تسلا در آستانه‌ی تکرار اشتباهی بزرگ

اگر به‌خاطر داشته باشید شرکت تسلا تنها با گذشت ده روز از رونمایی خودروی مدل 3 خودش که بناست برای عرضه‌ی انبوه به بازار تولید شود، بیش از 300 هزار سفارش پیش‌خرید ثبت کرده ‌بود؛ رقمی جاه‌طلبانه حاکی از اشتیاق جنون‌آمیز جهانی برای سوار شدن بر جدیدترین خودروی رونمایی ‌شده‌ی تسلا (به قیمت 1 هزار دلار برای هر ثبت سفارش و البته احتمال انتظاری چندین ساله برای تحویل آن) که بسیاری را هاج و واج دستاورد اخیر این شرکت تولیدکننده‌ی خودروهای برقی کرده است.

ودیعه‌ی 325 هزار دلاری، آن هم برای خودرویی که تازه باید ساخته شود، در صنعت خودروسازی بی‌سابقه است. در حقیقت، این میزان ودیعه احتمالا در هر صنعت دیگری هم بی‌نظیر خواهد بود. تنها مورد تقریبا مشابهی که به ذهن خطور می‌کند، سال 2007 و آن هم زمانی است که گروه موسیقی «لد زپلین»، اینترنت را با خبر برگزاری کنسرت گردهمایی خودش در لندن منفجر کرد. در آن زمان تقریبا هر دوستدار موسیقی در هر گوشه‌ای از کره‌ی خاکی متقاضی خرید بلیط این کنسرت شده بود.

تسلا ‌کاملا حق دارد تا از این دستاوردش شادمان و البته شاید دل‌نگران باشد. این شرکت خودروسازی که تا به امروز سالانه 50 هزار خودرو تولید کرده، در سال جاری میلادی هم عددی بین 80 تا 90 هزار دستگاه خودرو را هدف قرار داده؛ اما به هیچ عنوان شروع خوبی نداشته است.

این‌ها تازه اضافه بر این واقعیت است که 325 هزار سفارش پیش‌خرید مدل 3 که هر لحظه به تعداد آن افزوده می‌شود، خود به تنهایی 200 هزار دستگاه بیش‌تر از تمامی خودروهای تسلایی است که اکنون در جاده‌های اقصی‌نقاط دنیا رفت‌وآمد می‌کنند.

اما هنوز مشکلاتی بزرگ‌تر از احتمال عدم توانایی ساخت این تعداد خودروی مدل 3 وجود دارد و آن احتمال تکرار اشتباهی است که تسلا پیش‌تر هم مرتکب شده بود؛ اما این‌بار در مقیاسی به مراتب وسیع‌تر.

فریب اول
سدان مدل S هنگامی در سال 2012 به بازار معرفی شد که مدت‌ها از آغاز فرآیند توسعه‌ی آن می‌گذشت. این خودرو در زمانه‌ای طراحی و مهندسی شده بود که جهان شاهد کاهش محبوبیت خودروهای شاسی بلند بیابانی بود.

اثرات افزایش قیمت بنزین به گالونی 4 دلار در آمریکا هنوز تازه و ملموس بود و هنوز کسی نمی‌دانست که خودروهای شاسی بلند بیابانی یک بار دیگر به جایگاه گذشته‌ی خود بر خواهند گشت. اما این خودروها نه‌تنها به عرصه بازگشتند، بلکه بسیاری از خریداران را هم مجاب کردند تا استفاده از این آمریکایی‌ترین وسایل نقلیه را از سر بگیرند.

