پدیده روح‌شدگی و عاشقی در عصر دیجیتال

فرادید | نتایج یک پژوهش پردامنه که توسط پژوهشگران هلندی و آمریکایی انجام شده است، نشان می‌دهد که بین ۱۸ تا ۲۵ درصد از افرادی که برای یافتن همدم به اپ‌های همدم یاب مراجعه می‌کنند، شریک زندگی دارند. این رقم تنها در آمریکا به ۴۲ درصد می‌رسد.

به نظر می‌رسد ما در دوره‌ای به سر می‌بریم که تعریف «تعهد» در حال تغییر است.

بسیاری از افرادی که با وجود رابطه‌ی طولانی مدت با شرکای عاطفی‌شان، به اپ‌های همدم یاب مراجعه می‌کنند، به دنبال رابطه‌ی جدی جدیدی نیستند، آن‌ها می‌گویند، فقط به دنبال به دست آوردن اعتماد به نفسی هستند که در رابطه‌ی کنونی شان، بنا به دلیلی، مثل خیانت، خدشه دار شده است.

استفاده کنندگان از این اپ‌ها تصور می‌کنند با هم نشینی با افراد دیگری غیر از شرکای عاطفی شان، اعتماد به نفس خود را تقویت می‌کنند و با چالش‌های زندگی راحت‌تر کنار می‌آیند.

جین، ۲۸ ساله، که دو سال است با وجود نامزدی طولانی، از اپ‌های همدم یاب برای هم صحبتی با غریبه‌ها استفاده می‌کند، می‌گوید، خیانت نامزدش باعث شده که به این اپ‌ها روی بیاورد.

«نامزدم را دوست دارم و آینده را فقط با او تصور می‌کنم. اما بعد از خیانتی که به من کرد، با خودم فکر کردم لازم است به لحاظ عاطفی مستقل‌تر باشم. برای همین وارد رابطه‌های بسیار ساده و کم خطر شدم. رابطه‌ی من با افراد غریبه فقط در حد هم صحبتی است. با آن‌ها شام نمی‌خورم، چون احساس می‌کنم شام خوردن، خیانت به نامزدم محسوب می‌شود، و اغلب بعد از یک ساعت هم صحبتی در یک مکان عمومی مثل کافی شاپ، با آن‌ها خدا حافظی می‌کنم.»

جین می‌گوید، خیلی اوقات دلش برای مردانی که او را برای رابطه‌ی جدی انتخاب کرده‌اند می‌سوزد و یک بار باعث شده مردی که در رابطه‌ی قبلی قلبش شکسته بود، با رفتن ناگهانی جین، دوباره قلبش بشکند.

«من بلافاصله بعد از یک دیدار چند ساعته در یک مکان عمومی تمام اطلاعات فرد را از گوشی و شبکه‌های اجتماعی‌ام پاک می‌کنم. اگر کسی در این ملاقات‌ها سوالاتی مثل اینکه دوست دارم چند بچه داشته باشم... یا چه نوع عروسی را می‌پسندم... از من بپرسد.. معمولا پاسخ‌هایی مثل اینکه تا به حال درباره‌اش فکر نکرده‌ئطام را می‌دهم... یک بار بعد از ملاقات، یکی از آن‌ها پیامک زد و گفت: از اینکه بعد از یک شکست عاطفی من را پیدا کرده است، خوشحال است. احساس عذاب وجدان شدیدی پیدا کردم. فکر کردم من یک بار دیگر باعث شدم او آسیب روحی ببیند.»

در حدود ۴۴ درصد از افرادی که در آمریکا از این اپ‌ها استفاده می‌کنند، می‌گویند این روابط آنلاین یا دوستی‌های خارج از ازدواج باعث می‌شود احساس اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنند.

جین می‌گوید، صحبت با مردان دیگر باعث می‌شود، کمتر به اینکه نامزدم ممکن است دوباره به من خیانت کند، فکر کنم.

پژوهشگران می‌گویند اپ‌های همدم یاب اعتیاد آور هستند و هم صحبتی از طریق این اپ‌ها باعث تولید هورمون دوپامین در افراد می‌شود، که نشاط آور است و به فرد احساس اعتماد به نفس بیشتری می‌بخشد.

جین می‌گوید: «فکر نمی‌کنم که در حال خیانت هستم. بلکه بیشتر گمان می‌کنم «مشغول آشنایی با آدم‌های جدید» هستم. اما احساس بدی دارم که از اعتماد نامزدم سوء استفاده می‌کنم.

