ساختمانی شبیه «سفینۀ فضایی» که برای اثبات نظریۀ اینشتین ساخته شد

فرادید| یک رصدخانه‌ی خورشیدی که برای اثبات نظریه نسبیت آلبرت اینشتین ساخته شده بود، پس از یک پروژه‌ی نوسازی جهت حفظ آن برای نسل‌های آینده، نزدیک پایتخت آلمان بازگشایی شد. 

به گزارش فرادید، اینشتینتورم (برج اینشتین) در تپه تلگراف در پوتسدام در ۲۵ کیلومتری جنوب غربی برلین، یک سال را زیر داربست گذراند در حالی که کار مرمت آن با استفاده از تکنیک‌های مدرن برای مهر و موم کردن هزاران شکاف و برطرف کردن رطوبت زیاد آن در حال انجام بود.

این برج ۲۰ متری که آن زمان گفته می‌شد شبیه یک سفینه فضایی است، توسط اریش مِندِلسون معمار با همکاری اِروین فینلی-فروندلیچ ستاره‌شناس بین سال‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۲۲ ساخته شد و مدت‌ها برای علاقه‌مندان به معماری و ستاره‌شناسی جذاب بوده است. 

مندلسون قصد داشت کارش نظریه نسبیت انیشتین را به نمایش گذاشته و تسهیل کند و استدلالش این بود که این برج از جذابیت جهان اینشتین الهام گرفته است. 

این سازه‌ی بی‌نظم، نخستین اثر مهم مندلسون که سبک کارکردگرای پویا پیشگام خود را در جاهای دیگر نیز به کار برده بود، نقطه عطفی در معماری اکسپرسیونیستی به حساب می‌آید. این سازه بدون داشتن یک زاویه‌ی راست و یک پلکان چوبی منحنی دارای سیستم پیچیده‌ای از آینه‌ها و عدسی‌هایی است که نور خورشید را از تلسکوپ‌های روی پشت بام به سمت طیف‌نگار و آزمایشگاه‌های رصدی زیرزمین می‌کشند. 

آلبرت انیشتین در تراس برج انیشتین که اخیراً به پایان رسیده است، سال ۱۹۲۱، قبل از اینکه محوطه بیرونی کاشته شود. 

این برج امروزه به عنوان یک رصدخانه خورشیدی فعال که توسط موسسه اخترفیزیک لایبنیتز (AIP) اداره می‌شود، هنوز پابرجاست، جایی که عمدتا برای مطالعه میدان‌های مغناطیسی خورشیدی از آن استفاده می‌شود. 

در آغاز این سازه با بتن برنامه‌ریزی شده بود. با این حال، کمبود مصالح پس از جنگ جهانی اول باعث شد که آن را با آجری با پوشش گچ تولید کردند و در نتیجه ساختمان از همان ابتدا از نظر ساختاری مشکل داشت. بعدها در جریان بمباران متفقین در جنگ جهانی دوم آسیب زیادی به این سازه وارد شد. 

در سخنرانی مراسم افتتاحیه، هاگن مِهمِل، مهندس پروژه و ناظر بازسازی‌هایی که به حدود ۱.۲ میلیون یورو هزینه و حدود ۱۰۰۰۰ ساعت کار نیاز داشت، آن را ساختاری خارق‌العاده و یک مجسمه توصیف کرد، اما از نقطه‌نظر مهندسی سازه، آن را یک شکست خواند. 

این برج در اصل با هدف اصلی تایید نظریه نسبیت عام انیشتین، قضیه پیشگامانه حرکت، نور و فضا که او سال ۱۹۱۱ منتشر کرده بود، طراحی و ساخته شد. این سازه به ویژه برای اندازه‌گیری پدیده شناخته شده در تئوری حرکت خفیف خطوط طیفی در میدان گرانشی خورشید که اکنون به عنوان «تغییر قرمز» شناخته می‌شود، مفید بود. 

الکساندر وارموث، معاون رئیس بخش فیزیک خورشیدی AIP که زیر گنبد زیر آسمان آبی ایستاده بود، خاطرنشان کرد که تلسکوپ‌هایی که او در حال استفاده از آن‌ها بود، تلسکوپ‌هایی بودند که تقریباً ۱۰۰ سال پیش نصب شده بودند. 

داخل رصدخانه، جایی که دیوارها باید به طور کامل رنگ‌آمیزی و کف‌ها اصلاح می‌شد.

وارموث گفته است: «برج اینشتین شاید دیگر در خط مقدم تحقیقات نباشد، اما سازه‌ای نیست که صرفاً سزاوار نگهداری در موزه باشد. این سازه هنوز هم برای آموزش دانش‌آموزان و همچنین توسعه و آزمایش ابزار دقیق برای تلسکوپ‌های خورشیدی بزرگتر جدید و آزمایش، استفاده می‌شود.» 

«پس از بازسازی، احتمالاً این سازه در وضعیت بهتری نسبت به زمانی که تقریباً ۱۰۰ سال پیش افتتاح شد، قرار دارد. از آنجا که من زمان زیادی را در زیرزمین آن صرف ساختن بخش‌هایی از یک ابزار در فضاپیمایی می‌کنم که در حال حاضر به دور خورشید می‌چرخد، بسیار برای من عزیز است.»

طبق گفته‌ها، انیشتین هیچ‌گاه اشتیاق زیادی به ساختمان نشان نداد. پس از اینکه مندلسون مشتاقانه او را به گشت و گذار در این سازه برد، ظاهراً ساعت‌ها منتظر واکنش اینشتین بود. اما او فقط یک کلمه را زمزمه کرد: «ارگانیک.»

مترجم: زهرا ذوالقدر