(تصاویر) بیوگرافی، عکس های شخصی و زندگی خصوصی لوریس چکنواریان

همیشه در زمینه‌ی موسیقی و ساز‌های ایرانی و غربی اسم هنرمندان ارمنی را به وفور می‌شنویم. یکی از این هنرمندان ارمنی شایسته و برجسته‌ی موسیقی کشورمان لوریس چکنواریان است.

خانواده چکنواریان بعد از اتفاقات تاریخی رخ داده در ارمنستان در سال ۱۹۱۵ به همراه گروه دیگری مردم ارامنه به ایران پناه آورند. بکتاش آبتین از زندگی این هنرمند برجسته مستندی ساخته است که دیدن آن بسیار جذاب است. برای آشنایی بیشتر با این هنرمند توانا با ما همراه باشید.

لوریس هایکازی چکناواریان متولد ۲۱ مهر ماه ۱۳۱۶ (۱۳ اکتبر ۱۹۳۷) در استان لرستان، شهرستان بروجرد است. او آهنگساز، رهبر ارکستر و نقاش ایرانی ارمنی تبار است. پدر و مادر او در نسل کشی ارمنیان در سال ۱۹۱۵ به ایران فرار کردند. پدرش از ارمنستان شرقی و مادرش اهل ارمنستان غربی بودند. وی درباره‌ی پدر و مادرش می‌گوید:

“  مادر من در ماجرای نسل‌کشی ارمنی‌ها در یک گاری مخفی و به ایران آورده شده بود. در چنین شرایطی پدربزرگم به ایران می‌آید و پزشک آیت‌الله بروجردی می‌شود. به رغم تفاوت دین، این احساس امنیت را داشته‌اند. پدرم هم در شرایطی که عموهایش را در زندان‌های شوروی کشته بودند فرار می‌کند و به ایران می‌آید. به بروجرد می‌رود و عاشق مادرم می‌شود. “

نکته:  اگر اشعار بکتاش آبتین را خوانده باشید می دانید که این شاعر معاصر روح بسیار لطیفی دارد. او مستندی از زندگی لوریس چکنواریان ساخته که دیدن او برای علاقه مندان به این هنرمند بزرگوار بسیار جذاب است. 

دوران دبیرستان را در دبیرستان فیروز بهرام گذراند. از سال ۱۳۳۲ در هنرستان عالی موسیقی تهران، تحصیلات موسیقی خود را آغاز کرد و از همانجا فارغ التحصیل شد. او توانست به زودی فعالیتش در زمینه‌ی موسیقی را آغاز کند به گونه‌ای که در تالار کلوپ ارمنیان تهران، قطعاتی از بهترین آهنگسازان را به همراه گروه نواخت و همچنین ارکستر سمفونیک تهران را در سن هفده سالگی رهبری کرد.

پدر لوریس که مشوق او و از فرهیختگان ارمنی بود او را برای ادامه تحصیل به وین فرستاد و در آکادمی موسیقی موتسارتئوم زالتسبورگ به تحصیل پرداخت. همچنین توانست از دانشگاه میشیگان در رشته‌ی رهبری ارکستر فارغ التحصیل شو. او چندین سال از زندگی خود را در وین، نیویورک و لندن زندگی کرد و سپس به ایران بازگشت.

ازدواج و فرزندان لوریس چکناواریان

لوریس چکناواریان یک پسر دارد که کارگردان سینما در آمریکا است. پسرش یک دختر و یک پسر دارد که پیانو و ویولن می‌نوازند. همسرش نیز پیانیست است.

