عکس‌هایی از ابر‌های درخشان مریخ

فرادید | تیم علمی در حال مطالعه ابر‌هایی است که زودتر از موعد رسیده و بالاتر از حد انتظار شکل گرفته اند تا درباره سیاره سرخ بیشتر بدانند. حالا مریخ نورد «کنجکاوی» عکس‌هایی از ابر‌های درخشان مریخ ثبت کرده است.

به گزارش فرادید؛ روز‌های ابری در جو خشک و رقیق مریخ نادر است، ابر‌ها معمولا در سردترین زمان سال، موقعی که مریخ در دورترین فاصله اش از خورشید قرار دارد در مناطق استوایی این سیاره پیدا می‌شوند. اما در سال مریخی قبل (معادل دو سال زمینی)، دانشمندان متوجه شدند ابر‌ها زودتر از موعد مقرر تشکیل شده اند؛ بنابراین امسال از اوایل ماه بهمن منتظر بودند تا این ابر‌ها را از لحظه تشکیل ثبت کنند. آنچه حاصل شد، تصاویر ابر‌های پرمانند متشکل از بلور‌های یخ بود که نور خورشید را پراکنده می‌کنند و برخی از آن‌ها کمی رنگی به نظر می‌رسند. چنین تصاویری به دانشمندان کمک می‌کند تا متوجه شوند که ابر‌ها در مریخ چگونه تشکیل می‌شوند و چرا این تصاویر اخیر متفاوت هستند.

در حقیقت تیم کنجکاوی کشف جدیدی انجام داده است: ابر‌های زودرس، در ارتفاع بالاتر از حد معمول قرار دارند. بیشتر ابر‌های مریخی از ارتفاع بیشتر از ۶۰ کیلومتر فراتر نمی‌روند و از یخ آب تشکیل شده اند. اما ابر‌هایی که کنجکاوی ثبت کرده است در ارتفاع بالاتری قرار دارد، جایی که بسیار سرد است، و این امر نشان میدهد که آن‌ها احتمالا از یخ دی اکسید کربن، یخ خشک تشکیل شده اند.

مریخ نورد کنجکاوی NASA تصویر این ابر‌ها را درست پس از غروب آفتاب در ۱۹ مارس ۲۰۲۱، شکار کرد. این تصویر از ۲۱ تصویر جداگانه تشکیل شده است که روی هم قرار گرفته و رنگ آن‌ها را تصحیح کرده است تا صحنه همانطور که برای چشم انسان نمایان می‌شود.

دانشمندان دنبال سرنخ‌هایی دقیق برای تعیین ارتفاع ابر هستند، اگرچه برای بیان این که کدام یک از تصاویر مریخ نورد کیوریاسیتی یخ آب و کدام یک یخ خشک را نشان میدهد نیاز به تجزیه و تحلیل بیشتری است.

قابل ذکر است، جزئیات موجدار ابر‌ها با تصاویر سیاه و سفید کیوریاسیتی با وضوح بیشتری دیده میشود. این ابر‌ها که ابر‌های شب تاب شناخته می‌شوند، با پر شدن از بلورها، درخشان‌تر می‌شود و پس از پایین‌تر رفتن خورشید نسبت به ارتفاع آن‌ها در آسمان، تاریک می‌شوند. این سرنخ مفیدی است که دانشمندان برای تعیین ارتفاع آن‌ها استفاده می‌کنند.

ساختار‌های مناسب و مواج این ابر‌ها با تصاویر دوربین‌های ناوبری سیاه و سفید «مریخ نورد کنجکاوی» به راحتی دیده می‌شوند. اما این تصاویر رنگی از Mast Camera یا Mastcam مریخ نورد است که به معنای واقعی کلمه درخشان هستند. دقیقاً پس از غروب آفتاب، کریستال‌های یخی آن‌ها نور کمرنگ را می‌گیرند و باعث می‌شوند در زمان تاریک شدن آسمان بدرخشند. این ابر‌های گرگ و میش، که به آن‌ها ابر‌های "noctilucent" (لاتین به معنای "شب تاب") نیز می‌گویند، با پر شدن از بلور‌ها، روشن‌تر می‌شوند و پس از افتادن موقعیت خورشید در آسمان به زیر ارتفاع، تاریک می‌شوند.