در این میان، شرکت تسلا که همواره درصدد تولید خودرویی با کارایی بیش‌تر بود، در سال 2012 از مدل X رونمایی کرد و البته آن را تا سال 2015 به بازار ارایه نداد. با این اوصاف، تسلا برای سه سال، آن‌هم درست در برهه‌ای که فروش انواع خودروهای کراس‌اوور با قدرت بیش‌تری از سر گرفته شده و روند رو به افول سدان‌های خانوادگی کم‌کم آشکار می‌شد، حتی یک کوپه یوتیلیتی هم نفروخت. سیستم AWD یا همان تمام‌چرخ متحرک هم در اکتبر 2014 به مدل S اضافه شد تا بیش از هر چیز، جذابیت این خودروی سدان را برای مشتریان آن در شمال‌شرقی ایالات متحده و اروپای شمالی افزایش دهد.

شرکت تسلا با خودروی مدل 3 نشان داده که این وسیله‌ی نقلیه در واقع پلتفرم یا شالوده‌ای است که قابلیت ساخت انواع دیگر خودروها و ماشین‌های باری را بر مبنای خودش فراهم می‌کند. اما رونمایی از مدل 3 یادآور گذشته‌ی این شرکت خودروسازی است که رودستر اولیه و دونفره خود را با مدل سدان 4در آن جایگزین کرد و سپس همین سدان هم جای خود را به نمونه‌ی جمع‌وجورتری داد.

در نتیجه، با نظر به وضعیت بازار ایالات متحده که دست‌کم در حال حاضر کانون فروش محصولات تسلاست، شاید منطقی‌تر بود تا این شرکت خودروسازی با صرف‌نظر کردن از تولید مدل سدان متوسط، مدل 3 را در قالب یک کراس‌اوور کوچک برای عرضه‌ی انبوه به بازار ارایه می‌کرد.

اگر استراتژی پلتفرم‌سازی تسلا ‌واقعا عمل کند، این تغییر نباید از لحاظ نظری اهمیت چندانی داشته باشد؛ چرا که می‌توان نمونه‌ی کراس‌اوور کوچکی از مدل 3 را بر اساس شالوده‌ی مدل سدان آن تولید کرد. اما آن‌چه در این بین اوضاع را ناخوشایند می‌‌کند، تلقی و انتظار عمومی از محصولات این شرکت است؛ به خصوص که تسلا به تازگی مدل Xای را به بازار عرضه کرده که اگرچه به سختی متولد شد، اما با تولد خودش نشان داد این شرکت توانایی خلق خودروهایی تماشایی و خارق‌العاده هم دارد.



باران مشکلات
مشکل دیگری هم وجود دارد: مشتریانی که مدل 3 را پیش‌خرید کرده‌اند، برای مدتی قادر نخواهند بود سر و شکل خودروی خود را به سلیقه‌ی خودشان تعیین کنند. این منطقی است که تسلا برای طراحی و توسعه‌ی مدل کراس‌اوور مدل 3 تا سال 2017 یا 2018 فرصت بخواهد و در پی آن، برخی مشتریان شاید نمونه‌ی باری را به نمونه‌ی سواری آن ترجیح بدهند.

از سوی دیگر، ممکن است تسلا هم صرفا توانایی اجرای طرح خودروهای سواری را داشته باشد. برای مثال، تولید مدل S، در مقام یک سدان لوکس 100هزار دلاری، پیشرفت و استمرار خوبی داشته است؛ چنان‌که بخش عمده‌ای از نزدیک به 15هزار خودروی تحویل داده شده تسلا در سه ماهه‌ی اول سال جاری میلادی مختص به این مدل بوده است. مدل X اما داستان متفاوتی ‌دارد. میزان تولید این محصول امروزه به شدت از برنامه عقب افتاده است؛ زیرا تسلا هنوز بر آن‌چه از روی احساسات، «نخوت» پیچیده‌سازی بیش از حد مدل X خوانده است، پافشاری می‌کند.

تسلا باید در حال حاضر قادر به ساخت هر نوع خودرویی باشد. کارخانه‌ی این شرکت خودروسازی در کالیفرنیا ظرفیت تولید مازاد فراوانی دارد و مونتاژ خودروهای برقی هم به مراتب آسان‌تر از خودروهای سوختی است. هم‌چنین باید بدانیم ما در اینجا درباره‌ی فیزیک ذرات بنیادین صحبت نمی‌کنیم و هر شرکت خودروساز سنتی قادر است انواع و اقسام وسایل نقلیه، از سدان‌های لوکس تا وانت‌های بزرگ را بدون کوچک‌ترین زحمتی تولید کند.