• چکناواریان به عنوان آهنگساز تا به حال بیش از ۷۵ اثر شامل ۶ اپرا، ۵ سمفونی، ۱ اوراتوریو، ۱ رکوئیم کار‌های در زمینه موسیقی کر، موسیقی مجلسی، موسیقی باله، پیانو و خوانندگی، و همچنین کنسرتو‌هایی برای پیانو، ویولن، گیتار، در کنار موسیقی‌های متن فیلم ساخته‌است. او بیش از ۱۰۰ اثر با لیبل‌هایی مانند آرسی‌ای، فیلیپس، امی و ای‌اس‌وی منتشر کرده‌است.
• ۵ سمفونی، اپرا‌های “رستم و سهراب ” و “پردیس و پریسا”
• او با اپرای پردیس و پریسا آفرینش نخستین اپرا برای کودکان را از آن خود کرد.
• از نخستین آهنگسازانی است که اپرای رستم و سهراب را در صحنه‌های جهانی به اجرا در آورده است.
• افسانه‌ی سیمرغ از عطار نیشابوری برای اولین بار توسط لوریس چکناواریان در سال ۱۳۵۴ در تالار رودکی اجرا شد.
• دیگر آثار لوریس چکناواریان عبارتند از: سمفونی شماره یک برای ترومپت و ساز‌های کوبه‌ای، سمفونی کردو، اوراتوریو (Oratorio) زندگی مسیح، دو کنسرتو برای ویلون و پیانو، سوییت دریاچه وان و اوراتوریو آخر زمان.
• رهبری سوئیت سمفونیک ارکستر سمفونیک لندن (از باله اتللو) بر عهده‌ی لوریس چکناواریان بوده است.
• اولین آهنگسازی فیلم را در سال ۱۳۴۳ برای موسیقی متن فیلم جلد مار ساخته‌ی هژیر داریوش انجام داده است.
• پس از آن موسیقی متن ۴۰ فیلم مستند شامل حاج مصورالملکی (در سال ۱۳۵۰) ساخته خسرو سینایی، عالی‌قاپو و چهل‌ستون (در سال ۱۳۵۲) هر دو ساخته منوچهر طیاب، و سینمایی از جمله جدال در مهتاب به کارگردانی انزو دل وینچنسو (در سال ۱۳۴۸)، بی تا به کارگردانی هژیر داریوش (در سال ۱۳۵۱)، تجاوز به کارگردانی حمید مصداقی و تنگسیر به کارگردانی امیر نادری را تهیه کرده‌است. برای تهیه موسیقی متن فیلم بی تا با دو تن از استادان موسیقی ملی ایران فرامرز پایور (سنتور) و حسن ناهید (نی) همکاری کرده است.

• از سال ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۰ در ارمنستان رهبری ارکستر فیلارمونیک ارمنستان را برعهده داشت.
• چکناواریان بسیاری از ارکستر‌های مهم جهان از جمله ارکستر فیلارمونیک ارمنستان، «فیلارمونیک سلطنتی انگلستان»، «فیلارمونیک سلطنتی لیورپول»، «ارکستر مجلسی انگلیس»، «ارکستر سمفونیک لندن» را رهبری کرده‌است.
• اواسط دهه ۱۳۷۰ او به ایران سفر کرد و به عنوان رهبر مهمان اجرا‌های فراوانی را با ارکستر سمفونیک تهران داشت و دوره رهبری او بر این ارکستر از جمله دوره‌های پرفروغ ارکستر سمفونیک تهران به‌شمار می‌رفت.
• در سال ۱۳۸۴ با همکاری شهرام ناظری و ارکستر بزرگ کومیتاس کنسرتی اجرا کردند که در سال ۱۳۹۰ توسط انتشارات آوای باربد با نام کنسرت شهرام ناظری و لوریس چکناوریان منتشر شد. همچنین اجرایی با عبدالحسین مختاباد در تالار وحدت و فرهنگسرای بهمن داشته است.
• وی مدتی رهبری ارکستر مجلسی رودکی را بر عهده داشته است.
• “خسرو و شیرین” و “رستم و سهراب” از آخرین آثار‌های اجرا شده‌ی وی در ایران هستند.
• اولین اجرای ارکستر سمفونیک تهران در سال ۱۳۹۵ را که برای حمایت از موسسات خیریه بود، لوریس چکناواریان رهبری کرد.
• روز‌های چهاردهم و پانزدهم ژانویه ۲۰۰۴، دو کنسرت برای جمع‌آوری کمک به آسیب‌دیدگان زلزله بم، در پاریس اجرا شد. 

وی علاوه بر هنر موسیقی، در زمینه‌ی نقاشی هم فعالیت دارد. در ۳۰ فروردین ۱۳۹۵ نمایشگاه نقاشی او با عنوان «موسیقی روی بوم» در نگارخانه استاد ممیز خانهٔ هنرمندان ایران رونمایی شد. کار‌های وی تابلو‌هایی با تکنیک آکریلیک بود.

