«چاقوی رومی» و «نگینی با تصویر یک خدا» در یک مزرعه پیدا شدند

فرادید| قدمت اشیاء یافت شده در این مزرعه به قرن نخست میلادی بازمی‌گردد. این کشف امکان بی‌همتایی برای باستان‌شناسان فراهم آورده تا پیوند میان ارتش روم و ساکنان محلی را بررسی کنند، در منطقه‌ای که ۱۴۵ کیلومتر با خط مرزی رومی‌ها در امتداد رود راین فاصله دارد، همان مرزی که پس از ناکامی آگوستوس در فتح ژرمانیا به مرز همیشگی امپراتوری تبدیل شد. 

به گزارش فرادید، چاقو در خاک یکی از سازه‌های زیرزمینی پیدا شد؛ تیغه آن رو به بالا بود. چاقو در عمقی دفن شده بود که نمی‌توانست برای کسی که روی سطح زمین قدم می‌زد خطرناک باشد، اما جهت‌گیری غیرعادی آن نشان می‌دهد به شکل هدفمند آنجا قرار داده شده، شاید به‌عنوان قربانی برای محافظت از بنای جدید یا برای پنهان‌سازی. 

این چاقو تک‌لبه با تیغه‌ی مثلثی است و دسته‌ی گرد آن در انتها کمی پهن‌تر می‌شود. طول آن ۲۰ سانتی‌متر است و با سه نوار برنزی آراسته شده که دور دسته را احاطه می‌کنند: یکی زیر مرز بین تیغه و دسته، یکی وسط و دیگری در انتهای دسته، جایی که پهن می‌شود. زبانه‌ای در انتهای دسته وجود دارد که نشان می‌دهد شاید در ابتدا یک سرپوش زینتی به آن چسبیده بوده است. 

سنگ قیمتی با نقش فرورفته، مِرکوری (خدای پیام‌آور) را در حالت برهنه (به‌جز کلاه‌خود) به تصویر کشیده که در یک دست عصای پیام‌آوران (کادوسئوس) را در دست دارد و در دست دیگر کیسه پول. این سنگ قیمتی بیضی شکل است و شاید آن را روی قاب ویژه نگین کار گذاشته بودند. به‌نظر می‌رسد جنس سنگ نیکولو باشد؛ نوعی عقیق اونیکس که طوری تراش خورده که لایه‌ی نازکی به رنگ خاکستری مایل به آبی در بالای لایه‌ی ضخیم تیره‌تر ایجاد شود.

نخستین مدرک وجود سکونتگاه در این محل سال ۲۰۱۷ در جریان کاوش پیش از پروژه ساخت‌وساز مسکونی توسط باستان‌شناسان کشف شد. آن‌ها بقایای سازه‌ای را یافتند که قدمت آن با توجه به سکه‌ها و قطعات سفال یافت‌شده به قرون دوم و سوم میلادی بازمی‌گردد. ابتدا گمان می‌رفت این مزرعه تک بوده، اما در کاوش‌های سال ۲۰۲۴ بقایای سازه‌ها و اشیاء بیشتری کشف شد؛ از جمله یک دینار تقلبی که در قرن نخست میلادی در گردش بوده و میخی از یک صندل رومی که سربازان لژیون پوشیده بودند. 

کاوش‌های جاری نشان داده‌اند مزرعه‌ای که چاقو و سنگ قیمتی در آن یافت شده، یکی از دست‌کم سه مزرعه فعال این منطقه در قرن نخست میلادی بوده است. این مزارع در کمتر از ۱.۵ کیلومتری اردوگاه نظامی رومی‌ها در آن‌رِپِن قرار داشته‌اند، اما وابسته به آن نبودند و حتی مدت‌ها پس از ترک آن اردوگاه نیز به حیات خود ادامه دادند. 

اردوگاه نظامی آن‌رپن سال ۴ میلادی توسط تیبریوس، امپراتور آینده روم ساخته شد. این اردوگاه در کرانه‌ی جنوبی رود لیپه قرار داشت، یک مسیر مهم برای نیروهای ارتش روم در زمان جنگ آگوستوس برای مهار کردن قبایل ژرمن و ایجاد ژرمانیا ماگنا (ژرمانیای بزرگ). این مکان اردوگاه زمستانی بود و تنها چند سال فعال بود. هیچ سکه‌ای در آن یافت نشده که به پس از سال ۶ میلادی تعلق داشته باشد، بنابراین شاید بتوان گفت پیش از شکست فاجعه‌بار پوبلیوس کوئینکتیلیوس واروس در نبرد جنگل توتبورگ (۹ میلادی) متروکه شده باشد. 

جزئیات مربوط به متروکه شدن این اردوگاه روشن نیست، اما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد برخی سازه‌ها سوزانده شده‌اند و توده‌هایی از میخ‌های آهنی در یک چاه پیدا شده‌اند. از آنجا که لژیون‌های رومی آهن را بازیافت می‌کردند، انداختن میخ‌ها در چاه می‌تواند نشانه‌ای از ترک فوری اردوگاه باشد. آن‌ها به‌احتمال زیاد خودشان اردوگاه را نابود کردند تا چیزی برای دشمن باقی نگذارند. تیبریوس سال ۶ میلادی مجبور شد لشکرکشی علیه مارکومانی‌ها را متوقف کند تا شورش در پانونیا را سرکوب کند و شاید همین مورد موجب عقب‌نشینی فوری از آن‌رپن شد. 

مزارع پس از رفتن رومی‌ها متروکه نشدند. چاقو و سنگ قیمتی، هر دو ریشه رومی دارند، بنابراین می‌توان گفت شواهدی از ادامه تجارت ساکنان محلی با امپراتوری روم پس از خروج ارتش هستند. اشیای یافت‌شده در این منطقه دامنه‌ی زمانی وسیعی از قرن اول تا قرن یازدهم میلادی را در بر می‌گیرند، هرچند هنوز روشن نشده سکونت در این محل پیوسته بوده یا متناوب.

مترجم: زهرا ذوالقدر