آینده چه شکلی خواهد بود؟

پیدایش و توسعه سریع اقتصاد اشتراکی، صنعت توریسم و اقامتگاه‌ها را متحول کرده است. البته آواتار این تغییر ظهور شرکت Airbnb بود که از یک استارت‌آپ کوچک اشتراک جای خواب، به بازیگری جهانی تبدیل شده است. اما تغییری که از آن صحبت می‌کنیم، خیلی گسترده‌تر از این است.

تعدادی از این بازیگران بزرگ حالا بیش از یک میلیون مورد برای اقامت پیشنهاد می‌دهند و سرمایه‌گذاری‌ها به سمت این کسب‌وکار‌ها سرازیر شده است. صنعت هتلداری هم در واکنش به این اتفاق نوآوری و سازگارپذیری را آغاز کرده است. د‌ه‌ها و شاید صد‌ها شرکت فرعی در این حوزه پیدا می‌شوند (و گاهی دوباره از بین می‌روند) تا به مهمانان و میزبانان، خدمات تازه و روش‌های تازه سفر کردن را پیشنهاد دهند.

این پیشرفت‌ها باعث می‌شوند فرصت‌ها (مدل‌های کسب‌وکار جدید، شرکت‌های جدید و مشاغل جدید)، دشواری‌ها و چالش‌هایی ایجاد شود.

سرعت گرفتن تغییر مفهوم مالکیت در آینده
برخی افراد از این پیشرفت‌ها استقبال می‌کنند و برخی دیگر تمام تلاش خود را به‌کار می‌بندند تا آن‌ها را نادیده بگیرند. اما همان‌طور که فرانس یئو، متخصص کارآفرینی در دانشگاه سنگاپور عنوان می‌کند، «این یک موج بزرگ است، یک سونامی است که اتفاق افتاده و باید آن را شناخت و مدیریت کرد. جنگیدن با این موج، کاری بیهوده است.»

با ادامه پیدا کردن این تغییرات و حتی سرعت گرفتن آن، سوالی که خیلی از افراد می‌پرسند این است که «آینده چه شکلی خواهد بود؟»

دیدگاه تحلیلگران گروه بوستون این است که این بخش با سرعتی بالا همچنان رشد خواهد کرد. داغ‌ترین حوزه‌های رشد هم آسیا، کسب‌وکار سفر و توریست‌های نسل هزاره خواهند بود. مدل‌های کسب‌وکار تغییر خواهند کرد و هتل‌ها و اقامتگاه‌های موقت از یکدیگر الگو خواهند گرفت.

صنایع وابسته هم توسعه خواهند یافت تا این اکوسیستم را تکمیل کنند و در نتیجه اشتغال در این زمینه هم با تحولاتی روبه‌رو خواهد شد. دولت‌هایی که نگاه رو به جلو دارند و با این پیشرفت‌ها همگام می‌شوند و مزیت‌های قابل‌توجهی برای اقتصاد‌ها و جوامع خود به‌دست خواهند آورد.

سرعت گرفتن رشد
همان‌طور که گفته شد، اقتصاد اشتراکی، از جمله اقامتگاه‌های موقت به سرعت در حال رشدند. در حال‌حاضر، سایت بوکینگ (Booking.com) بیش از ۶/ ۵ میلیون مورد برای اقامت در ۲۲۷ کشور دنیا دارد و به‌طور میانگین شبی ۵/ ۱ میلیون اتاق از طریق این شرکت رزرو می‌شود.

شرکت Airbnb هم بیش از ۵ میلیون مورد در ۱۹۱ کشور مختلف دارد و در مجموع، اقامت ۴۰۰ میلیون میهمان را پوشش می‌دهد. شرکت‌های دیگری مثل آگودا (Agoda) و توجیا (Tujia) هم هستند که برای حدود یک میلیون مسافر محل اقامت فراهم می‌کنند.

کارشناسان صنعت توریسم در سال ۲۰۱۷ پیش‌بینی کرده بودند که درآمد جهانی حاصل از میزبانی محلی تا پایان ۲۰۱۸ به ۱۶۹ میلیارد دلار می‌رسد. این رشد همچنان ادامه خواهد داشت، چون نظرسنجی‌ها نشان داده ۸۲ درصد کاربران فعلی، در آینده هم از این خانه‌های اجاره‌ای محلی استفاده خواهند کرد.

