تصاویر؛ برندگان «جایزه معماری آقاخان» در سال 2025؛ از متروی ایرانی تا آپارتمان پاکستانی
هفت پروژه از کشورهای مختلف، از جمله ایران، بنگلادش، چین و فلسطین، برندگان جایزه معماری آقاخان ۲۰۲۵ شدند. این پروژه‌ها با تمرکز بر فرهنگ، هویت ملی و احیای فضای عمومی، نوآوری و پایداری اجتماعی را به نمایش می‌گذارند.
فرادید|پروژه‌هایی از معمارانی مانند مارینا تبسم و استودیو ZAV در مکان‌هایی مانند فلسطین، بنگلادش و ایران، جزو برندگان جایزه معماری آقاخان ۲۰۲۵ هستند. در مجموع، هفت برنده از میان «فهرست کوتاه ۱۹ استودیو» انتخاب شدند که در ماه ژوئن منتشر شده بود.
به گزارش فرادید، برندگان امسال کشورهایی از چین تا مصر هستند و استودیوها قرار است جایزه یک میلیون دلاری (۷۳۹ هزار پوند) را مشترک دریافت کنند.
خودی باری (Khudi Bari)، مارینا تبسم
ساختمان‌های خودی باری اثر مارینا تبسم یکی از برندگان است. مارینا تبسم، معمار بنگلادشی یکی از جوایز را برای ساختمان‌های خودی باری خود دریافت کرد که در مکان‌های مختلف ساخته شده‌اند. این ساختمان‌های سبک و قابل‌حمل از بامبو و فولاد ساخته شده‌اند و تبسم آن‌ها را در واکنش به جابه‌جایی جمعی مردم بنگلادش به دلیل سیل طراحی کرده است.
هیئت داوران جایزه آقاخان گفته: «پروژه خودی باری کاملاً خوش‌بینانه است، زیرا نقش معماری را در مواجهه با واقعیت‌های دشوار جهانی بازتعریف می‌کند و نشان می‌دهد معماری چه نقشی می‌تواند و باید داشته باشد.»
مرکز اجتماعی که از آجرهای بازیافتی ساخته شده، هیئت داوران را شگفت‌زده کرد
یکی دیگر از برندگان، مرکز اجتماعی روستای وِست ووسوتو در هوهوت چین است که «شرکت طراحی معماری بزرگ مغولستان داخلی» طراح آن است و از آجرهای بازیافتی بهره می‌برد. این پروژه در پاسخگویی به نیازهای فرهنگی جامعه چندقومی محلی در پایتخت مغولستان داخلی طراحی شده است.
هیئت داوران اظهار داشته: «پویایی این پروژه تعامل اجتماعی، تجربه فرهنگی و تاب‌آوری محیطی را به‌شکل قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.»
شرکت تک‌وین توسعه جامعه یکپارچه، پروژه بازسازی اسنا تاریخی را طراحی کرده است
پروژه «بازسازی اسنا تاریخی» توسط «تک‌وین توسعه جامعه یکپارچه» در اسنا، مصر نیز یکی از برندگان جایزه امسال شد: به دلیل «رویکرد بسیار مشارکتی در حفظ میراث شهری». در فاز اولیه پروژه، تک‌وین تعدادی از ساختمان‌های تاریخی منطقه را با استفاده از تکنیک‌های سنتی بازسازی و تطبیق داد. فاز دوم بر توسعه کسب‌وکارهای کوچک و خرد همراه با خدمات گردشگری و برندینگ فرهنگی متمرکز بود.
امسال دو پروژه در ایران برنده جایزه شدند. در جزیره هرمز، استودیو ZAV برای پروژه «مجتمع مسکونی و بازآفرینی جامعه ماجرا»، برنده شد، این مجموعه‌ی رنگارنگ از گنبدها در قالب مکان تفریحی برای گردشگران طراحی شده و خاک زرد رنگ غنی جزیره را بازتاب می‌دهد.
هیئت داوران گفته: «این پروژه با حساسیت عمیق خود نسبت به بستر، نمونه‌ای از چگونگی تبدیل معماری به نیرویی قوی از خوش‌بینی و اراده جدی برای تغییر محورهای اجتماعی، فرهنگی و مادی است.»
مجتمع مسکونی و بازآفرینی جامعه ماجرا با رنگ‌های زرد-قهوه‌ای طراحی شده است
در تهران، استودیو KA برای پروژه پلازای مترو جهاد جایزه گرفت. این ایستگاه پیش‌تر فرسوده بود و با آجرهای محلی دست‌ساز بازسازی شد.
هیئت داوران گفته: «با قدرت ظریف، توجه به میراث و صنعتگری و هدف احیای فضای پیاده و تعامل اجتماعی، این پروژه نقش معماری در شکل‌دهی به فضاهای عمومی را به‌عنوان گفتگویی زنده میان تاریخ، مردم و ایده‌ها به نمایش می‌گذارد.»
یک ایستگاه مترو در تهران جزو برندگان امسال بود
ساختمان چندطبقه Vision Pakistan در اسلام‌آباد، طراحی‌شده برای خیریه‌ای که به توانمندسازی جوانان محروم می‌پردازد، یکی دیگر از برندگان است. این پروژه توسط DB Studios طراحی شده و از صنایع دستی پاکستانی و عربی بهره برده است.
هیئت داوران گفته: «معمار محمد سیف‌الله صدیقی و مربی رشدا طارق قریشی، زمینی نزدیک حمل‌ونقل عمومی را به ساختمانی تبدیل کردند که نه‌تنها نوع جدیدی از آموزش را در خود جای دهد، بلکه فضایی پرنور، جذاب، اقتصادی و کاملاً متمایز باشد.»
نمای رنگارنگ Vision Pakistan در اسلام‌آباد
آخرین برنده امسال، استودیو فلسطینی AAU Anastas است که برای فضای واندر کابینت در بیت‌لحم انتخاب شد. این ساختمان میزبان فضاهای غیرانتفاعی نمایشگاهی و تولیدی بوده و به‌عنوان مرکزی برای هنر، طراحی، نوآوری و یادگیری طراحی شده است.
هیئت داوران نتیجه گرفته: «معماران با طراحی هم نهاد فرهنگی و هم ساختمان میزبان آن، ساختمانی خلق کرده‌اند که فراتر از مسائل سیاسی آن لحظه عمل می‌کند و الگویی برای معماری ارتباطی ارائه می‌دهد که هویت ملی را به شکل معاصر بازتاب می‌دهد و نقش تولید فرهنگی را به‌عنوان ابزاری برای مقاومت برجسته می‌کند.»
«واندر کابینت» مرکزی برای صنایع دستی، طراحی، نوآوری و یادگیری است
جایزه سه‌ساله آقاخان در سال ۱۹۷۷ تأسیس شد. هدف این جایزه، شناسایی و تشویق طرح‌ها و ایده‌های معماری است که به‌طور موفقیت‌آمیز نیازها و آرزوهای جوامعی را پاسخ می‌دهند که مسلمانان حضور قابل‌توجهی در آن‌ها دارند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
