به کودکان اینترنت با "نظارت" بدهید

کودکان را نمی‌توان و نباید از دنیای رنگارنگ اینترنت دور نگه داشت

هفته گذشته در بسیاری از کشورها، روز جهانی "اینترنت امن‌تر" برگزار شد، با هدف امن کردن محیط اینترنت برای کودکان و نوجوانان. این مناسبت چند سالی است که با حمایت سازمان ملل متحد برگزار می‌شود.

سازمان ملل می‌گوید ۸۰۰ میلیون کودک و نوجوان در سراسر جهان، از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند. بر اساس همین آمار، روزانه ۱۷۵ هزار کودک در جهان، برای اولین بار وارد دنیای اینترنت، یا به اصطلاح "آنلاین" می‌شوند.

روز "اینترنت امن‌تر" فرصتی برای اطلاع‌رسانی و آموزش درباره نحوه استفاده کودکان اینترنت و باید‌ها و نباید‌هایی است که والدین باید در هنگام استفاده کودکان‌شان از اینترنت درنظر داشته باشند.

افزون بر این، در بریتانیا، سالی یک یا دو بار والدین را به مدرسه دعوت می‌کنند تا در جریان درس‌های مربوط به امنیت در اینترنت (e-Safety)، کودکان دانش‌آموزشان را همراهی کنند و چیز‌هایی بیاموزند و تجربه‌های خود را با دانش‌آموزان دیگر در میان بگذارند.

آنچه در این نوشتار گردآوری شده، مجموعه‌ای از این توصیه‌ها به والدین درباره استفاده کودکان از اینترنت است.

آموزنده و امن
اینترنت جهان رنگارنگی پیش روی کودکان می‌گشاید، ولی در عین حال گوشه‌های تاریک و گاه خطرناکی دارد. آگاه کردن کودکان از این تاریکی‌ها و خطرها، وظیفه بزرگترهاست. کودکان را نمی‌توان و نباید از اینترنت دور نگه داشت، اما می‌توان شرایطی فراهم کرد که اینترنت برای آن‌ها مفید، آموزنده و درعین حال امن باشد.

به والدین توصیه می‌‎شود درباره اینترنت و شبکه‌های اجتماعی با کودکان و نوجوانان‌شان حرف بزنند؛ به آن‌ها یاد بدهند و از آن‌ها بیاموزند. وقتی با کودک‌تان راحت درباره اینترنت و کاربرد‌هایی که دارد، صحبت کنید، او دلیل کمتری دارد که چیزی را از شما پنهان کند.

اگر کودک یا نوجوانی دارید که از اینترنت استفاده می‌کند، چه با موبایل چه با تبلت و کامپیوتر، همیشه فعالیت‌های آنان در اینترنت را زیر نظر داشته باشید.

کنترل و نظارت باید به گونه‌ای باشد که کودک و نوجوان، با خیال راحت و بدون ترس از تنبیه یا مجازات، فعالیت‌هایش در اینترنت و موبایل را با بزرگتر‌ها درمیان بگذارد.

به بیان ساده‌تر، به جای اینکه موبایل را از کودک‌تان بگیرید یا رمز کامپیوتر را از او مخفی کنید، به او یاد بدهید چگونه از اینترنت استفاده کند و مواظب چه مواردی باشد.

اگر یک فرد زیر ۱۸ سال در خانه شما از اینترنت استفاده می‌کند، این موارد را به یاد داشته باشید:

می‌توانید کنار کودک‌تان بنشینید و به او اجازه دهید در حضور شما ویدئو‌های مناسب سن و سالش را در اینترنت تماشا کند

همانگونه که فیلم‌ها و کتاب‌ها، باید رده‎بندی سنی داشته باشند، اپلیکیشن‌های موبایل، شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های اینترنتی هم از این قاعده مستثی نیستند. الزاماً هر فیلم یا کتابی برای همه گروه‌های سنی مناسب نیست، به همین ترتیب، اپلیکیشن یا وب‌سایتی که بزرگتر‌ها استفاده می‌کنند، ممکن است برای کودکان و نوجوانان امن و مناسب نباشد.