با توجه به این سرعت، عجیب نیست که سرمایه‌گذاران هم به این بخش هجوم آورند. تنها در سال ۲۰۱۷، دو شرکت چینی توجیا و شیائوزو با هم بیش از ۵۰۰ میلیون دلار سرمایه جدید از این سرمایه‌گذاران جذب کردند.

آسیا به قطب اقتصاد اشتراکی تبدیل شده است. شرکت تحقیقاتی و جمع‌آوری داده نیلسون، به این نتیجه رسیده که ساکنان آسیا-اقیانوسیه در دنیا بیشترین تمایل را به مشارکت در اقتصاد اشتراکی دارند؛ به‌طوری که ۸۱ درصد آن‌ها ترجیح می‌دهند دارایی‌های دیگران را اجاره کنند یا با آن‌ها شریک شوند و ۷۸ درصد هم تمایل دارند دارایی‌های خود را اجاره بدهند یا به اشتراک بگذارند. از میان ۱۰ کشور برتر دنیا در اقتصاد اشتراکی، چهار کشور متعلق به آسیا هستند: چین، فیلیپین، تایلند و هند. از آنجا که چین ۱۳۵ میلیون مسافر به کشور‌های دنیا می‌فرستد، می‌تواند تاثیر زیادی در روند‌های جهانی داشته باشد.

مسافرت‌های کاری و جوانان نسل هزاره
«انجمن جهانی مسافرت‌های کاری» اعلام کرده در سال ۲۰۱۶ افرادی که سفر‌های کاری داشته‌اند، ۳/ ۱ تریلیون دلار خرج کرده‌اند که این رقم رشد سالانه ۶ تا ۷ درصدی را نشان می‌دهد. خانه‌های اشتراکی برای مسافران کاری هنوز بسیار نوپا است، اما این بخش هم به سرعت در حال رشد است.

هم بوکینگ و هم Airbnb اکنون گزینه‌هایی برای سفر‌های کاری ارائه می‌دهند (اقامتگاه‌هایی که ویژگی‌هایی مثل وای‌فای و یا سیاست‌های لغو رزرو منعطف‌تری دارند). البته تعداد افرادی که این روز‌ها مسافرت‌های کاری و تفریحی را با هم ترکیب می‌کنند در حال افزایش است؛ اقدامی که می‌تواند برای صنعت خانه‌های اشتراکی و موقتی بسیار مفید باشد.

این‌گونه فعالیت‌ها به‌ویژه در میان جوانان نسل هزاره بیشتر دیده می‌شود. از هر ۱۰ جوانی که به سفر کاری می‌روند، هفت نفر ترجیح می‌دهند در خانه‌های محلی اقامت داشته باشند تا تجربه‌ای جدید را امتحان کنند. جوانان نسل هزاره در حال حاضر ۲/ ۱ میلیارد نفر از جمعیت زمین را تشکیل داده‌اند که بیش از نیمی از آن‌ها در آسیا هستند. انجام کار‌های متفاوت، از ویژگی‌های این نسل است.

در واقع، نظرسنجی شرکت مسافرتی Hipmunk نشان داده ۴۴ درصد جوانان نسل هزاره، خانه‌های اشتراکی محلی را به هتل ترجیح می‌دهند. نظرسنجی شرکت اکسپدیا هم نشان داده که ۶۲ درصد جوانان نسل هزاره دوست دارند سفر‌های کاری خود را ادامه دهند تا یک زندگی محلی را هم تجربه کنند.

افراد این نسل از جنبه‌های دیگر هم در سفر کردن متفاوت هستند. گروه مشاوره بوستون اعلام کرده نسل هزاره در مقایسه با مصرف‌کنندگان مسن‌تر، دوره‌های زمانی طولانی‌تری برای سفر برنامه‌ریزی می‌کنند. آن‌ها معمولا در سایت‌های مرجع و آژانس‌های مسافرتی آنلاین جست‌وجو می‌کنند و به توصیه‌ها و کامنت‌هایی که مردم در این سایت‌ها ثبت کرده‌اند، توجه زیادی نشان می‌دهند.

