راز ۱۶۰۰ سالۀ یک مقبرۀ گمشده؛ تابوت طلایی اسکندر کجاست؟

فرادید| سال ۳۲۳ قبل از میلاد، اسکندر مقدونی در حالیکه ۳۲ سال داشت و در اوج قدرت بود، به شدت بیمار شد و بعد از ۱۱ روز ضعف و ناهشیاری، نهایتا در شهر بابل و در قصر نبوکدنصر دوم که بیش از ۲۰۰ سال قبل از آن ساخته شده بود از دنیا رفت. این اصلا مرگ باشکوهی برای امپراطوری مثل اسکندر نبود.

به گزارش فرادید؛ جسد اسکندر بلافاصله بعد از مرگش توسط ژنرال‌ها و دوستانش در تابوتی طلایی گذاشته شد تا در طی یک تشییع باشکوه به مقدونیه برگردانده و در آنجا دفن شود. اما سرنوشت دیگری برای جسد امپراطور رقم خورده بود. ژنرال‌هایی که تابوت اسکندر را به همراه داشتند گرفتار کمین شدند! اما گروهی که این حمله را طراحی کرده بودند جزء دشمنان اسکندر نبودند بلکه یاران یکی دیگر از ژنرال‌های او به نام پتولمی یا بطلمیوس بودند؛ ژنرالی که بعد از مرگ اسکندر فرمانروای مصر شد.

امپراطور آگوستوس در دیدار از مقبرۀ اسکندر؛ یک نقاشی قرن هفدهمی

پتولمی جسد اسکندر را ربود، آن را با خودش به مصر برد و جایی در شهر ممفیس دفن کرد. پسر او با لقب بطلمیوس دوم جسد اسکندر را به شهر اسکندریه انتقال داد که به نام خود اسکندر نامیده شده بود. این مقبره خیلی زود تبدیل به زیارتگاهی شد که رومیان نامداری مثل پمپی، جولیوس سزار، آگوستوس، هادریان و کالیگولا بعدها در سفرشان به مصر به دیدن آن رفتند.

مقبرۀ اسکندر برای قرن‌ها در اسکندریه ماند، پیش از اینکه به کلی ناپدید شود. آخرین کسی که در دوران باستان دربارۀ مقبرۀ اسکندر سخنی گفته، یک خطیب یونانی به نام لیبانیوس در قرن چهارم پس از میلاد است.

محققان نتوانسته‌اند از روی متون تاریخی، جایگاه دقیق مقبره را مشخص کنند؛ به همین خاطر نظریات مختلفی در این باره ارائه شده است.

شهر اسکندریه از قرن‌ها قبل به صورتی بسیار آهسته در حال فرو رفتن به زیر آب‌های مدیترانه بوده است. سطح آب دریا در ساحل این شهر در هر سال ۲۵ صدم سانتیمتر بالا می‌آید. شاید به خاطر همین فرونشست آهسته، مقبره کم کم در زمین فرورفته باشد و در زیر ساخت و سازهای جدیدی که برای جمعیت رو به فزونی شهر لازم بوده‌اند پنهان شده باشد.

تصویری بازسازی شده از منظرۀ قدیم اسکندریه

در سال ۳۹۱ بعد از میلاد، امپراطور تئودوسیوس مسیحیت را به عنوان تنها دین قانونی امپراطوری روم اعلام کرد. به همین دلیل تمام نمادهای شرک در معرض نابودی قرار گرفتند. پس این احتمال هم هست که گروهی از مسیحیان متعصب در همین دوران مقبرۀ اسکندر را تخریب کرده باشند. ما می‌دانیم که معبد سراپیس اسکندریه در سال ۳۹۱ توسط مسیحیان تخریب شد و بنابراین بعید نیست که همین بلا بر سر مقبره نیز آمده باشد.

یک نظریۀ جالب توجه دیگر این است که مسیحیان، بقایای جسد اسکندر را با جسد یکی از شهدای قرون اولیۀ مسیحیت به نام سنت مارک اشتباه گرفته‌اند و آن را از راه دریا به ونیز انتقال داده و در کلیسای سن مارکو دفن کرده‌اند. اگر این نظریه درست باشد، این یکی از بزرگترین موارد تشخیص اشتباه هویت در تمام تاریخ خواهد بود!

تا امروز باستان‌شناسان بیش از ۱۴۰ کاوش و حفاری رسمی برای یافتن مقبرۀ اسکندر انجام داده‌اند که هیچ کدام از آن‌ها با موفقیت همراه نبوده است. با توجه به پیشرفت‌های فناورانه‌ای مثل ابداع رادارهای اسکن‌کنندۀ زیر زمین، شاید کاوش بعدی موفقیت‌آمیز باشد؛ اگر این اتفاق بیافتد یکی از شگفت‌ترین معماهای باستان‌شناسی حل شده است.