سارا خادم الشریعه؛ نابغه شگفتی‌ساز شطرنج

«سارا خادم‌الشریعه»، بانوی شگفتی‌ساز این روز‌های ورزش کشور است؛ بانویی که با مدال‌های رنگارنگش شطرنج ایران را جهانی کرده است. او که پیش از این با مدال نقره مسابقات جوانان جهان، خود را به دنیا شناسانده بود، حالا دست به کار بزرگ‌تری زده که حتی شطرنج‌بازان مرد ایرانی هم نتوانسته اند به آن دست پیدا کنند.

کسب یک مدال طلا و دو نقره از رقابت‌های قهرمانی جهان سریع و برق‌آسای بزرگسالان، افتخار تازه اوست. نابغه شطرنج ایران در رقابت‌های بخش سریع و برق‌آسا به دو عنوان نایب‌قهرمانی رسید و در مجموع این دو بخش صاحب مدال طلا شد. این دختر تاریخ‌ساز درحال‌حاضر با صید سه مدال طلا از رویداد معتبر ۲۰۱۸ روسیه در جایگاه نوزدهم رده‌بندی شطرنج زنان جهان قرار گرفته است. اتفاقی که برای نخستین‌بار است در شطرنج ایران رخ می‌دهد. در ادامه گفت‌وگوی اختصاصی «شرق» را با او می‌خوانید.

‌خانم خادم‌الشریعه شما در یک بازه زمانی دچار افت شدید. فکرش را می‌کردید که بعد از گذراندن این روزها، بازگشت شکوهمندانه‌ای داشته باشید؟

به‌هرحال تزلزل در زندگی هر ورزشکاری همیشه وجود دارد. این‌طور نیست که بتوانی دائم در اوج باشی. خب طبیعی است که این اتفاق هم برای من بیفتد. من چند ماهی را افت داشتم، اما خدا را شکر توانستم خیلی زود آن را پشت سر بگذارم. از خردادماه در هر مسابقه‌ای که شرکت کردم عملکرد خوبی داشتم. در مسابقات فکری در جمع ۲۰ نفر برتر قرار گرفتم. همین افزایش ریتینگی که داشتم خیلی روحیه‌ام را عوض کرد. من تا پیش از این نتوانسته بودم جز ۲۰ نفر اول باشم.

خوشبختانه روند روبه‌رشدم در تمرینات به‌گونه‌ای بود که نزدیک مسابقات جهانی دیگر به اطمینان رسیده بودم که می‌توانم موفق باشم؛ اما واقعا فکرش را نمی‌کردم که بتوانم مدال بگیرم، چون به‌هرحال رقابت‌های جهانی در هر رشته‌ای بالاترین سطح را دارد.

به‌ویژه اینکه در رشته شطرنج به این صورت است که جوایز دلاری بالایی برای آن در نظر گرفته می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود تا بهترین شطرنج‌بازان دنیا در آن شرکت کنند و شانس خود را برای رسیدن به این جایزه امتحان کنند. البته این را هم بگویم که از نظر من کسب نتیجه خوب، گرفتن مدال نیست.

در ورزش واقعا هیچ‌چیز قابل پیش‌بینی نیست. من دو سال پیش هم برای اولین‌بار در همین مسابقات شرکت کرده و چهارم شده بودم. پیش‌بینی خودم این بود که در جمع شش نفر اول قرار بگیرم. برای اینکه بتوانی مدال جهانی بگیری باید خیلی اتفاق‌ها بیفتد؛ مثلا اینکه همه‌چیز در مسابقه خوب پیش برود و آن روز واقعا روزت باشد. شاید فکرش را می‌کردم که در یک بخش مدال بگیرم، اما برایم دور از تصور بود که در هر دو بخش روی سکو بروم.

‌کدام‌یک از مدال‌هایی که گرفتی به دلت نشست؟
مدال مجموعی که گرفتم هم به دلم نشست و هم از لحاظ اعتبار خیلی ارزشمند بود. در بخش آقایان مگنوس کارلسن از فرانسه که سال‌هاست قهرمان بلامنازع مردان در شطرنج دنیاست اول شد و در بخش بانوان هم این افتخار نصیب من شد. اینکه خودت را هم‌سطح چنین بزرگانی ببینی واقعا غرورانگیز است.

