پرتو‌های ایکسِ اورانوس برای نخستین‌بار شناسایی شد

اورانوس با قطر حدود چهار برابر زمین، حول خط استوای خود دو مجموعه حلقه دارد و تقریبا کل آن از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است

ستاره‌شناسان برای نخستین‌بار پرتو‌های ایکسی را شناسایی کردند که از سیاره اورانوس ارسال شده بود. این کشف می‌تواند به شناخت بیشتر هفتمین سیاره منظومه شمسی کمک کند.

در پژوهشی که روز چهارشنبه در مجله تحقیقات ژئوفیزیکی منتشر شد، محققان بریتانیا، فرانسه، آمریکا و چین، از شناسایی پرتو‌های ایکس تابشی از این سیاره خبر دادند که به لطف تصاویر ثبت‌شده تلسکوپ فضایی رصدخانه پرتو اکس چاندرا در سازمان فضایی ناسا، میسر شده است.

بنابر اعلام ناسا، این محققان رصد‌های انجام‌شده در رصدخانه چاندرا در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۱۷ را بررسی کردند و توانستند در اولین رصدها، پرتو‌های ایکس و در رصد‌های ۱۵ سال بعد نیز بارقه‌هایی از پرتو‌های ایکس را شناسایی کنند.

بنابر این مقاله، تا قبل از این کشف، اورانوس و نپتون تنها سیاراتی از منظومه شمسی بودند که پرتو‌های ایکس ارسال‌شده از آن‌ها شناسایی نشده بود. قطر سیاره غول‌آسا و یخ‌زده اورانوس حدود چهار برابر زمین است و تقریبا کل آن از هیدروژن و هلیوم تشکیل شده است.

این سیاره حول خط استوای خود دو مجموعه حلقه دارد و از این بابت که تقریبا به موازات مسیر خود حول خورشید، دور خود می‌چرخد، نیز در میان سیاره‌های منظومه شمسی منحصر به فرد است؛ این در حالی است که محور چرخش و میدان مغناطیسی سایر سیارات، تقریبا بر مدار چرخش آن‌ها حول خورشید عمود است.

محققان پیش از این پرتو‌های ایکس پراکنده ارسالی خورشید روی هر دو سیاره مشتری و زحل را رصد کرده بودند، ولی این کار را در مورد اورانوس یا نپتون نتوانسته بودند انجام دهند. بنابر آنچه ناسا اعلام کرده است، همانند مشتری و زحل، عامل گسیل پرتو‌های ایکس از اورانوس نیز «عمدتا خورشید» است.

البته در بیانیه ناسا آمده است که طبق شواهدی جالب، «دست‌کم یک سرچشمه دیگر هم برای این پرتو‌های ایکس وجود دارد» که اگر درستی آن تائید شود، «برای اورانوس شناسی پیامد‌های جالبی خواهد داشت».

ممکن است بخشی از پرتو‌های ایکس را حلقه‌های این سیاره پدید آورده باشند. اورانوس با الکترون‌ها و پروتون‌هایی احاطه شده است که در فاصله فضایی نزدیک به آن قرار دارند و اگر با حلقه‌های این سیاره برخورد کنند، باعث می‌شوند این حلقه‌ها به تابش درآیند و پرتو ایکس بفرستند.

بنابر اعلام ناسا، امکان دیگر هم آن است که شفق‌های قطبی این سیاره سرچشمه پرتو‌های ایکس باشند. در کره زمین نیز برهم‌کنش ذرات پرانرژی و جو، عامل نور‌های دارای رنگ روشن در شمال و سایر شفق‌های قطبی است.

در کره زمین، این شفق‌های قطبی پرتو ایکس می‌فرستند، زیرا الکترون‌ها از خطوط میدان مغناطیسی به‌سوی قطب‌ها فرومی‌آیند و جو باعث کندی حرکت آن‌ها می‌شودگ، اما محققان مطمئن نیستند که عامل شفق‌های قطبی در اورانوس چیست و حالت نامعمول محور اورانوس سبب می‌شود شفق‌های آن حالت «متغیر و بسیار پیچیده‌ای» داشته باشند.

ناسا اعلام کرده است که اختر‌شناسان با بررسی منشا این پرتو‌های ایکس می‌توانند به سرنخ‌هایی درمورد «اجرام عجیب‌تر فضا مثل سیاه‌چاله‌های بالنده و ستاره‌های نوترونی» دست یابند.

منبع: ایندیپندنت