مزایا و معایب غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی

در دنیای امروز احتمال این که در رژیم غذایی خود از مواد غذایی اصلاح شده ژنتیکی استفاده کنید زیاد است. غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی از سویا، ذرت، و دیگر محصولاتی تهیه می‌شوند که از دانه‌هایی با DNA مهندسی شده از نظر ژنتیکی پرورش یافته اند.

بنابر گزارش وزارت کشاورزی آمریکا، دانه‌های اصلاح شده ژنتیکی برای کاشت بیش از ۹۰ درصد ذرت، سویا، و پنبه در این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند. به غیر از مواردی که شما آگاهانه از آن‌ها پرهیز می‌کنید، غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی احتمالا مسیر خود را به بسیاری از میان وعده‌ها و وعده‌های غذایی شما باز می‌کنند.

برخی افراد بر این باورند که غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی بی خطر، سالم و پایدار هستند، در شرایطی که برخی دیگر نظری مخالف دارند.

مزایای غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی
دانشمندان مهندسی دانه‌ها از نظر ژنتیکی را به دلایل بسیاری انجام می‌دهند. به عنوان مثال، آن‌ها گاهی اوقات تغییراتی که برای موارد زیر طراحی شده اند را ایجاد می‌کنند:

افزایش مقاومت گیاه در برابر حشرات

افزایش تحمل گیاه در برابر علف کش‌ها

افزایش مقاومت گیاه در برابر گرما، سرما، یا خشکسالی

افزایش بازده محصول
همچنین، آن‌ها دانه‌ها را مهندسی می‌کنند تا غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی از رنگ‌هایی جذاب‌تر برخوردار باشند، طول عمر آن‌ها در قفسه فروشگاه‌ها افزایش یابد، یا محصول بدون دانه باشد. بر همین اساس است که می‌توانیم محصولاتی مانند هندوانه‌ها و انگور‌های بی دانه را خریداری کنیم. برخی غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی به گونه‌ای مهندسی شده اند تا از سطوح بالاتر برخی مواد مغذی، مانند پروتئین، کلسیم، یا فولات برخوردار باشند.

طرفداران غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی معتقدند که مهندسی ژنتیک می‌تواند به ما در یافتن روش‌هایی پایدار برای تغذیه مردم، به طور ویژه، در کشور‌هایی که با کمبود دسترسی به غذا‌های سرشار از مواد مغذی مواجه هستند، کمک کنند. توانایی برخی محصولات اصلاح شده ژنتیکی این امکان را فراهم می‌کند تا در محیط‌های نه چندان مساعد نیز پرورش یابند. طول عمر بیشتر برخی از غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی نیز امکان ارسال آن‌ها به مناطق دور افتاده را فراهم می‌کند.

معایب
از سوی دیگر، برخی افراد اعتقاد چندانی به بی خطر و سالم بودن غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی ندارند. مهندسی ژنتیک حوزه نسبتا جدید محسوب می‌شود. در نتیجه، پژوهش‌ها در زمینه آثار سلامت بلند مدت غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی مخدود هستند.

غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی الزامات ایمنی مشابه با غذا‌هایی که از دانه‌های اصلاح نشده ژنتیکی پرورش می‌یابند را رعایت کنند. اما منتقدان به این نکته اشاره دارند که جای نگرانی بیشتری در این زمینه وجود دارد. برخی افراد نگران هستند که غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی ممکن است با آلرژی ها، مقاومت به آنتی بیوتیک، یا سرطان پیوند خورده باشند.

آلرژی‌ها
آلرژی‌های غذایی به مشکلی در حال رشد تبدیل شده اند. برخی افراد معتقدند که این روند با افزایش استفاده از غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی مرتبط است. اما به طور کلی شواهدی مبنی بر این که غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی بیشتر از غذا‌های اصلاح نشده ژنتیکی محرک واکنش‌های آلرژیک هستند، وجود ندارند.

نگرانی‌هایی نیز درباره انتقال پروتئین‌های خاص از یک گیاه به گیاه دیگر در مهندسی ژنتیک وجود دارند. پروتئین‌هایی که در تعداد نسبتا کمی از غذا‌ها یافت می‌شوند موجب بیشترین واکنش‌های آلرژیک هستند. مغز‌های خوراکی درختی یکی از شایع‌ترین محرک‌ها هستند.

در اواسط دهه ۹۰ میلادی، پژوهشگران نژادی از سویای اصلاح شده ژنتیکی که به گونه‌ای مهندسی شده بود تا حاوی پروتئینی از آجیل برزیلی باشد را آزمایش کردند. بنابر نتایج این پژوهش که در نشریه New England Journal of Medicine منتشر شد، سویا موجب واکنش‌های آلرژیک در افرادی شده بود که به آجیل برزیلی آلرژی داشتند. این نوع از سویا هرگز وارد بازار نشد و به دست مصرف کنندگان نرسید.

سازمان خواروبار و کشاورزی جهانی (FAO) و سازمان بهداشت جهانی (WHO) از آن زمان پروتکل‌هایی را برای غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی تصویب کرده و در همین راستا، غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی باید از نظر ایجاد واکنش‌های آلرژیک مورد آزمایش قرار بگیرند. بنابر گزارش کلینیک مایو، هیچ کدام از غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی فعلی موجود در بازار دارای اثرات آلرژی‌زا نبوده اند.

مقاومت به آنتی بیوتیک
باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک می‌توانند آنتی بیوتیک‌ها را بی اثر سازند و از این رو کشتن آن‌ها دشوار می‌شود. بنابر گزارش مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) آمریکا، میکروب‌های مقاوم به آنتی بیوتیک هر ساله میلیون‌ها نفر را بیمار می‌سازند.

دانشمندان اغلب با استفاده از ژن‌های مقاوم به آنتی بیوتیک در فرآیند مهندسی ژنتیک به اصلاح دانه‌ها اقدام می‌کنند. برخی افراد فکر می‌کنند که پیوندی بین این غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی و افزایش نرخ باکتری‌های مقاوم به آنتی بیوتیک وجود دارد. مطالعه‌ای تاکنون این ادعا را ثابت نکرده است، اما همچنان به پژوهش‌های بیشتر در این زمینه نیاز است.

سرطان
در سال ۲۰۱۳، نشریه Food and Chemical Toxicology مقاله‌ای را منتشر کرد که گونه‌ای از ذرت اصلاح شده ژنتیکی با برند Roundup را به سرطان و مرگ زودرس در موش‌ها پیوند داده بود. به واسطه نگرانی‌های ایجاده شده درباره این مقاله، سردبیر نشریه داده‌های پژوهشگران و روند بررسی را بازبینی کرد. آن‌ها دریافتند که پژوهشگران از تعداد بسیار کمی موش و نژادی که مستعد ابتلا به سرطان بوده است، استفاده کرده و نتایج نیز قطعی نبوده اند.

این مقاله در نشریه Environmental Sciences Europe بازنشر شد و بحث درباره یافته‌های آن همچنان ادامه دارد. به گفته انجمن سرطان آمریکا، پژوهش‌های بیشتری برای ارزیابی اثرات سلامت بالقوه غذا‌های اصلاح شده ژنتیکی در بلند مدت باید صورت بگیرند.