بدون نسخه روی انتخاب‌ها و خطراتی که می‌پذیریم به تحقیقات بیشتری نیاز داریم.»
مترجم: زهرا ذوالقدر