برای شرکت‌هایی که می‌خواهند بازار نسل هزاره را تسخیر کنند، نوآوری کلید ماجرا است. این بازار کوچک نیست. چین به تنهایی ۴۰۰ میلیون نفر از نسل هزاره را در خود جای داده و در گزارشی که نشریه فوربس در سال ۲۰۱۸ منتشر کرده، اشاره شده بود ارزش جهانی بازار مسافرت این نسل بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار است.

مدل‌های کسب‌وکار در حال ظهور
ماهیت مدل‌های کسب‌وکار، تغییر کردن است. اقامتگاه‌های اشتراکی اتفاق جدیدی نیستند، اما این بخش در دو دهه گذشته به دو دلیل اصلی، بسیار سریع رشد کرده است. یک دلیل آن رشد و تغییر تقاضا است که به خاطر قیمت بالای هتل‌ها در بازار‌های شهری اتفاق افتاده است. به جز آن، در سفر‌های خانوادگی نیاز‌هایی مثل ماشین لباسشویی و آشپزخانه احساس می‌شود که هتل‌ها آن را ارائه نمی‌کنند. دلیل دیگر هم تکنولوژی و ظهور خدمات مسافرتی آنلاین است.

جالب است که با رشد این بازار، اقامتگاه‌های موقت و هتل‌ها، پیشنهاد‌ها و خدمات خود را به هم نزدیک‌تر و شبیه‌تر می‌کنند. با توسعه خدمات اجاره موقت، تقاضای مشتری باعث می‌شود اقامتگاه‌ها خدمات خود را با استانداردسازی بیشتر، پذیرش راحت‌تر و اجاره کامل یک واحد (بر خلاف روشی که فقط اتاق خواب یک خانه اجاره می‌شود) مشابه هتل‌ها کنند. در مقابل، هتل‌ها هم تمرکز خود بر خدمات محلی را بیشتر می‌کنند.

مارک هوپلامازیان، مدیر عامل گروه هتل‌های هایت، خدماتی را که Airbnb ارائه می‌دهد، برای قوی‌ترسازی برند هایت استفاده می‌کند. او می‌گوید: «Airbnb نشان داده مردم واقعا برای تجربیات انسانی میان‌فردی اهمیت قائل هستند.» هوپلامازیان معتقد است Airbnb هم مسافرت را توسعه داده و هم الهام‌بخش شیوه انجام کسب‌وکار در این صنعت بوده است. هیلتون هم هتل‌هایی با خدمات محلی را توسعه داده است.

یوتل (YOTEL) سنگاپور پذیرش به‌صورت سلف سرویس انجام می‌دهد. برخی هتل‌های بزرگ هم به مسافران امکان می‌دهند فضا‌های کوچک و مقرون به صرفه که امکان ارتباط با محلی‌ها را راحت می‌کند، اجاره کنند. در واقع، رقابت باعث نوآوری شده و هر طرف از دیگری چیز‌هایی یاد می‌گیرد.

البته اقامتگاه‌های محلی هیچ‌وقت نمی‌توانند با هتل‌های پنج ستاره در هر منطقه رقابت کنند، اما اکوسیستمی از خدمات جانبی در حال ظهور است که مدل هتلداری را تقلید می‌کند و در برخی موارد آن را توسعه می‌دهد. برخی از این خدمات جذاب و جدید که استارت‌آپ‌ها ارائه می‌کنند عبارتند از: سرویس نگهداری از چمدان و بار (LuggageHero)، خدمات خشکشویی و اتوشویی (Cleanly)، ماساژ و اسپا (Zeel)، خدمات زیبایی و بهداشت (Glamsquad) و نگهداری از کودک (Helper). با اینکه این خدمات ممکن است با ذهنیت عرضه محل اقامت و خدمات سفر طراحی شده باشند، اما برای هتل‌ها هم کاربرد دارند.

در برخی موارد، هتل‌ها می‌توانند خدماتی را که خودشان ارائه نمی‌دهند با استفاده از این سرویس‌ها برون‌سپاری کنند. مدل هتلداری همچنان بخش‌بندی می‌شود و شکل آن تغییر پیدا می‌کند. مفهوم فضای اشتراکی در دیگر بخش‌های زندگی هم تغییر ایجاد می‌کند. مثلا کره‌ای‌ها از اواسط دهه ۸۰ میلادی «آفیس-تل» (officetels) داشته‌اند؛ ساختمان‌هایی شهری که هم ویژگی‌های دفتر کار دارند و هم هتل. اما این مفهوم به واسطه رشد استثنایی شرکت WeWork به سرعت در حال توسعه یافتن است.

