ما هر روز خودرو‌ می‌خوریم؟

میکروپلاستیک‌ها بعنوان آلودگی وسایل نقلیه کمتر مورد بحث و تحقیق قرار گرفته‌اند. هر راننده‌ای معمولا لاستیک و چرخ خودروی خود را بازبینی می‌کند تا در صورت خردگی و سائیدگی تعویض شود؛ اما کمتر کسی از خود پرسیده خرده‌های لاستیک را کجا ریخته است.

براساس تحقیقی که اخیرا موسسه فراونهوفر در مونیخ انجام داده است، تنها در آلمان حدود ۳۳۰ هزار تن در سال "میکروپلاستیک" به طبیعت رها شده است.

میکروپلاستیک به ذره‌های پلاستیکی گفته می‌شوند که قطری برابر ۵ میلی‌متر و یا کوچکتر داشته باشند.

این تحقیق بزرگترین عامل ایجاد کننده میکروپلاستیک را لاستیک خودرو عنوان کرده است. براساس این تحقیق کفش هم نقش مهمی در آلودگی ایفا می‌کند.

میکروپلاستیک‌ها اگرچه از طریق هوا استشمام می‌شوند، اما با شسته شدن از طریق باران به آب‌ها راه یافته و از طریق خوراک‌های دریایی می‌توانند وارد رژیم غذایی انسان شوند. تخمین زده می‌شود که حدود ۲۵۰ میلیون تن پلاستیک تا سال ۲۰۲۵ وارد اقیانوس‌ها شود.

مطابق مطالعه "فراونهوفر"، میکروپلاستیک‌ها بطور عمده از طریق آب باران به محیط زیست منتقل می‌شوند. بعنوان مثال با آب باران خرده‌های لاستیک نه تنها به سیستم فاضلاب ریخته می‌شوند بلکه تقریبا در همه جا جاری می‌شوند. اگرچه وسایل تصفیه فاضلاب می‌توانند تا ۹۵ درصد از میکروپلاستیک‌ها را جذب کنند، اما پس از استفاده از لجن فاضلاب در کشاورزی این مواد می‌توانند دوباره به محیط زیست بازگردند.

منابع اصلی دیگر عبارتند از: دفع زباله، سایش سطحی جاده‌ها و یا موادی که از ساختمان سازی منتشر می‌شوند. در لوازم آرایشی، محصولات بهداشتی مانند شامپو‌ها و در الیاف مصنوعی پوشاک نیز پلاستیک بکار می‌رود.

دکتر ساموئل روش، محقق مرکز تحقیقات شیلاتی وزارت کشاورزی آلمان می‌گوید: "تحقیقات کمی انجام شده که میکروپلاستیک‌ها را در نوشیدنی‌ها و مواد غذائی ردیابی می‌کنند. این مواد به میزان بسیار کم دیده شدند بنابراین تهدیدی برای سلامت انسان محسوب نمی‌شوند. ".

اما رزماری اچ. وارینگ پزوهشگر سم‌شناسی در دانشگاه بیرمنگام در تحقیق اخیرش نشان داده است که "نانوپلاستیک‌ها" که به مراتب کوچکتر از میکروپلاستیک‌ها هستند، از آن‌ها سمی‌ترند و راحت‌تر هم جذب شده و ممکن است در مغز، کبد و بقیه بافت‌های جانوران آبزی انباشته شوند.

رزماری وارینگ به تغییرات رفتاری ماهی‌ها و میگو‌ها بعنوان سندی بر صحت این فرضیه اشاره می‌کند. آن‌ها کندتر از معمول غذا می‌خورند و علاقه‌ای به جستجو در محیط اطراف نشان نمی‌دهند.