بسیاری از شبکه‌های اجتماعی، از فیسبوک و اینستاگرم گرفته تا اسنپ‌چت، میوزیکلی و تیک‌تاک، ۱۳ سالگی را حداقل سنی کاربران تعیین کرده‌اند. کودکان زیر این سن اجازه ندارند در این شبکه‌ها حساب باز کنند و اگر می‌خواهند از این اپلیکیشن‌ها استفاده کنند، باید زیر نظر مستقیم یکی از والدین یا خواهر و برادر‌های بزرگترشان باشد.

مثلاً می‌توانید کنار فرزند یا خواهر و برادر خردسال‌تان بنشینید و به او اجازه دهید در حضور شما ویدئو‌های مناسب سن و سالش را در یوتیوب یا تیک‌تاک تماشا یا بازی کامپیوتری کند.

کودک باید بیاموزد که محدوده سنی خود را بشناسد و از ورود به سایت‌ها و استفاده از اپلیکیشن‌ها یا بازی‌های کامپیوتری که مناسب سن و سالش نیست، خودداری کند.

مراجعه به وب‌سایت‌هایی که محتوای جنسی دارند، ممکن است در برخی کشور‌ها برای همگان ممنوع باشد، اما در بسیاری از کشورها، اخلاق آنلاین یک مسئله شخصی است و از معدود محدویت‌های موجود برای ورود به این‌گونه وب‎سایت‎ها، گذار از سن کودکی، یعنی پایان ۱۸ سالگی است.

اجازه گرفتن
استفاده کودکان و نوجوانان از اپلیکیشن‌ها و وبسایت‌ها یا بازی‌های کامپیوتری، باید با اجازه والدین باشد. کودک اگر بداند هر وقت از شما موبایل یا کامپیوتر می‌خواهد، شما مخالفت می‌کنید، ممکن است دیگر از شما اجازه نگیرد؛ پس بهتر است به جای حذف اینترنت و موبایل از زندگی کودک، استفاده درست را به او یاد بدهید و فعالیت‌هایش در اینترنت را مدیریت کنید.

به کودک‌تان توضیح دهید که همه چیز بر روی اینترنت، الزاماً موجه و مجاز نیست

به کودک یاد بدهید که در موبایل و اینترنت، با غریبه‌ها تماس نگیرد؛ یعنی فقط با کسانی چت کند که آن‌ها را شخصاً می‌‎شناسید؛ ترجیحاً در رده سنی خودش. در نظر داشته باشید که گیم‌ها یا بازی‌های کامپیوتری هم گاهی امکان چت کردن دارند و کودک ممکن است در این چت‌ها، امنیت خودش را به خطر بیندازد.

مواجه شدن با محتوای نامناسب
اگر متوجه شدید که کودک‌تان به ویدئو یا تصویر نامناسبی در اینترنت برخورد کرده، به جای توبیخ، برایش توضیح دهید که همه چیز در اینترنت، الزاماً موجه و مجاز نیست.

کودک باید اطمینان یابد که مواجه شدن با یک تصویر نامناسب در اینترنت، تقصیر خود او نیست؛ او اگر از واکنش شما نترسد، مشاهده و تجربه‌اش را به شما خواهد گفت، اما اگر نگران باشد که به خاطر دیدن یک صحنه نامناسب در اینترنت، ممکن است شما او را دعوا کنید یا از اینترنت دورش کنید، سعی می‌کند تجربه‌اش را از شما پنهان کند.

اگر کودک بداند که صداقت به سودش تمام می‌شود، مطمئن باشید با شما روراست خواهد بود.

در بعضی از کشورها، خانواده‌ها این گزینه را دارند که بتوانند با شرکت تامین‎کننده اینترنت خانه تماس بگیرند و بخواهند تنظیمات را طوری تغییر دهد که در ساعاتی که فرزندشان بیدار است (مثلا از ۶ صبح تا ۱۰ شب)، سایت‌های نامناسب برای کودکان، در خانه آن‌ها در دسترس نباشد.

روزانه ۱۷۵ هزار کودک برای اولین بار وارد دنیای اینترنت می‌شوند

برای استفاده کودک و نوجوان‌تان از اینترنت، محدودیت زمانی تعیین کنید؛ مثلاً اجازه داشته باشد بعد از آمدن از مدرسه و پیش از آماده شدن برای خواب، ۱۵ دقیقه یا نیم ساعت از اینترنت استفاده کند. شما ممکن است اجازه دهید این زمان، در روز‌های تعطیل کمی بیشتر باشد.