مارک لمون، دانشمند علوم جوی از انستیتوی علوم فضایی در بولدر کلرادو، گفت: "اگر ابری را مشاهده می‌کنید که مجموعه‌ای از رنگ‌های روشن و پاستلی در آن وجود دارد، به این دلیل است که اندازه ذرات ابر تقریبا یکسان است. این اتفاق معمولا درست پس از شکل گیری و رشد با نرخ یکسان ابر‌ها رخ می‌دهد. این ابر‌ها از پدیده‌های رنگارنگ سیاره سرخ هستند؛ البته بسیار محو و کمرنگ! "

مریخ‌نورد کنجکاوی (Curiosity) یک خودرو مریخ‌نورد است که هم‌اکنون در گودال گیل نزدیکی خط استوا مریخ، در حال کاوش است. این کاوشگر پیچیده‌ترین کاوشگری بود که سازمان فضایی آمریکا، ناسا، به سیاره سرخ (مریخ) فرستاده بود. این خودروی شش-چرخه که ۲٫۹ متر طول و ارتفاعی به اندازه قد یک انسان معمولی و ۹۰۰ کیلوگرم وزن دارد، می‌تواند بر روی سطح سیاره حرکت کند که حدود چند ده متر در روز است و از موانعی تا ارتفاع ۷۵ سانتیمتر بالا رود و دارای یک باتری پلوتونیوم است که به آن اجازه می‌دهد تا بیش از ده سال به حرکت ادامه دهد؛ که برای بازدید از همه کفِ دهانه و حتی صعود به قله کوه شارپ در مریخ زمانی کافی است.

این وسیله که مجهز به انواع تجهیزات علمی است، می‌تواند از خاک نمونه برداری کند و سنگ‌ها را سوراخ کند. یک بازوی روباتیک، نمونه‌ها را برای آنالیز ترکیب شیمیایی به آزمایشگاه درون وسیله منتقل می‌کند.

مأموریت این کاوشگر یافتن اثر یا آثار حیات در مریخ به وسیلهٔ آنالیز شیمیایی مواد موجود در خاک و سنگ‌های مریخ است.

برنامهٔ این کاوشگر برای حداقل دو سال فعالیت بر روی سطح مریخ طرح ریزی شده است و انتظار می‌رود که در این بازهٔ زمانی ده‌ها نمونه خاکبرداری شده از سطح یا سنگ‌های گودال گیل را آنالیز کند و تا پایان ماموریت اولیه، کاوشگر احتمالاً از مقدار کمی به دامنهٔ کوه شارپ صعود خواهد کرد.

این کاوشگر در تاریخ ۲۶ نوامبر ۲۰۱۱ توسط ناسا، سازمان فضایی آمریکا به مقصد مریخ پرتاب شد و حدود ۸ ماه بعد در ۶ اوت ۲۰۱۲ بر روی سطح این سیاره فرود آمد. ماموریت این مریخ نورد جستجو برای یافتن نشانه‌های حیات در سیاره سرخ است. کاوشگر ناسا سفری ۵۶.۳ میلیون کیلومتری را برای رسیدن به مریخ پیموده‌است. پیش از فرود موفقیت‌آمیز این کاوشگر، نگرانی‌های زیادی در این باره وجود داشت، به گونه‌ای که به مرحله فرود آن هفت دقیقه وحشت نام داده بودند. کنجکاوی در گودال گیل در کانون تپه‌ای عظیم فرود آمد. دلیل انتخاب این گودال برای فرود کاوشگر وجود رسوباتی در آن است که بر اثر وجود آب زیاد شکل گرفته است. آنچه به کنجکاوی اجازه می‌دهد تا شواهدی از وجود نخستین ذرات اساسی در حیات میکروبی را بیابد.