او می‌گوید: "حتی اگر ورود این مواد به غذای روزانه انسان بعید به نظر برسد، اما تحقیقات تاثیر سمی آن‌ها بر سیستم عصبی مرکزی و سیستم تولید مثل را ثابت کرده است. "

رزماری وارینگ توضیح داد: "به تناسب میزان تماس با این مواد، این ذرات می‌توانند براحتی وارد بدن ما شوند، اما از مانع خون-‌مغزی رد نشوند. "

مانع خون-مغزی تعیین می‌کند که چه موادی اجازه عبور از خون به مغز را داشته باشند. وارینگ می‌گوید: "وقتی این مواد وارد بدن شوند برحسب اندازه‌شان جذب یا بدون تاثیرجانبی دفع می‌شوند. فعلا به نظر می‌رسد که ذرات بزرگ‌تر به عمق اندام‌ها نفوذ نمی‌کنند و اگر هم چنین شود کمی التهاب موضعی یا خراش بافتی ایجاد کنند. "

ماهیچه‌ها از بافت‌هایی هستند که برای جذب میکروپلاستیک آمادگی دارند، چون دقیقا باندازه ملکول‌هایی سازنده این بافت‌ها هستند. او می‌گوید: "نانوپلاستیک‌ها که کوچکتر از یک هزارم میلی‌متر هستند به احتمال زیاد می‌توانند از غشای سلولی عبور کنند. آنچه ما تاکنون دریافتیم اینست که نانوپلاستیک‌ها می‌توانند با پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها در بدن تعامل پیدا کنند. "

موسسه فراونهوفر سایش کفش را در جایگاه هفتم قرار داده است. در آلمان هر نفر در سال حدود صد گرم میکروپلاستیک از کفش خود منتشر می‌کند. برای تخمین این میزان اطلاعات کمی در اندازه‌گیری‌ها وجود دارد؛ بنابراین محققان تعداد کل کفش‌های فروخته شده در آلمان را مورد بررسی قرار دادند. میانگین اندازه کفش، منطقه فروش آن و پنج جفت کفش برای هر نفر در سال در محاسبات در نظر گرفته شد.

اما ساموئل روش پژوهشگر وزارت کشاورزی آلمان می‌گوید: "آنچه مردم از آن غافل هستند مقدار تماس روزانه‌شان با پلاستیک‌ها و میکروپلاستیک‌هاست. آنچه محققان را نگران کرده است پی‌اوپی یا افزودنی‌های خطرناکی است که در پلاستیک‌ها وجود دارند. "

افزودنی‌های پلاستیک‌ها که از آن‌ها به پی‌اوپی یا آلاینده‌های پایدار آلی نام برده می‌شود، ترکیباتی ارگانیک هستند که طی هیچ پروسه شیمیایی، زیستی و یا نوری تجزیه نمی‌شوند. این ترکیبات به دلیل اثرات خطرناک بر سلامتی انسان از سال ۲۰۰۱ طبق کنوانسیون استکهلم ممنوع و یا با استفاده محدود اعلام شده‌اند.

از آلاینده‌های پایدار آلی در آفت‌کش‌ها، حلال‌ها، دارو‌ها و بعنوان بالابرنده درجه احتراق در صنعت نساجی و همچنین در پلاستیک‌ها استفاده میشود. این مواد که از ابتدای قرن بیستم مورد استفاده قرار گرفته‌اند گفته می‌شود در سال ۲۰۱۶ به میزان دو و نیم میلیون تن در دنیا رسیده‌اند.

با استشمام و یا خوردن، این ترکیبات در بافت‌های چربی، مغز و کبد ذخیره می‌شوند و یا از طریق شیر و تخم‌گذاری به نسل‌های بعدی انتقال می‌یابند؛ و تمایل زیادی به دور شدن از محل انتشارشان و رفتن به سمت مناطق سرد یعنی قطب و آلپ دارند.

به گمان ساموئل روش، میکروپلاستیک‌هایی که وارد بدن ماهی‌ها می‌شوند در اندام‌های داخلی و مغز آن‌ها باقی می‌مانند و بنابراین مورد استفاده انسان قرار نمی‌گیرند.