راستش بعد از ۱۸ ماه که از این رابطه‌های یواشکی می‌گذرد، دیگر دلم نمی‌خواهد وارد رابطه دزدانه‌ی دیگری بشوم. فکر می‌کنم برای به دست آوردن اعتماد به نفسم باید روی خودم کار کنم.

ضمنا، اگر قرار شد که نامزدی مان به ازدواج ختم شود، فکر می‌کنم باید همه‌ی این موارد را برایش توضیح دهم.»

در عصر پست مدرن عاشق شدن چگونه است؟
لیونی، یک وکیل خانواده که سال‌ها در سراسر جهان به دنبال چرایی شکست روابط عاطفی بوده است، می‌گوید، در عصر تکنولوژی‌های نوین ارتباطی که انواعی از روابط همواره در دسترس هستند، عاشق شدن و عاشق ماندن بیش از پیش کار سختی شده است.

«پیدا کردن فرد مناسب در عصر اپ‌های هدم یاب هنوز بسیار سخت است. هر چه روش‌های ارتباط و افراد به ظاهر مرتبط بیشتر می‌شوند، پیدا کردن فرد مناسب، عاشق شدن، و جدایی هم سخت‌تر می‌شود. در عصر پست مدرن عاشق شدن چگونه است؟
‌
می‌گویند برای پیدا کردن شخص مورد نظر باید یک اپ همدم یاب را نصب کنید و خودتان را عرضه و تبلیغ کنید تا بتوانید آن شخصی که از هر لحاظ مناسب است را ملاقات کنید. البته به این راحتی‌ها هم نیست. باید بازاریاب خوبی باشید و کیفیات، مطلوبیت ها، و علایق خود را در خلاصه‌ترین شکل ممکن بیان کنید.

باید دستی هم در مد و عکاسی داشته باشید تا لباس‌ها و تصاویر اغوا کننده ثبت کنید. از همه مهمتر باید پوست کلفت شوید. ممکن است طرد شدن را به خود نسبت بدهید، اما این مسئله ارتباط چندانی به شما ندارد. از من بشنوید در عصری که انتخاب‌های زیادی برای افراد وجود دارد، طرد شدن یک مسئله‌ی اجتناب ناپذیر است و ارتباطی به ناکافی بودن شما ندارد.»

رسانه، پیام است

مارشال مک لوهان، پروفسور و نظریه پرداز رسانه در کتاب «فهم رسانه: امتداد بدن انسان»، که در سال ۱۹۶۴ به چاپ رسید، می‌گوید، رسانه، پیام است. منظور او این بود که شکلی که در قالب آن اطلاعات منتقل می‌شود، می‌تواند معنادار باشد و به چیزی اشاره کند. بنابراین، رسانه و پیام به هم پیوند خورده اند.

پلتفرم‌های قرار و مدار، اپ‌های همدم یاب و شبکه‌های اجتماعی شیوه‌ای جدید از ارتباطات عاشقانه را خلق کرده اند. همدم یابی به صورت آنلاین، رفتار انسان‌ها را تغییر داده است. این اپ‌ها و پلتفرم‌های دوست یابی، انتظارات افراد را نسبت به چیستی و چگونگی عاشق شدن و چیستی و چگونگی فارغ شدن از عشق و جدایی متحول کرده است.

استاد انسان شناسی دانشگاه ایندیانا، ایلانا گرشان، در کتابی با عنوان «جدایی ۲.۰: انفصال در عصر رسانه‌های جدید»، به این نکته اشاره می‌کند که زمانی وقتی افراد از وحشتناکترین شیوه‌های جدا شدن صحبت می‌کردند، یک مواجه‌ی فیزیکی را توصیف می‌کردند. به طور مثال جدایی بعد از یک گفت و گوی ویرانگر، و بیان آن جمله‌ی پایانی، یا مواجه شدن با معاشه‌ی شریک عاطفی شان با فردی دیگر.

اما تحقیقات وی نشان می‌دهد که از سال ۲۰۰۰ به بعد با دیجیتالی شدن زندگی، آن چیزی که باعث می‌شود فرد یک شیوه‌ی جدایی را منزجر کننده توصیف کند، نوع رسانه ایست که برای نوشتن جمله‌ی پایانی استفاده شده است.