هنر نویسندگی لوریس چکناواریان

و اما در زمینه‌ی نویسندگی لوریس چکناواریان کتاب طنزی با نام “خرستان” که شامل ۱۶۸ صفحه و مجموعه‌ای از داستان‌های کوتاه طنز است را توسط نشر صدای معاصر رونمایی و منتشر کرد. وی در این کتاب داستان کشوری از خران را نوشته است.

• دریافت نشان درجه یک هنر از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۸۱
• دریافت جوایز چنگ طلایی برای دستاورد عالی هنری از پانزدهمین و شانزدهمین جشنواره موسیقی فجر در تهران.
• استاد افتخاری کنسرواتوار کومیتاس، ایروان.
• دریافت نشان فرهنگی «مسروپ ماشتوتس مقدس» از عالیجناب وازگن یکم کاتولیس اعظم تمامی ارامنه جهان.
• دریافت نشان دولتی برای خدمات به زمین لرزه از آقای ووسکانیان نخست‌وزیر ارمنستان شوروی.
• اعطای مدال موسس خورناتسی توسط دولت جمهوری ارمنستان به خاطر خدمات فرهنگی به ارمنستان.
• اعطا صلیب طلایی کلیسای رومانی.
• BBC Music Magazine Top ۱۰۰۰ CDs Guide
• دریافت نشان طلایی از دانشگاه ارمنستان

• EMG Art of Record Buying Recommendation
• EMG Golden Art of Record Buying Recommendation
• Gramophone Classical Good CD Guide گرامافون
• Gramophone Critics’ Choice
• Gramophone Editor’s Choice
• Gramophone Recommended Recording
• Hi-Fi World Record of the Month
• High Fidelity Critics’ Choice
• Penguin Guide to Compact Discs *** Outstanding performance and recording
• Records & Recording Pick of the Month, Pick of the Year
• Receives Homayoon Order and Medal for the composition of “Son et Lumiere Persepolis ۲۵۰۰”
• نشان همایون (۱۹۷۱ ایران) از  فرح پهلوی.
• Recipient of the “Golden Conducting Baton” from the Armenian Philharmonic Choir for Artistic Achievement.
• Golden Cultural Medal from the Armenian Ministry of Culture

• دریافت «جایزه سرو ایرانی» در سومین دوره آئین جایزه سرو ایرانی در خانه اندیشمندان علوم انسانی در سال ۱۳۹۷.
• چکناواریان در آستانه هشتاد سالگی، تمامی آثارش را در حوزه موسیقی به موزه موسیقی اهدا کرد. به همین منظور مراسمی در روز نهم آبان ۱۳۹۶ در موزه موسیقی با حضور چهره‌های شناخته شده موسیقی برگزار شد.
• دریافت «جایزه سرو ایرانی» در سومین دوره آئین جایزه سرو ایرانی در خانه اندیشمندان علوم انسانی، ۱۳۹۷
• اعطاء «نشان عالی هنر برای صلح» در هفتمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی هنر برای صلح، به پاس نیم قرن تلاش برای موسیقی، ۱۳۹۸
• جایزهٔ ویژهٔ کمیسیون «کتاب‌ها برای صلح» سال ۲۰۲۰، از سازمان‌های همکار سازمان جهانی یونسکو، به پیشنهاد و معرفیِ جشنوارهٔ بین‌المللی هنر برای صلح، ۱۳۹۹
• شورای شهر تهران روز یکشنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۹ در مصوبه‌ای یکی از خیابان‌های این شهر را به نام لوریس چکناواریان؛ موسیقی‌دان و آهنگساز شهیر بروجردی نامگذاری کرد.

مایسترو (به زبان ارمنی به معنای «استاد») مستند بلند ۵۲ دقیقه‌ای اولین فیلمی است که دربارهٔ لوریس چکناواریان ساخته شده‌است. مایسترو به کارگردانی وحید زارع‌زاده و تهیه‌کنندگی زهرا مشتاق، زندگی لوریس چکناواریان آهنگساز بین‌المللی را به تصویر کشیده‌است.

۱۳ اکتبر ۱۹۳۷ نام مستند دیگری است که دربارهٔ لوریس چکناواریان به کارگردانی بکتاش آبتین ساخته شده‌است این مستند برنده جایزه سینما حقیقت شده‌است

منبع: ستاره