او به تحقیق اخیر ریست و همکاران اشاره می‌کند. این تحقیق در مجله معروف هلندی الزویر منتشر شده و نتیجه گرفته است که اگرچه اطلاعاتی درباره اثرات مضر پلاستیک وجود دارد، اما خطر مواد زائد و میکروپلاستیک‌ها صرفا به میزان استفاده از پلاستیک مربوط می‌شود.

در این مقاله آمده: "برای تولید انواع مختلف پلاستیک موجود در بازار، این صنعت از افزودنی‌های زیادی از جمله پی‌اوپی استفاده میکند. محصولات پلاستیکی حاوی انواع زیادی از زنجیره‌های پلی‌مری و همچنین پس‌مانده‌های مونومری و موادی هستند که در طول پروسه تولید حتی بدون قصد قبلی و سهوا باقی مانده‌اند. بطور کلی دههاهزار نوع ماده شیمیایی در محصولات پلاستیکی وجود دارد که پرداختن به خطرات و مضرات آن‌ها از توان این مقاله خارج است. "

ریست و همکاران تاکید می‌کنند که، چون امکان تمرکز متناسبی بر میزان میکروپلاستیک در محصولات غذایی فردی وجود ندارد، پس بحث درمورد اثرات پلاستیک بر سلامت انسان نامتوازن است.

تحقیق نشریه الزویر خاطرنشان می‌کند که برای رسیدن به یک نتیجه متعادل‌تر تحقیقات بیشتری دراین مورد لازم است.

ریست در بند مربوط به میکروپلاستیک‌ها در غذا‌های دریایی می‌نویسد: "با وجود اینکه رسانه‌ها و نهاد‌های غیردولتی زیادی به موضوع میکروپلاستیک‌ها در مواد غذائی پرداخته‌اند، اما هیچ تحقیقی در رد و یا قبول این امر وجود ندارد. "

علاوه بر غذا‌های دریایی در آبجو، عسل، شکر، نمک و آب آشپزخانه و آب بطری نیز احتمال وجود میکروپلاستیک گزارش شده است. اما این مجله تاکید می‌کند که میزان مصرف این مواد در سال توسط یک نفر به تعداد ذرات موجود در غذا مربوط میشود که بین ۳۷ تا هزار ذره برای نمک و ۴ هزار ذره در مورد آب آشپزخانه تخمین می‌زنند.

مقاله ریست و همکاران به اشتباهات و ناموفق بودن روش تحقیق مطالعات مختلف انجام شده اشاره می‌کند و اشتباه در زود رسانه‌ای شدن نتایج این تحقیقات.

اما بر کسی پوشیده نیست که هنوز برای تجزیه پلاستیک چه با افزدونی‌های خطرناک غیرمجاز و چه بدون آن، راه حلی کشف نشده است.

در سال ۲۰۱۶ مجله ساینس مقاله یوشیدا و همکارانش را از موسسه تکنولوژی کیوتو منتشر کرد که در آن به توانایی یک باکتری در تجزیه پلاستیک پرداخته شده بود. این مقاله آورده است باکتری Ideonella sakaiensis می‌تواند در شرایط آزمایشگاهی پلاستیک را تجزیه کند.

ساموئل روش می‌گوید: "من فکر نمی‌کنم بشود همیشه از این باکتری برای تمیز کردن محیط زیست از بقایای پلاستیکی استفاده کرد. بیش از حد از انواع پلیمر وجود دارد و پیامد‌های آن برای محیط قابل پیش بینی نیست. در حقیقت، من فکر نمی‌کنم هیچ راهی برای حذف میکروپلاستیک‌ها وجود داشته باشد. "

او ادامه می‌دهد: "ما باید در جلوگیری از انتشار پس‌مانده‌های پلاستیکی و پی‌اوپی در محیط تمرکز کنیم و تحقیقات بیشتری را برای درک تاثیر پلاستیک بر ارگانیسم‌ها انجام دهیم و نه تنها در مورد آبزیان؛ میکروپلاستیک‌ها در محیط‌های زمینی نیز مشکل ایجاد می‌کنند.