این شرکت در سال ۲۰۱۰ تاسیس شد تا فضای کاری منعطف و متناسب با ویژگی‌های جوانان نسل هزاره ارائه دهد؛ مثلا محیط کار اجتماعی و کافی‌شاپ. محصول جدید این شرکت WeLive نام دارد و ساختمان‌هایی را پیشنهاد می‌دهد که ساکنان آن می‌توانند در طرح‌های درست کردن وعده‌های غذایی به‌صورت اشتراکی، کلاس‌های ورزشی و سرویس‌های تمیزکاری ماهانه مشارکت کنند.

در سال‌های آینده، مردم به جای خرید یا اجاره کردن یک محل اقامت یا دفتر کار که ممکن است همیشه به آن نیاز نداشته باشند، به عضویت شرکت‌هایی درخواهند آمد که تضمین کنند فضای موقتی را در هر زمان و هر جای دنیا برای آن‌ها تامین کنند. زندگی اشتراکی فراتر از آنچه امروز می‌بینیم گسترش خواهد یافت و مفهوم مالکیت به شکلی که الان هست، کم کم رنگ می‌بازد و مفهوم «همه چیز به‌عنوان خدمات» جای آن را خواهد گرفت. در نتیجه بازار املاک از ساختار سفت و سخت فعلی خود دور شده و منعطف‌تر خواهد شد.

همان‌طور که اشاره شد، این تحولات بدون اختلال رخ نمی‌دهند. طرف دیگر اقتصاد اشتراکی «اقتصادی گیگی» است که در آن مشاغل موقت و دوره‌ای، جایگزین مشاغل دائمی و تمام وقت می‌شود. این‌گونه مشاغل برای افراد در مراحل مشخصی از زندگی حرفه‌ای‌شان مزیت‌های قابل‌توجهی دارند، اما برای برخی افراد هم مشکلات جدی ایجاد می‌کنند؛ مثل مشکلاتی که تاکسی‌های اینترنتی برای آژانس‌ها ایجاد کردند. همچنین در اقتصاد گیگی، بیمه‌های سلامت و بازنشستگی تعریف مشخصی ندارند.

به‌طور مشابه، قوانینی که برای هتل‌ها، دفاتر کاری و آپارتمان‌ها تعریف شده هم برای اقامتگاه‌های موقت استفاده نمی‌شود. نمی‌توان انتظار داشت یک فرد بازنشسته که یکی از اتاق خواب‌های خود را به مسافر اجاره می‌دهد، ملزومات اداری و رسمی یک هتل با ۵۰۰ اتاق را رعایت کند. به هر حال، طرح‌های قانونی و اعطای مجوز باید با واقعیت جدید تطبیق داده شوند و انعطاف‌پذیر باشند.

جهانی‌سازی باعث شده تغییراتی که در اقتصاد اشتراکی ایجاد می‌شود، جدید، پیچیده و اغلب غیرقابل پیش‌بینی باشد. در این میدان، هم برنده داریم و هم بازنده و بنابراین، کسب‌وکار‌ها باید خود را تطبیق دهند. برخی از این تغییرات در مواقعی ناخوشایند هستند.

اما تغییراتی که در الگو‌های مسافرت و تعریف ما از فضا ایجاد شده، کاملا واقعی هستند. به‌طور کلی، همان‌طور که «شورای مسافرت جهانی و توریسم» توصیف کرده، صنعت توریسم حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) و مشاغل جهان را تشکیل می‌دهد و بخش اقامتگاه‌های موقت، سهم به سرعت در حال رشدی در این بازار دارد. این بخش، حوزه اقتصادی گسترده‌ای است و تغییراتی که به واسطه آن ایجاد شده، قدرت زیادی دارد. افراد، شرکت‌ها و دولت‌هایی که با این تغییرات همگام شوند، بیشترین منفعت را به دست خواهند آورد و به توسعه اقتصادی خواهند رسید.

منبع: دنیای اقتصاد