گرشان بسیار شگفت زده شد وقتی دید ۷۲ نفر از افرادی که با آن‌ها مصاحبه کرده بود، محتوای پیام جدایی برایشان اهمیت کمتری داشت، از پلتفرمی که پیام در آن ارسال شده بود.

خود مسئله‌ی کنار گذاشته شدن چندان مهم نبود. اما کنار گذاشته شدن با یک پیام متنی به جای یک مکالمه‌ی رو در رو بسیار اذیت کننده توصیف شده بود. افراد تمایل داشتند قبل از جدایی با شریک عاطفی شان گفت و گوی چهره به چهره داشته باشند.

جدایی شبیه ازدواج

جدایی نیز در عصر دیجیتال معنای دیگری یافته است. کمدین راس ویلبی، در مقاله‌ای در سال ۲۰۱۶ با دست مایه قرار دادن رابطه‌ی یک بازیگر و یک موسیقیدان که به جدایی ختم شده بود نوشت: «زبان انحلال یک ازدواج متحول شده است، پالترو و مارتین اعلام کردند که «دیگر زن و شوهر نیستند»، و همه ما از شنیدن این عبارت خنده مان گرفت. آن‌ها با دو فرزند همچنان به شکل یک خانواده با هم زندگی می‌کنند. آن‌ها با هم مسافرت می‌روند، با هم به دوربین لبخند می‌زنند و تعطیلات را به خوبی در کنار هم سپری می‌کنند.»

به نظر می‌رسد طلاق سلبریتی‌ها بیشتر به ازدواج می‌ماند.

بهرحال، همچنان توصیه‌های روان شناسان این است که آشنایی و جدایی را به شکلی که در ابتدای قرن ۲۱ ام مرسوم بود، انجام دهید. یعنی به جای دلبستگی از طریق اپ‌ها و پلتفرم‌های آنلاین در مکان‌های واقعی‌تر با با هم آشنا شوید، و در صورتی که به هر دلیل نمی‌توانستید رابطه را ادامه دهید، به جای ارسال یک پیام متنی کوتاه و پایان بخشیدن به همه چیز و ترک ناگهانی رابطه، با شریک عاطفی تان در یک مکان عمومی قرار بگذارید و انسانی و شجاعانه علت این جدایی را توضیح دهید.

از «روح ها» و «پرسه زن ها» بپرهیزید

عاشق و فارغ شدن در بستر اینترنت باعث شده اصطلاحات جدیدی وارد ارتباطات نوین عاشقانه شوند. اصطلاحاتی مانند «روح شدن» و «پرسه زدن». بد نیست با برخی از این اصطلاحات که محصول آیین دوست یابی در بستر اینترنت است، آشنا شویم و توصیه‌ی مشاوران را در این زمینه بخوانیم.

بیشتر مردم با اصطلاح «روح شدن» یا واژه انگلیسی آن ghosting آشنایی دارند. این واژه در زبان انگلیسی برای توصیف موقعیت‌های زیادی استفاده می‌شود که یکی از این موقعیت‌ها رابطه عاشقانه است.

روح شدن در یک رابطه عاشقانه زمانیست که فردی با شما وارد رابطه می‌شود، اما مدتی که از این رابطه می‌گذرد، به طور ناگهانی، بدون هیچ توضیحی، از مقابل دیدگان شما محو می‌شود. انگار که فقط برای شما نامرئی شده باشد. در این حالت او روح ghost می‌شود و شما به عنوان مفعول، فردی می‌شوید که مورد روح شدگی being ghosted قرار گرفته است.

اما بعضی اوقات روح شدن با اتفاق دیگری همراه می‌شود که محصول دخالت متغیر شبکه‌های اجتماعی در روابط امروزی است. شاید خیلی منصفانه‌تر بود اگر فردی ناگهان رابطه را ترک می‌کرد و هرگز دیگر خبری از او نمی‌شنیدید. در این صورت، حداقل بعد از گذشت نهایتا ۶ ماه همه چیز تمام می‌شد و با فرض اینکه شما به لحاظ روحی و روانی در سطحی نرمال بودید، به سرعت به وضعیت قبل از رابطه باز می‌گشتید.

اما اخیرا روابط به این سادگی‌ها تمام نمی‌شوند. به نظر می‌رسد شبکه‌های اجتماعی فرایند دل کندن را سخت کرده است. شما، اگر همچنان از دنبال کنندگان فرد روح شده باشید، می‌توانید فعالیت‌های هر روز او را مشاهده کنید و هر لحظه دلتان برای دیداری مجدد غنج بزند.