‌شما شطرنج‌بازانی را در این مسابقات شکست دادید که همه از بزرگان این رشته در دنیا هستند و کارنامه افتخاراتشان پر است از عناوین جهانی. پیروزی برابر این نفرات چه حسی در شما ایجاد کرد؟

من با شش قهرمان جهان در هر دو بخش مسابقات بازی کردم و توانستم آن‌ها را شکست بدهم. الکساندرا کاستینوک که از بچگی برایم الگو بود. با موزیچوک قبلا هم بازی کرده بودم که نتیجه آن مساوی شده بود. مصاف با جوونجو از جمله مسابقاتی بود که بسیار خوشحالم کرد. او درحال‌حاضر قهرمان بانوان جهان است. اینکه توانستم این ستاره حال حاضر شطرنج جهان را شکست دهم بیشتر از همه مسابقه‌هایی که دادم برایم خیلی لذت‌بخش بود. من قبلا با این شطرنج‌باز چینی بازی کرده بودم که نتیجه خوبی نگرفتم. یک بار بردمش، اما در مجموع از او عقب بودم.

‌واکنش رقبا به عملکردتان چطور بود؟

خیلی خوب بود. شطرنج‌بازان واقعا جزء ورزشکاران خوب و مهربان دنیا هستند. همه با روی گشاده به سمتم می‌آمدند و تبریک می‌گفتند.

‌علیرضا فیروزجاه، نماینده ایران در بخش مردان بود که باوجود سن‌و‌سال اندکش (۱۵ سال) او هم واقعا در این مسابقات درخشید. نظرتان درباره او چیست؟
علیرضا واقعا در این رقابت‌ها درخشید. او در بخش نیمه‌سریع ششم شد. من و علیرضا در روز اول مسابقات بعد از دور ششم هر دو در صدر جدول قرار گرفتیم که این اتفاق بزرگی بود که برای شطرنج ایران رقم خورد. در این مسابقات همه از علیرضا به‌عنوان قهرمان آینده شطرنج جهان اسم می‌بردند. حتی یکی از شطرنج‌بازان نامدار دنیا گفته بود که من اصلا از نتایج علیرضا سورپرایز نشدم. انتظار این را داشتم که از این پس در حد یک فوق ستاره ظاهر شود.

‌بدون شک همه از شما به‌عنوان یکی از چهره ماندگار ورزش ایران اسم می‌برند. به‌هرحال مدال‌هایی را در رده جوانان و بزرگسالان به دست آوردید که هیچ‌کس حتی در بخش مردان هم موفق به کسب آن نشده است. دوست دارید مسئولان ورزش کشور چطور از این حرکت شما قدردانی کنند؟

خواسته من هم مثل بقیه شطرنج‌بازان ایران است. ما توقع زیادی نداریم. ما دلمان می‌خواهد که به این رشته هم نگاه ویژه داشته باشند. ما هم مثل بقیه ورزشکاران داریم زحمت می‌کشیم و با کمترین امکانات مقام می‌آوریم. اصلی‌ترین دغدغه ما نداشتن مربی است.

فدراسیون به‌دلیل اینکه بودجه محدودی دارد، نمی‌تواند مربی خارجی را به‌طور تمام‌وقت برای تیم ملی بیاورد و مجبور است به‌طور مقطعی از آن‌ها استفاده کند. ما نمی‌توانیم در سال هفته‌ای یک بار از مربی خارجی درس بگیریم. شرایط ما به‌قدری بغرنج است که یک مربی در یک مدت‌زمان کوتاه تیم‌های ملی بانوان و آقایان را با هم درس می‌دهد.

سطح تیم ملی مردان به‌گونه‌ای است که باید خودشان یک مربی سطح بالای جداگانه داشته باشند. البته درباره تیم ملی بانوان این‌طور نیست که مربی سطح بالایی داشته باشیم. خود من برای اینکه بتوانم پیشرفت کنم در تمام این مدت از یک مربی فرانسوی درس می‌گرفتم و دورادور با او کار می‌کردم. البته این مربی در بعضی از مسابقات خارجی همراهم می‌آمد.

‌درآمدی هم که از فدراسیون ندارید.

نه متأسفانه، درآمد ما تنها از جوایزی است که از همین رقابت‌های جهانی به دست می‌آوریم که آن هم خرج مربی‌های خارجی‌مان می‌شود. اکثر شطرنج‌بازان خودشان از جیب خودشان برای مربی خرج می‌کنند. ما هیچ منبع درآمدی نداریم این موضوع خیلی ناراحت‌کننده است. یک سال در مسابقات شرکت می‌کنیم و جایزه می‌گیریم، اما یک سال دستمان خالی است و هیچ جایزه‌ای نصیبمان نمی‌شود.