با تمام این اوصاف، اگرچه حدس می‌زدیم در ابتدا شاهد یک مدل سدان از مدل 3 خواهیم بود، اما ناراحتی اندک‌مان در پی رونمایی از این خودرو توجیه‌پذیر است. نه به این دلیل که ظاهر بدی دارد (در واقع خودروی جدید خیلی هم خوش قیافه است.) بلکه به این خاطر که می‌دانیم خودروی نامناسبی برای بازار کنونی است.

بدتر از بد
اوضاع می‌تواند در سال 2017، یعنی زمانی که اولین خودروهای مدل 3 پا به خیابان‌ها می‌گذارند، حتی از این هم بدتر بشود. «سرجیو مارکیونه»، مدیرعامل گروه خودروسازی فیات کرایسلر، بر این باور است که عمر سدان‌ها به پایان رسیده و بازار خودرو با یک چرخش ساختاری دایمی، آغوش‌اش را به‌سوی شاسی بلندهای بیابانی و کراس‌اوورها باز کرده است.

در این میان، ممکن است بساط تسلا هم پس از تحویل خودروهای سدان مدل 3 به بازار محدودی از متقاضیان برچیده شود؛ چرا که بازار گسترده‌تر خودرو، کراس‌اوور می‌خواهد و احتمالا به انتظار آن نخواهد نشست تا تسلا عاقبت دریابد چگونه می‌تواند برخلاف مدل X که قیمتی فراتر از 100هزار دلار دارد، خودرویی مشابه با قیمت 35هزار دلار تولید کند.

اطمینانی نیست که تسلا بتواند به آسانی از پس این معضل بربیاید. تصویر و برداشت اولیه‌ بسیار حایز اهمیت است و اگرچه مدل 3 این امکان را دارد تا به یک خانواده از خودروها بدل شود، اما نمونه‌های اولیه‌ی آن که پیش‌فروش‌های فراوانی به همراه داشته‌اند، همگی نمونه‌های پیش‌تولید از نوع سدان بوده‌اند. تسلا احتمالا دیگر هیچ چاره‌ای جز ادامه‌ی مسیر تولید کنونی ندارد و با این چالش روبه‌رو خواهد بود که اطمینان حاصل کند دست‌کم یک شاسی‌بلند کوچک هم در ترکیب نهایی گنجانده شود؛ چالشی که در صورت ادامه‌ی مشکلات تولید در این شرکت خودروسازی، بسیار دردسرساز خواهد شد.

اما هنوز جای امیدواری باقی است. مدل X هم بسیار دیر به بازار عرضه شد و با عیب و نقص‌های متعددی، از درهای نامتعارف به شکل بال پرندگان شکاری گرفته تا صندلی‌های عقب تندیس‌گونه آن دست‌وپنجه نرم می‌کرد؛ چنان‌که «ایلان ماسک»، مدیر عامل تسلا اذعان داشت شاید بهتر بود این خودرو ساخته نمی‌شد. اما از نزدیک، مدل X یک خودروی فوق‌العاده است؛ کراس‌اووری که می‌تواند آینده این صنعت را به کلی تغییر بدهد.

آن‌چه گفته شد می‌تواند درباره‌ی نسخه شاسی‌بلند مدل 3 هم صادق باشد. با این حال، باید به انتظار ارایه‌ی طرح این مدل از سوی تسلا باقی بمانیم. ماسک پیش‌تر اشاره کرده بود که رونمایی از مدل 3 رویدادی دوبخشی است. بخش اول آن اکنون به تاریخ پیوسته است. حالا باید چشم انتظار بخش دوم بود و امیدوار به آن‌که تسلا از تکرار اشتباهات گذشته‌ی خودش اجتناب کند.

منبع: دیجی مگ