به این اصطلاح روح شدن به همراه پرسه زنی گفته می‌شود. به هر حال باید برای هر پدیده‌ی جدیدی یک واژه در زبان اختراع کرد که بتواند آن را توصیف کند؛ و اصلاح پرسه زنی که برگرفته از کلمه انگلیسی orbiting است و برای توصیف چرخش چیزی بر گرد چیز دیگر-مانند چرخش زمین به دور خورشید-استفاده می‌شود، برای توضیح حالتی که فرد روح شده، هم هست و هم نیست، استفاده می‌شود.

فرد روح شده بر گرد فردی که مورد روح شدگی واقع شده می‌گردد، همچون زائری که مکانی مقدس را طواف می‌کند، اما خبری از تماس بیشتر و راز و نیاز‌های عمیق‌تر با معشوق نیست.

پرسه زنی یا گردش به گرد معشوق سابق، زمانی در یک رابطه اتفاق می‌افتد که فرد «روح شده» بطور منظم هر حرکت شما در فضا‌های اجتماعی را دنبال می‌کند.

بطور مثال استوری‌های شما در اینستاگرام را می‌بیند، پست‌های شما را «لایک» می‌زند و خلاصه درست مثل زمین که به گرد خورشید می‌چرخد بدون آنکه با آن تماسی برقرار کند، به گرد شما می‌چرخد، اما هرگز به تماس‌های مستقیم شما پاسخ نمی‌دهد و هیچ پیغامی مبنی بر اینکه دوست دارد باز هم با شما ملاقات کند به شما نمی‌دهد.

اما وقتی در تله‌ی روح شدن و گردش قرار می‌گیرد باید چه کار کنید؟ کارشناس رابطه، پرشیا لاوسون، به همراه سایمون بوز، به این سوال پاسخ داده و تکنیک‌هایی را برای رها شدن از این تله معرفی کرده اند. در ادامه بعضی از این تکنیک‌ها را مرور می‌کنیم:

متوجه ارزشمندی خود باشید
لاوسون می‌گوید، وقتی فردی مورد روح شدگی و پرسه زنی قرار می‌گیرد، باید در وهله‌ی نخست به یک سوال مهم پاسخ دهد و آن این است که: آیا من واقعا چنین چیزی را می‌خواهم؟

«فرد باید از خودش بپرسد که سطح تعهدی که از یک فرد در یک رابطه انتظار دارد چقدر است؟ اگر فقط «لایک»‌های عجیب و غریب دریافت می‌کند و بعد از آن هیچ اتفاق دیگری نمیفتد، باید از خودش بپرسد اگر این نهایت تعهدی است که این فرد می‌تواند در قبال من داشته باشد، آیا برای من قابل قبول است که وقتم را برای او بگذارم؟ آیا من واقعا این حد از تعهد را می‌خواهم؟»

لاوسون تاکید می‌کند: این رفتار‌ها نشان می‌دهد که آن فرد روح شده هنوز برای داشتن یک رابطه سالم به بلوغ کافی نرسیده و از تعهد می‌گریزد.»

واقعیت را بپذیرید
اگر فردی در قبال شما تبدیل به روح شده است، نباید انتظار داشته باشید که دیگر به شما پاسخی بدهد یا به شما نزدیک شود.

بوز می‌گوید: «شما فقط در یک چرخه‌ی ناراحت کننده می‌افتید، به او پیغام می‌دهید، اما پاسخی دریافت نمی‌کنید، و اگر صادق باشم باید بگویم حتی اگر پاسخی هم دریافت کنید این پاسخ کمکی نمی‌کند.»، چون به احتمال زیاد آن‌ها این پاسخ را به شما می‌دهند: «مقصر تویی نه من!»

بوز می‌گوید بهتر است با واقعیت تلخ مواجه شوید. «احتمالا شما با هم تناسبی نداشته اید. برای اینکه بتواند ایام سوگواری بعد از جدایی را به خوبی سپری کنید، خودتان را به خاطر هر چیزی که باید در رابطه انجام می‌دادید تا آن را حفظ کنید، اما انجام نداده اید، ببخشید.»

فرایند فراموشی، فرایندی «پر درد است»، اما هر چه زودتر با واقعیت مواجه شوید، سریعتر می‌توانید خودتان را از این چرخه معیوب رها کنید.