سعی نکنید کودک را با اینترنت آرام و مشغول نگه دارید. این کار که شما برای خلاص شدن از شیطنت‌های کودک، موبایل‌تان را در اختیارش قرار دهید یا بگذارید پشت کامپیوتر بنشیند و خودتان به کارهایتان برسید، دست‌کم دو اشکال عمده دارد؛ اول اینکه کودک وقتی در اینترنت مشغول باشد، علاقه چندانی به فعالیت‌های دیگر نخواهد داشت و تمام حواسش را به اینترنت می‌دهد.

به این ترتیب، اینترنت جای فعالیت‌های فکری و بدنی دیگر، مانند کتاب خواندن یا جست و خیز را می‌‎گیرد که لازمه دوران کودکی است. دیگر اینکه وقتی شما مشغول کارید و کودک‌تان در اینترنت است، نمی‌توانید بر فعالیت‌هایش نظارت کنید و او ممکن است به خطر بیفتد یا چیز‌هایی ببیند که مناسب سن و سالش نیست.

نگویید هرگز، بگویید حالا نه

مهمترین مورد در زمینه فعالیت کودکان و نوجوانان در اینترنت، امنیت خود آن‌ها و خانواده‌شان است

اگر کسی به شما بگوید هرگز حق ندارید قهوه بنوشید، قهوه خود به خود جایگاه خاصی در ذهن شما پیدا می‌کند و بیش از پیش به آن علاقه‌‎مند می‎شوید. اما اگر بگویند پیش از خواب حق ندارید قهوه بنوشید و علتش را به شما توضیح دهند، راحت‌تر با این محدودیت کنار می‌آیید و می‌دانید که با صبر کردن، به قهوه خواهید رسید.

با کودک هم باید همین‌طور برخورد کرد؛ به جای اینکه بگویید هرگز حق نداری وارد فلان سایت شوی یا از فلان اپلیکیشن استفاده کنی، به او بگویید حالا وقتش نیست، وقتی بزرگتر شدی می‌توانی مثل من از این سایت‌ها استفاده کنی. با همین روش، می‌توان مدت زمانی را که کودکان در اینترنت سپری می‌کنند، مدیریت کرد.

و، اما امنیت

مهمترین مسئله در زمینه فعالیت کودکان و نوجوانان در اینترنت، امنیت خود و خانواده‌شان است. به کودکتان درباره حفظ حریم شخصی آموزش بدهید. هیچ‌کس در اینترنت قابل اعتماد نیست مگر اینکه او را کاملاً بشناسید.

بهتر است کودک یا نوجوان خانواده شما، کمترین اطلاعات ممکن را از خودش در اینترنت قرار دهد؛ مثلاً اگر در سنی هست که می‌تواند از شبکه‌های اجتماعی استفاده کند، می‌تواند برای خودش حساب (اکانت) باز کند،، اما لازم نیست تاریخ دقیق تولد، آدرس محل زندگی و شماره موبایلش را وارد کند.

رعایت این موارد برای امنیت کودکان در اینترنت ضروری است:
- گذرواژه (پس‌وُرد) حساب کاربری، ایمیل، نشانی خانه و مدرسه و دیگر اطلاعات شخصی و خانوادگی را در اینترنت نگذارد و به کسی ندهد.

- با غریبه‌ها چت نکند و تماس برقرار نکند.

- بدون اجازه و نظارت یک عضو بزرگتر خانواده، از چت‌روم‌های آنلاین استفاده نکند.

- با کسانی که در شبکه‌های اجتماعی یا چت آشنا می‌شود، قرار ملاقات نگذارد.
- اگر فکر می‌کند در سایت یا صفحه‌ای در شبکه‌های اجتماعی، دارد اتفاقی می‌افتد که بزرگتر‌ها ممکن است از دیدن آن ناراحت شوند، بلافاصله آن صفحه را ترک کند.

- هرکس در اینترنت از او چیزی خواست، از اسم و آدرس تا سن و تاریخ تولد یا عکس، بالافاصله به والدین یا بزرگتر‌ها خبر دهد.

- بدون اجازه والدین یا بزرگترها، هیچ عکسی از خودش یا دیگر افراد خانواده در اینترنت قرار ندهد.
- هیچ نرم‌افزار، اپلیکیشن یا بازی کامپیوتری را بدون اطلاع بزرگتر‌ها دانلود نکند.