کشف سَم مُهلک جلبکی در هوا

برای اولین بار کشف شده است که سمی خطرناک می‌تواند از طریق خزه و جلبک‌های روی سطح آب وارد هوا شود.

این تحقیقات که در پیش‌چاپ مجله‌ی Lake and Reservoir Management به چاپ رسیده است نشان می‌دهد: تشکیل خزه و جلبک روی سطح آب‌ها که به شکوفایی جلبکی نیز شناخته می‌شود نه تنها برای آب‌های سراسر جهان اتفاقی ناخوشایند است بلکه می‌تواند برای حیات‌وحش و انسان‌ها نیز خطرناک باشد.

برای اولین بار دانشمندان وجود سم جلبکی آناتوکسین-ای (anatoxin-a) را که به عنوان "عامل مرگ سریع" نیز شناخته می‌شود در هوای اطراف تالاب ماساچوست پیدا کرده‌اند. این تالاب خزه و جلبک زیادی روی سطح آب خود دارد.

سم آناتوکسین-ای با دوز بالا می‌تواند مجموعه‌ای از علائم را ایجاد کند که شامل از دست دادن تعادل، انقباضات عضلانی و فلج تنفسی است. این سم با مرگ‌ومیر دام‌ها، غازسانان و سگ‌هایی که از آب آلوده به این سم نوشیده‌اند نیز ارتباط دارد.

آناتوکسین-ای توسط ارگانیسم‌های تک‌سلولی به نام سیانوباکتری‌ها ساخته می‌شوند و زمانی که تعداد آن‌ها زیاد باشد می‌توانند باعث ایجاد شکوفایی جلبکی مضر و خطرناک در سطح آب شوند. ورود روان‌آب کود‌ها و یا فاضلاب‌هایی که به درستی تصفیه نشده‌اند به دریاچه‌ها باعث تحریک و تشدید رشد شکوفایی جلبکی می‌شود و در نتیجه آن دمای آب نیز بالا می‌رود.

سیانوباکتری‌ها در واقع نوعی از جلبک‌ها هستند که قابلیت فتوسنتز دارند. رشد سیانوباکتری‌ها می‌تواند باعث کاهش اکسیژن آب شود و کیفیت آب را نیز کاهش دهد، زیرا زمانی که جلبک‌هایی با این وسعت می‌میرند به سمت اعماق دریاچه می‌روند و تجزیه می‌شوند.

این موضوع باعث مصرف همه‌ی اکسیژن آب شده و مرگ ماهی‌ها و سایر حیوانات را به همراه دارد. این شکوفه‌های جلبکی همچنین می‌توانند سمی آزاد کنند که برای حیوانات کشنده است.

دکتر جیمز ساترلند (James Sutherland) نویسنده‌ی اصلی این مقاله می‌گوید: سم آناتوکسین-ای یکی از خطرناک‌ترین سم‌های تولید شده توسط شکوفه‌های جلبکی است که به دلیل گرمایش جهانی و تغییرات جوی در حال گسترش در دریاچه‌ها هستند.

پیش از این هرگز این سم در جو زمین دیده نشده بود، اما ساترلند و همکارانش گمان می‌کنند تحت شرایط محیطی خاص ممکن است این سم وارد هوا شود.

برای آزمایش احتمال ورود سم به هوا این گروه نمونه‌هایی از ذرات معلق در هوای اطراف دریاچه‌ی "Capaum" در جزیره‌ی "Nantucket" در ماساچوست را از ژوئیه ۲۰۱۹ تا اکتبر جمع‌آوری کردند. در این ماه‌ها دریاچه با شکوفایی جلبکی پوشیده می‌شود.

آن‌ها سپس با استفاده از یک روش تحلیلی به نام کروماتوگرافی مایع - طیف سنجی جرمی نمونه‌های جمع‌آوری شده را برای یافتن سم آناتوکسی-ای بررسی کردند. آن‌ها آب دریاچه را نیز مورد بررسی قرار دادند.

این گروه نه تنها توانستند این سم را در نمونه‌ی آب دریاچه با غلظت حداکثر ۲۱ نانوگرم بر میلی‌گرم پیدا کنند بلکه توانستند این سم را در نمونه‌ی هوای اطراف دریاچه با غلظت متوسط ۰.۸۷ نانوگرم بیابند که نشان دهنده‌ی وجود ۰.۱۶ نانوگرم بر متر مربع در هوای منطقه است.

این یافته‌ها در یک روز مه‌آلود در ماه سپتامبر اتفاق افتاد که شب پیش از آن نیز بادی بود و این بدان معناست که احتمالا سم آناتوکسین-‌ای به وسیله‌ی باد از سطح آب جدا شده و درون مه حفظ شده است. محققان از نحوه‌ی انتقال این سم به هوا مطمئن نیستند و نمی‌دانند که آیا این سم با قطرات کوچک آب که به ذرات کوچک معلق متصل هستند وارد هوا شده و یا درون سیانوباکتری‌هایی که با باد وارد هوا شده‌اند به جو راه پیدا کرده است.

همچنین هنوز مشخص نیست که قرار گرفتن در معرض این ذرات چه تاثیری بر روی انسان‌ها و حیات‌وحش خواهد گذاشت، اما این موضوع نگران کننده است و نیازمند تحقیقات بیشتری است.

درحالی که این سم در نزدیکی یک دریاچه‌ی خاص مشاهده شده محققان به افراد سراسر جهان هشدار می‌دهند که از نزدیک شدن به دریاچه‌هایی با شکوفایی جلبکی پرهیز کنند. تحقیقات بیشتری باید روی شکوفایی جلبکی در دریاچه‌های سراسر جهان انجام شود.

ساترلند می‌گوید: مردم معمولا به اطراف این دریاچه‌ها می‌روند بدون آن‌که از خطرات احتمالی آن آگاه باشند. تماس مستقیم و یا تنفس این سم می‌تواند برای سلامتی افراد خطرناک باشد.