روی خودتان تمرکز کنید نه آن‌ها
بوز می‌گوید، احساس ناراحتی بعد از آن که فردی مورد روح شدگی قرار می‌گیرد، طبیعی است. اما این حالت نباید اعتماد به نفس فرد را کاهش دهد.

«باید به خاطر داشته باشید که شما چیزی فراتر از احساسات زودگذری که اکنون شما را درگیر کرده اند، هستید. چنین اتفاق‌هایی اصلا به این معنی نیست که شما ارزش نداشتید یا ارزشتان کم شده است. شما باید همواره اعتماد به نفس و احساس خودارزشمندی تان را تقویت کنید. این شما هستید که به عنوان یک فرد باید به خودتان احساس ارزشمند بودن ببخشید نه فرد دیگر. پس ارزشمندی خودتان را به دوست داشته شدن توسط فرد دیگر وابسته ندانید».

یادتان باشد: این اتفاق ممکن است برای هر فردی رخ دهد.

بوز می‌گوید: «در دنیا مدرن که این اتفاق‌ها بیش از گذشته رخ می‌دهد.»

«افراد در مقایسه با گذشته بیشتر دچار احساسات کم عمق می‌شوند و آن‌هایی که یک رابطه را به پایان می‌برند اغلب دوست ندارند، درباره علل کار خود توضیح بدهند. به نظر می‌رسد این کار برایشان بسیار مشکل است و برای همین ترجیح می‌دهند ناگهان رابطه را ترک کنند. این به این معنی نیست که آن‌ها آدم‌های بدی هستند، بلکه بیشتر نشان دهنده‌ی فقدان اعتماد به نفس در آن هاست.»

لاوسون می‌گوید، شاید این استدلال بی رحمانه به نظر برسد، اما حتی اگر فرد روح شده شما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال می‌کند یا استوری‌های شما را چک می‌کند به این معنی نیست که به شما علاقه دارد. «افراد اغلب بدون آنکه به چرایی چک کردن استوری‌ها فکر کنند، این کار را انجام می‌دهند.»

نگذارید آن‌ها به گرد شما بچرخند
لاوسون، در این باره می‌گوید: «اگر گشتن شما به گرد شما مایه غذاب و دردسرتان است و زندگی روزمره شما را مختل کرده، به سادگی آن‌ها را بلاک یا دوستی آن‌ها را لغو کنید. یا حتی خیلی صریح با آن‌ها صحبت کنید و از آن‌ها بخواهید اگر بنا به دلیل خاصی این کار را انجام نمی‌دهند، دست از دنبال کردن شما بردارند».

از این اتفاق بیاموزید
لاوسون، می‌گوید اگر این اتفاقی است که مکررا و مانند یک الگوی تکراری برای شما رخ می‌دهد باید فکر کنید که چگونه در یک رابطه عمل می‌کنید.

«آیا شما مدام به افرادی جذب می‌شوید که به لحاظ عاطفی در دسترس نیستند؟ این را بدانید که ما معمولا جذب چیز‌هایی می‌شویم که برایمان آشناست تا ناآشنا. اگر مدام جذب افرادی با این خصیصه‌ها می‌شوید، شاید ترسی در درون شما وجود دارد که لازم است بر آن فائق بیایید.»

بوز می‌افزاید: «شاید باید یاد بگیرید که چه افرادی برای شما مناسبند و می‌توانند با شما روابط بلند مدت برقرار کنند.»

از خودتان مطمئن شوید
لاوسون در این باره می‌گوید: «سعی کنید بهترین خود باشید.»

او توضیح می‌دهد که برخی به من شکایت می‌کنند که ما مورد روح شدگی قرار گرفته ایم یا مدام از طرف فرد روح شده در شبکه‌های اجتماعی لایک دریافت می‌کنیم و این کار باعث احساس سردرگمی ما می‌شود، من از آن‌ها می‌پرسم: «آیا تا به حال خودتان با کسی این رفتار را نکرده اید؟»

«اغلب آن‌ها اعتراف می‌کنند که این کار را کرده اند، چون به نظرشان این راحت‌ترین کاری است که می‌توان در قبال فردی که به نظرشان مناسب نیست انجام دهند. پس لطفا اگر کسی را در این موقعیت قرار داده اید، شکایت نکنید.»


منبع: فرادید، BBC، Qz.com، تلگراف
تنظیم و ترجمه: عاطفه رضوان نیا